Νέο πλαίσιο για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Στις 24 Νοεμβρίου, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έδωσε το πράσινο φως στη δημιουργία του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές, ολοκληρώνοντας έτσι και το τελευταίο στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας που έχει ξεκινήσει τον Απρίλιο 2018.
Στον απόηχο του σκανδάλου Dieselgate και την μαζική ακύρωση πτήσεων από τη Ryanair το Σεπτέμβριο 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε κρίνει ότι απαιτείται νέο πλαίσιο για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που να διασφαλίζει τα δικαιώματα των καταναλωτών. Το νέο πλαίσιο που ψηφίστηκε εμπεριέχει σημαντικές τομές στον τομέα των αντιπροσωπευτικών αγωγών σε σχέση με το στάτους κβο.
Πρώτα απ’ όλα, δημιουργείται για πρώτη φορά ένα ευρωπαϊκό ενιαίο πλαίσιο που θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη. Υπενθυμίζεται ότι, μέχρι σήμερα, η απόφαση για τη δημιουργία νομικού πλαισίου για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές ήταν εθνική και, ως εκ τούτου, υπήρχαν αρκετές χώρες τις ΕΕ οι οποίες δεν είχαν σχετική νομική πρόβλεψη.
Η ύπαρξη ενός ενιαίου πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ σημαίνει ότι πλέον θα υπάρχει η δυνατότητα σε καταναλωτές να προχωρούν σε διασυνοριακές αγωγές, κάτι που δεν επιτρεπόταν με το προηγούμενο καθεστώς. Σε περίπτωση που υπάρχει παραβίαση των δικαιωμάτων των καταναλωτών σε περισσότερες από μία χώρα μέλος της ΕΕ, συλλογικές αγωγές θα μπορούν να ασκούνται εναντίον επιχειρήσεων σε πολλαπλές οικονομικές δραστηριότητες, όπως π.χ. οι μεταφορές, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες.
Ώστε να αποφευχθούν καταχρηστικές συμπεριφορές παρόμοιες με αυτές που υπάρχουν στις ΗΠΑ, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν σε μία σειρά ασφαλιστικών δικλίδων. Καταρχήν, θα απαγορεύεται ρητά από εταιρίες κερδοσκοπικού χαρακτήρα να ξεκινάνε συλλογικές αγωγές. Αποκλειστικά αρμόδιοι για αυτές θα είναι οι λεγόμενοι «νομιμοποιημένοι φορείς» οι οποίοι θα πρέπει να αποδείξουν ότι διαθέτουν έναν ορισμένο βαθμό σταθερότητας, ότι επιτελούν δημόσιο έργο και ότι οι δραστηριότητές τους δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα (π.χ. ενώσεις καταναλωτών) .
Ταυτοχρόνως, και ώστε να υπάρχει ένα σοβαρό αντικίνητρο σε καταχρηστικές πρακτικές, οι συλλογικές αγωγές θα διέπονται από την αρχή «ο ηττημένος πληρώνει». Με άλλα λόγια, σε περίπτωση που ένα νομιμοποιημένος φορέας εκκινήσει συλλογική αγωγή η οποία θα καταπέσει στα δικαστήρια, θα είναι υποχρεωμένος να καλύπτει εξ ολοκλήρου τα δικά του έξοδα καθώς και αυτά του διαδίκου που δικαιώνεται.
Τέλος, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να εξασφαλίζουν την αποφυγή φαινομένων σύγκρουσης συμφερόντων και εξωτερικής επιρροής, ιδίως όταν χρηματοδοτούνται από τρίτους.
Με δεδομένο τις σημαντικές αλλαγές που το εν λόγω νομοσχέδιο θα επιφέρει στο υπάρχον νομικό πλαίσιο για τα καταναλωτικά δικαιώματα, έχει προβλεφθεί σημαντική περίοδος προσαρμογής. Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη θα έχουν 2 χρόνια ώστε να το ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο και στη συνέχεια άλλους έξι μήνες για να προχωρήσουν στην εφαρμογή της.
