Κορωνοϊός COVID-19 και τηλεργασία: Μετατρέποντας την πρόκληση σε ευκαιρία – Άρθρο του Απόστολου Αγναντόπουλου, Policy Analyst, Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στο Πρώτο Θέμα, 22/3/2020

Ανταποκρινόμενο στην ανάγκη μεγαλύτερης ευελιξίας στην οργάνωση της εργασίας, το Υπουργείο Εργασίας αποφάσισε την προσωρινή ελαστικοποίηση της διαδικασίας αναγγελιών στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Εκκρεμεί βέβαια το βασικό ζήτημα της νομικής θωράκισης των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να επιβάλλουν μονομερώς την εργασία από το σπίτι, σε περίπτωση που υπάρχει αντίστοιχη εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου από τον ιατρό εργασίας.

Ανεξαρτήτως όμως όλων των παραπάνω, έχει ιδιαίτερη σημασία να αναγνωρίσουμε ότι η τηλεργασία αποτελεί μια σύγχρονη και ανερχόμενη μορφή οργάνωσης της εργασίας με πολλαπλά και αμοιβαία οφέλη τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και τους εργαζόμενους. Μεταξύ άλλων αυξάνει την παραγωγικότητα έως και 50%, συμβάλει στην εξισορρόπηση προσωπικής επαγγελματικής ζωής και ενισχύει τις ευκαιρίες απασχόλησης για πληθυσμιακές ομάδες με περιορισμένη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (π.χ. ΑμΕΑ, νέες μητέρες κλπ).

Η παρούσα αρνητική συγκυρία είναι μια ευκαιρία να διευρυνθεί συνολικά η χρήση της τηλεργασίας στη χώρα μας, που σήμερα βρίσκεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα: Μόλις το 5% των Ελλήνων εργαζομένων τηλεργάζεται, έστω και περιστασιακά,  έναντι μέσου όρου 8,3% στην ΕΕ και 19,8% στη Δανία.

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι αναγκαίο αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την οργάνωση της εργασίας.  Να υιοθετήσουμε, δηλαδή, σύγχρονα συστήματα αξιολόγησης τα οποία  να βασίζονται περισσότερο στην επίτευξη προκαθορισμένων στόχων και λιγότερο στη φυσική παρουσία.

Εκτός όμως από την απαραίτητη αλλαγή νοοτροπίας θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και ορισμένα επιμέρους προβλήματα που προκύπτουν κατά την εφαρμογή της τηλεργασίας κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας και ακαμψίας του ισχύοντος εργατικού και φορολογικού δικαίου.

Ειδικότερα, το ασαφές πλαίσιο που διέπει τη φορολόγηση των μη μισθολογικών παροχών (Ν. 4646/2019)  δημιουργεί τον κίνδυνο άδικης επιβάρυνσης του τηλεργαζομένου, σε περίπτωση που δαπάνες που αφορούν την παροχή της τηλεργασίας και καλύπτονται – βάση και των προβλέψεων του νόμου – από την επιχείρηση, θεωρηθούν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς ότι αποτελούν παροχή σε είδος (για το υπερβάλλον των 300 € ποσό). Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που να προβλέπει ρητά την απαλλαγή των τηλεργαζομένων από οποιοδήποτε φορολογικό βάρος για πληρωμές που ουσιαστικά ανήκουν στις παραγωγικές δαπάνες της επιχείρησης.

Αντίστοιχα, θα ήταν χρήσιμη η δημιουργία από το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.) ενός πρότυπου – συνοπτικού οδηγού αξιολόγησης των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο κατ’ οίκον εργασίας, ο οποίος να έχει και δεσμευτική ισχύ για τα συμβαλλόμενα μέρη.

Επίσης, το ισχύον νομικό πλαίσιο για τη ρύθμιση και έλεγχο του ωραρίου εργασίας περιορίζει την αυτονομία του εργαζομένου, ακυρώνοντας στην πράξη ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της τηλεργασίας. Για αυτό το λόγο θα ήταν σκόπιμο στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου να αναζητηθούν λύσεις που προωθούν τη λειτουργική ευελιξία στην οργάνωση της εργασίας, χωρίς να θίγουν τα προβλεπόμενα όρια εργασίας και ανάπαυσης.

Η διαφαινόμενη αναγκαστική ενίσχυση της εργασίας από το σπίτι – τηλεργασίας, λόγω των εξελίξεων με τον κορωνοϊό COVID-19, επαναφέρει ζητήματα διαχείρισης της οργάνωσης της εργασίας που συνδυάζονται με την ευελιξία που παρέχει η συγκεκριμένη πρακτική. Καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε αυτά τα ζητήματα με αποτελεσματικό και σύγχρονο τρόπο ώστε να συμβάλλουμε στη μείωση του αρνητικού αντίκτυπου της επιδημίας αλλά και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για πιο παραγωγικές επιχειρήσεις και καλύτερη ζωή για τους εργαζόμενους.