Νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και μέτρα για τα Πλαστικά μιας Χρήσης: ευκαιρίες και προκλήσεις για τις ελληνικές επιχειρήσεις

Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις καλύπτουν όλες τις δραστηριότητες της εφοδιαστικής αλυσίδας και περιέχουν μέτρα που αφορούν τους παραγωγούς, τους εμπόρους, τις δημοτικές αρχές, τον δημόσιο τομέα αλλά και τους καταναλωτές.

Οι απαιτήσεις αυτής της νομοθεσίας οδηγούν ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής βιομηχανίας να επαναξιολογήσει την παραγωγή και αξιοποίηση των αποβλήτων, αλλά και την απόρριψη των προϊόντων μετά το τέλος της ωφέλιμης χρήσης τους.

Για πρώτη φορά, η νομοθεσία αναφέρεται σε συγκεκριμένους τύπους συσκευασίας, που συνιστούν πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, οι οποίοι πρέπει είτε να τροποποιηθούν σημαντικά είτε ακόμα να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από άλλους, φιλικότερους  προς το περιβάλλον.  Έτσι, η ελληνική βιομηχανία καταναλωτικών προϊόντων έχει κατ’ αρχάς μια πολύ καλή ευκαιρία να εκσυγχρονίσει την παραγωγική της υποδομή με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Συγχρόνως, όμως, αναδεικνύονται σημαντικές προκλήσεις για το σύνολο της επηρεαζόμενης αλυσίδας αξίας και της βιομηχανίας μεταποίησης πλαστικών υλών, οι οποίες καλούνται να στραφούν στην αναζήτηση νέων εναλλακτικών προϊόντων, χωρίς να έχει αποσαφηνιστεί επαρκώς ποιες μπορεί να είναι αυτές οι λύσεις και με τις υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης και ανακύκλωσης απορριμμάτων να μην εγγυώνται τη διασφάλιση εγχώριας αυτάρκειας στα αναγκαία δευτερογενή υλικά.

Επίσης για πρώτη φορά γίνεται υποχρεωτική η χρήση ανακυκλωμένων υλικών στην παραγωγή συσκευασιών μίας χρήσης και προβλέπεται η επιβράβευση των παραγωγών που χρησιμοποιούν μεγαλύτερες ποσότητες ανακυκλωμένων υλικών. Ως εκ τούτου δημιουργείται η ανάγκη για τοπική ανακύκλωση των πλαστικών συσκευασιών η οποία θα παράγει τις ποσότητες των υλικών που προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Το γεγονός αυτό δημιουργεί επιχειρηματικές ευκαιρίες σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, ανοίγοντας νέες δραστηριότητες για την ανάκτηση και αξιοποίηση υλικών.

Οι νομοθεσίες αυτές πρέπει να εφαρμοστούν με προσοχή γιατί η εισαγωγή τους στην καθημερινότητα εξαρτάται από πολλές διευκρινίσεις τεχνικών όρων που θα οριστούν σε επόμενες φάσεις από διάφορους φορείς.

Η Ελληνική βιομηχανία καλείται να αντιμετωπίσει τις πολλαπλές προκλήσεις της προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις και θα χρειαστεί αναβάθμιση του εξοπλισμού ώστε να είναι δυνατή η παραγωγή των νέων συσκευασιών, αλλά και να καλυφθεί το κόστος των νέων ακριβότερων πρώτων υλών. Ως εκ τούτου, το ΥΠΕΝ, θα πρέπει να προτείνει και να αξιοποιήσει τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία προς αυτή την κατεύθυνση που θα καλύψουν τις ανάγκες που θα δημιουργήσει η νέα νομοθεσία, γιατί όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου δεν έχουν την δυνατότητα να καλύψουν τις καινούργιες ανάγκες από τα έσοδα τους.

Τα χρηματοδοτικά εργαλεία θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη κατά τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων, την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, την αύξηση της χρήσης υποπροϊόντων και δευτερογενών υλικών, τη μείωση των πράγματι επικίνδυνων υλικών συσκευασίας και την αντικατάστασή τους με εναλλακτικά ασφαλή υλικά.

Παρόλα αυτά, η χώρα πρέπει να προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση στην εφαρμογή της νομοθεσίας γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα δώσει την αφορμή να πουληθούν στην Ελλάδα τα αποθέματα των χωρών που έχουν αποφασίσει την άμεση εφαρμογή της οδηγίας, καθώς και του παροπλισμένου εξοπλισμού που σχετίζεται με αυτές τις πλαστικές συσκευασίες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα έχουν υιοθετήσει την κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη ως βασικό πυλώνα ενίσχυσης της οικονομίας. Η ελληνική βιομηχανία σήμερα αντιμετωπίζει, όπως και η ευρωπαϊκή βιομηχανία, μια σημαντική πρόκληση που αφορά στην ενσωμάτωση αυτών των στρατηγικών  στα αναπτυξιακά της σχέδια και στην προετοιμασία για τη βέλτιστη εφαρμογή. Στην παρούσα φάση είναι καθοριστικής σημασίας η τήρηση του χρονοδιαγράμματος από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων υπουργείων και κρατικών οργανισμών, με βάση αντικειμενικές μετρήσεις προόδου, ώστε να είναι διαθέσιμο έγκαιρα το πλέγμα των σχετικών νόμων, διατάξεων και κανονισμών.