Υπόθεση Volkswagen: σημαντική απόφαση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σχετικά με το δίκαιο προστασίας καταναλωτή
Κωνσταντίνος Διαμαντούρος
Μόνιμος αντιπρόσωπος ΣΕΒ, Γραφείο Βρυξελλών
Η καταναλωτική απάτη της αυτοβιομηχανίας Volkswagen, το λεγόμενο Dieselgate, παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα καταναλωτικά σκάνδαλα σε επίπεδο ΕΕ και πιθανώς παγκοσμίως. Το 2016, η εταιρία παραδέχθηκε ότι είχε εγκαταστήσει ένα λογισμικό χειραγώγησης των εκπομπών καυσαερίων σε ορισμένα μοντέλα αυτοκινήτων, με αποτέλεσμα οι πραγματικές εκπομπές να είναι πολλαπλάσιες των δηλωμένων. Στον απόηχο του σκανδάλου, πολλές ενδιαφερόμενες καταναλωτικές οργανώσεις άσκησαν αγωγές κατά της εταιρίας αξιώνοντας αποζημιώσεις.
Στις 9 Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της ΕΕ εξέδωσε μια απόφαση που αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την ερμηνεία των αντιπροσωπευτικών αγωγών εντός της ενιαίας αγοράς. Στη συγκεκριμένη υπόθεση, η αυστριακή οργάνωση προστασίας των καταναλωτών, Verein für Konsumenteninformation (VKI), είχε προσφύγει στο πρωτοδικείο του Klagenfurt εκ μέρους 574 πολιτών αξιώνοντας συνολικές αποζημιώσεις € 3,6 εκατ., πλέον τόκων, εξόδων και λοιπών δαπανών, και ζητώντας να αναγνωριστεί ότι η εταιρία ευθύνεται για δυνητικές μελλοντικές ζημιές που δεν μπορούν να προσδιοριστούν στην παρούσα φάση. Το σκεπτικό της VKI είναι ότι αν οι εν λόγω πολίτες γνώριζαν για το επίμαχο λογισμικό χειραγώγησης, δεν θα είχαν εξαρχής προβεί στην αγορά του συγκεκριμένου οχήματος ή εναλλακτικά, θα έπρεπε να το είχαν αγοράσει με έκπτωση τουλάχιστον 30%.
Από πλευράς της, η Volkswagen αμφισβήτησε τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου να επιληφθεί της υπόθεσης, με το επιχείρημα ότι βάσει του Κανονισμού 1215/2012 για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, δικαιοδοσία έχουν καταρχήν τα δικαστήρια του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου ο εναγόμενος έχει την κατοικία του. Με δεδομένο ότι η εταιρεία εδρεύει στην Γερμανία και η αγωγή κατατέθηκε σε αυστριακό δικαστήριο, η Volkswagen ισχυριζόταν ότι αρμόδια για τις συγκεκριμένες αγωγές είναι τα γερμανικά δικαστήρια. Στο πλαίσιο αυτό, το πρωτοδικείο του Klagenfurt υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προδικαστικό ερώτημα για την ερμηνεία του κανονισμού 1215/2012 για τη διεθνή δικαιοδοσία.
Στην απόφαση του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι το αυστριακό δικαστήριο είναι όντως αρμόδιο για να εξετάσει την αγωγή. Πιο συγκεκριμένα έκρινε ότι, παρόλο που ο τόπος όπου έγινε η παράνομη εγκατάσταση του λογισμικού ήταν η Γερμανία, τόπος έλευσης της ζημιάς είναι η χώρα στην οποία πραγματοποιήθηκε η αγορά των εν λόγω οχημάτων. Κατά συνέπεια, σημείωσε ότι όταν μία εταιρία προβαίνει σε παράνομες χειραγωγήσεις σε ένα κράτος μέλος και στη συνέχεια διαθέτει τα προϊόντα της σε άλλα κράτη μέλη, μπορεί ευλόγως να αναμένει ότι μπορεί να εναχθεί ενώπιον των δικαστηρίων αυτών των κρατών.
Η εν λόγω απόφαση ανοίγει εμμέσως το δρόμο για την άσκηση συλλογικών αγωγών σε διευρωπαϊκό επίπεδο, προσελκύοντας το ενδιαφέρον στον τρόπο με τον οποίο θα επηρεάσει το καινούργιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που αναμένεται να εγκριθεί επίσημα τους προσεχείς μήνες.
