«Βιομηχανία 4.0» και περιφερειακή ανάπτυξη – Άρθρο του Δρ. Γιώργου Ξηρογιάννη, Αναπλ. Γενικού Διευθυντή ΣΕΒ, στο “ΒΗΜΑ της Κυριακής”, 15/12/2019
16 Δεκεμβρίου 2019 |
Άρθρα & Συνεντεύξεις
Η 4η βιομηχανική επανάσταση αφορά σε επιχειρήσεις κάθε κλάδου, κάθε μεγέθους και κάθε περιφέρειας. Αλλάζει τα πάντα και παντού. Πρόσφατη έρευνα που ολοκλήρωσε το ΙΟΒΕ και το ΕΜΠ για τον ΣΕΒ θέτει εύλογα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης και των εργαλείων που διαθέτουν σημαντικούς πόρους προς τις επιχειρήσεις της περιφέρειας. Πόροι που ξεπερνούν τα €7δισ. τα τελευταία 10 χρόνια μέσω αναπτυξιακών νόμων και ΕΣΠΑ. Είναι ανάγκη οι πολιτικές αυτές να αποτιμηθούν στη βάση κάλυψης των αναγκών της Βιομηχανίας 4.0. και να τεθούν έτσι οι σωστές προτεραιότητες.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 50% των βιομηχανιών της περιφέρειας παραμένει σε οικονομική στασιμότητα. Οι εξαγωγές είναι μεν ισχυρές για το 43% της βιομηχανίας στην περιφέρεια αλλά δεν ανατρέπουν την οικονομική κατάσταση και απλά καλύπτουν ένα μέρος της χαμένης τοπικής αγοράς.
Η στασιμότητα έχει βαθύτερα αίτια. Πρώτον, το 60% περίπου των βιομηχανικών επιχειρήσεων εμφανίζει σημαντική τεχνολογική επιβράδυνση. Χρησιμοποιεί δηλαδή συστήματα μειωμένης καινοτομίας και δυσκολεύεται να παράγει νέα προϊόντα για να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό και τις νέες ανάγκες των πελατών. Ως συνέπεια, το 80% των επιχειρήσεων δεν διευρύνει το πελατολόγιο και τους προμηθευτές.
Δεύτερον, το ΕΣΠΑ και ο αναπτυξιακός νόμος δεν καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες της βιομηχανίας. Ακόμα και αν η γραφειοκρατία τους μειωθεί στο ελάχιστο, εστιάζουν στην συνεργασία τοπικών επιχειρήσεων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Μια προσέγγιση γνωστή ως περιφερειακή εξειδίκευση. Όμως, οι τοπικές συνεργασίες είναι περιορισμένες σε μια μικρή γεωγραφικά χώρα, όπως η Ελλάδα. Ενδεικτικά, το outsourcing εντός περιφέρειας στην παραγωγή προϊόντων δεν ξεπερνά το 3,6%, έναντι 4,2% εκτός περιφέρειας.
Τρίτον, η χρηματοδότηση της έρευνας, επίσης, δεν συμβαδίζει με τις ανάγκες της βιομηχανίας. Μόλις το 12,5% των επιχειρήσεων συνεργάζεται με ερευνητικά κέντρα εντός περιφέρειας. Η επίδοση αυτή θέτει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της έξυπνης εξειδίκευσης, όπως εφαρμόζεται σήμερα. Δηλαδή, της χρηματοδότησης έρευνας εστιασμένης στις ανάγκες της κάθε περιφέρειας.
Φυσικά, μην ξεχνάμε τις ελλείψεις σε υποδομές. Οι μισές επιχειρήσεις δεν είναι ικανοποιημένες με τα τοπικά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών.
Η Βιομηχανία 4.0 αναδεικνύει σήμερα μια άλλη λογική. Με τεχνολογίες που διασυνδέουν απομακρυσμένες εγκαταστάσεις σε πραγματικό χρόνο και με αδιάκοπη ροή πληροφορίας, διευκολύνει την παραγωγή ανεξαρτήτως φυσικής θέσης προμηθευτών, πελατών, υπεργολάβων και τελικής συναρμολόγησης. Διαπερνά τα γεωγραφικά όρια και εξελίσσει την επικράτεια σε μια ενιαία βιομηχανική χωρική ενότητα. Με αυτή τη λογική, το μικρό γεωγραφικό μέγεθος μετατρέπεται σε πλεονέκτημα.
Οι πολιτικές βιομηχανικής αναζωογόνησης και το ΕΣΠΑ είναι σημαντικό να αντανακλούν αυτή την προοπτική. Για να μην αναλώνονται πόροι χωρίς αντίκρισμα, η βιομηχανία στην ψηφιακή εποχή χρειάζεται: (1) Ενίσχυση των δια-περιφερειακών σχέσεων στην παραγωγή με ψηφιακές τεχνολογίες, επιλογή που διαφαίνεται κρισιμότερη από την τοπική εξειδίκευση (2) Ταχεία διείσδυση σε νέες αγορές μιας και οι περισσότερες τοπικές επιχειρήσεις παραμένουν εστιασμένες στην τοπική αγορά (3) Διευκόλυνση της κινητικότητας των ερευνητών, ώστε οι τεχνολογικές ανάγκες της βιομηχανίας να καλύπτονται από ερευνητικά κέντρα ανεξάρτητα της γεωγραφικής θέσης (4) Άρση της οικονομικής στασιμότητας με επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας στις γραμμές παραγωγής αλλά και καλύτερες τοπικές υποδομές. Όλα αυτά προϋποθέτουν εθνική στρατηγική για τη «Βιομηχανία 4.0». Όπως, θα συζητήσουμε στο βιομηχανικό συνέδριο του ΣΕΒ στις 19 Δεκεμβρίου, η «Βιομηχανία 4.0» είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί και για την περιφέρεια.
