Φορολόγηση προγραμμάτων διάθεσης μετοχών: stock options vs stock awards
Σταυρούλα Μαρουσάκη
Tax Director
PwC Greece
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη συζήτηση για την υπερφορολόγηση της μισθωτής εργασίας. Η ανάγκη ελάφρυνσης της φορολόγησης των μισθωτών αλλά και του εργοδοτικού κόστους των επιχειρήσεων είναι πανθομολογούμενη και οι πρόσφατες ανακοινώσεις της Κυβέρνησης σχετικά με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για το 2021 κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Εν αναμονή των νομοθετικών ρυθμίσεων που θα τις υλοποιούν, επικεντρωνόμαστε στον Ν.4646/2019 με τον οποίο δίδεται η δυνατότητα επιβράβευσης των εργαζομένων των επιχειρήσεων μέσω προγραμμάτων παροχής δικαιωμάτων προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options) καθώς και δωρεάν διάθεσης μετοχών (stock awards) με ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση.
Ειδικότερα ο Ν.4646/2019 εισήγαγε ρητή απαλλαγή του εισοδήματος που προκύπτει από stock options ως παροχή σε είδος (εισόδημα από μισθωτή εργασία) και φορολόγηση αυτού ως εισόδημα από υπεραξία με συντελεστή 15%, αλλά και με χαμηλότερο συντελεστή 5% σε ειδικές περιπτώσεις νεοσύστατων μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (άρθρα 13, 14, 42Α και 43 του Ν. 4172/2013 – ΚΦΕ), υπό προϋποθέσεις.
Οι επιχειρήσεις έδειξαν αμέσως ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρόλο που οι νέες διατάξεις δημιούργησαν πλειάδα ερμηνευτικών ζητημάτων ως προς την εφαρμογή τους, τα οποία ακόμα δεν έχουν διευκρινιστεί. Ενδεικτικά, προκειμένου να επωφεληθεί των ευνοϊκών διατάξεων ο εργαζόμενος, θα πρέπει οι μετοχές να μεταβιβαστούν μετά τη συμπλήρωση ελάχιστης περιόδου διακράτησης 24 μηνών (ή 36 για τις νεοσύστατες μικρές επιχειρήσεις). Η διαφορετική διατύπωση του νόμου στις επιμέρους διατάξεις δημιούργησε αμφισβητήσεις ως προς τον χρόνο έναρξης της περιόδου διακράτησης, καθώς δεν αποσαφηνίζεται η πρόθεση του νομοθέτη για το πως υπολογίζεται η ελάχιστη περίοδος διακράτησης, και εν προκειμένω εάν ο χρόνος έναρξης υπολογίζεται από τη μέρα απόκτησης των δικαιωμάτων προαίρεσης (grant) ή από την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης και απόκτησης των μετοχών (exercise). Ερμηνευτικά ζητήματα υπάρχουν επίσης ως προς τον προσδιορισμό της φορολογητέας βάσης αλλά και τον χρόνο φορολόγησης σε περίπτωση εισηγμένων και μη εισηγμένων μετοχών.
Τον Ιούλιο, με τον Ν.4714/2020, τροποποιήθηκαν εκ νέου οι διατάξεις του ΚΦΕ (άρθρα 14 και 42Α) προκειμένου να επεκταθεί η ευνοϊκή φορολόγηση και στα stock awards. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι δεν φορολογείται ως παροχή σε είδος το εισόδημα που προκύπτει με τη μορφή μετοχών που χορηγούνται στο πλαίσιο προγραμμάτων δωρεάν διάθεσης μετοχών, στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή η επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος. Το εισόδημα αυτό φορολογείται ως εισόδημα από υπεραξία κατά τον χρόνο πώλησης των μετοχών που αποκτήθηκαν δωρεάν από τον εργαζόμενο και η φορολογητέα αξία προσδιορίζεται με σαφήνεια ανάλογα αν οι μετοχές είναι εισηγμένες ή μη.
Πέραν της αυτονόητης προϋπόθεσης να υπάρχει ένα πρόγραμμα που να συνδέεται με την επίτευξη στόχων ή την επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος, ο φορολογικός νόμος δεν θέτει καμία επιπλέον προϋπόθεση για την υπαγωγή στην ευνοϊκή φορολόγηση, καθιστώντας τα stock awards πιο “ελκυστικά” από τα stock options, όπου τίθεται επιπλέον η προϋπόθεση της ελάχιστης διακράτησης.
