Η Ασφάλεια του Διαδικτύου και το Απόρρητο των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών

Σας έχει τύχει ποτέ να ακούτε περίεργους θορύβους στο κινητό σας τηλέφωνο; Σας έχει τύχει ποτέ να συμμετέχει και άλλος στην τηλεφωνική σας συνομιλία χωρίς να το γνωρίζετε και επιθυμείτε (συνακρόαση); Σας έχει έρθει ποτέ συστημένη επιστολή ή δέμα ανοιγμένο; Είναι η σύνδεση του ασύρματου δικτύου σας αργή; Έχει σταλεί μήνυμα από το προσωπικό σας ή εταιρικό σας e-mail χωρίς να το γνωρίζετε; Έχει γίνει ανάρτηση από δικό σας λογαριασμό κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να το γνωρίζετε; Δέχεστε κακόβουλες ή ενοχλητικές κλήσεις από αριθμό με απόκρυψη;

Για όλες αυτές τις ενδείξεις που μπορούν να γίνουν αντιληπτές καθημερινώς από την καθεμία και τον καθένα μας, υπάρχουν απαντήσεις, καθώς οι πολίτες έχουν το αναφαίρετο και θεμελιώδες δικαίωμα – βάσει του Άρθρου 19 του Συντάγματος – της προστασίας του απορρήτου των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας. Οι απαντήσεις μπορούν να δοθούν μέσω καταγγελίας – είτε πρόκειται για φυσικό είτε για νομικό πρόσωπο – σε μία από τις παρακάτω ανεξάρτητες αρχές: την συνταγματικά κατοχυρωμένη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), την συνταγματικά κατοχυρωμένη Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) ή την ανεξάρτητη διοικητική αρχή της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Η συνεργασία των τριών αυτών αρχών είναι αγαστή και προς όφελος των πολιτών.

Σε νομοθετικό επίπεδο, σχετικές με το απόρρητο των επικοινωνιών είναι οι ρυθμίσεις του Ν. 2225/1994 για την προστασία της ελευθερίας της ανταπόκρισης και επικοινωνίας, οι διατάξεις του Ν. 3115/2003, με τον οποίο συστάθηκε η ΑΔΑΕ, του Ν. 3471/2006, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, με τον οποίο ρυθμίζονται θέματα προστασίας δεδομένων προσωπικών χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, καθώς και οι διατάξεις του Ν. 3674/2008 σχετικά με τη διασφάλιση του απορρήτου της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Σχετικά είναι και τα οριζόμενα στις διατάξεις του Ν. 4070/2012, η απόφαση υπ’ αριθμ. 99/2017 (ΦΕΚ 4073/Β’/23.11.2017), ο Ν. 4411/2016, καθώς και ο Ν. 4055/2012. Νομοθετικές διατάξεις σχετικές με το απόρρητο των επικοινωνιών περιλαμβάνονται και στον Ποινικό Κώδικα, και ειδικότερα στα άρθρα 248-250 και 370-370Α, όπως ισχύουν, στα οποία προβλέπονται κυρώσεις για ταχυδρομικούς υπαλλήλους και υπαλλήλους τηλεπικοινωνιακών οργανισμών σε περίπτωση παραβίασης του απορρήτου των επιστολών και των τηλεφωνημάτων, αντίστοιχα.

Στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, σύμφωνα με τη νομοθεσία, απόρρητα θεωρούνται: το περιεχόμενο της επικοινωνίας, και ειδικότερα το περιεχόμενο των τηλεφωνικών κλήσεων, του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και γενικά οποιασδήποτε επικοινωνίας φωνής, εικόνας ή δεδομένων. Επίσης, προστατεύεται η ταυτότητα του καλούντος και του καλουμένου, η ταυτότητα του αποστολέα και του παραλήπτη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθώς και τα δεδομένα θέσης της τερματικής συσκευής (γεωγραφικός εντοπισμός). Στις ταχυδρομικές υπηρεσίες, απόρρητα θεωρούνται το περιεχόμενο της αλληλογραφίας, ο αποστολέας και ο παραλήπτης.

Μέτρα προστασίας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών υπάρχουν πάρα πολλά. Μερικές πρακτικές συμβουλές προστασίας περιλαμβάνονται στο ενημερωτικό έντυπο της ΑΔΑΕ με τίτλο “Προστασία του Απορρήτου των Επικοινωνιών“. Οι τρεις ανεξάρτητες αρχές έχουν συμβάλλει σημαντικά στην ενημέρωση των πολιτών, αλλά δυστυχώς αυτό δεν είναι αρκετό. Οποιοδήποτε μέτρο και αν λάβουμε, οποιοδήποτε τεχνολογικό εγχείρημα και αν εφαρμόσουμε, αν δεν κατανοήσουμε ότι η δική μας συμπεριφορά απέναντι στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες διαδραματίζει τον σημαντικότερο ρόλο, δυστυχώς θα εξακολουθούν να καταγράφονται διαφόρων ειδών παραβιάσεις σε πολλαπλά επίπεδα.