Επανασχεδιασμός διεθνούς φορολογίας με την συμμετοχή των ΗΠΑ να σηματοδοτεί κομβικές αλλαγές

Μιχάλης Μητσόπουλος 
Διευθυντής τομέα Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών ΣΕΒ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 31 Μαΐου 2021

Η επάνοδος των ΗΠΑ στις διεθνείς συζητήσεις σε ότι αφορά τη φορολογία επιχειρήσεων επιτρέπει αισιοδοξία για μια συμφωνία, αλλά με διαφοροποιημένο πλέον περιεχόμενο.

Σε ομιλία της στις 5 Μαΐου στο The Chicago Council of Global Affairs, η Secretary of the US Treasury  Janet L. Yellen ανέλυσε τις προτεραιότητες και δράσεις της χώρας σε ζητήματα εγχώριων και διεθνών πολιτικών. Αυτές, ανέλυσε, δικαιολογούν και μέτρα που θα διασφαλίζουν «ότι όλοι πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί». Ως ένα από τα μέτρα αυτά προτείνει  τη εφαρμογή ενός ελάχιστου επιπέδου εταιρικού φόρου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Της ομιλίας της Secretary of the US Treasury  προηγήθηκε η δημοσιοποίηση πρότασης του ΔΝΤ που επαναπροωθεί την ιδέα της κοινής ενοποιημένης εταιρικής φορολογικής βάσης και την συνδυάζει με μια πρόταση για ελάχιστο εταιρικό φόρο. Σημειώνεται δε, ότι η ιδέα της κοινής ενοποιημένης εταιρικής φορολογικής βάσης απασχόλησε έντονα τα προηγούμενα χρόνια  και συνεχίζει να απασχολεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία προτίθενται να εξαγγείλει σύντομα μια, προσαρμοσμένη στα νέα δεδομένα, πρόταση.

Οι εξελίξεις αυτές ήδη επιδρούν στις διαπραγματεύσεις που γίνονται εδώ και χρόνια στον ΟΟΣΑ, όπως μάλιστα χαρακτηριστικά αναφέρθηκε σε εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής και Οικονομικής Επιτροπής για τη φορολόγηση των διεθνών επιχειρήσεων την 25η Μάϊου 2021. Η επίτευξη συμφωνίας στον ΟΟΣΑ, όπου εμπλέκονται πάνω από 130 χώρες στις διαπραγματεύσεις, είναι επιθυμητή διότι θα αποτρέψει την ανάληψη μονομερών ενεργειών και αντίποινα, που θα οδηγήσουν σε έναν κατακερματισμό και μια αβεβαιότητα στο παγκόσμιο φορολογικό σύστημα  με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις.

Συγκεκριμένα, οι συζητήσεις στον ΟΟΣΑ έχουν αποκτήσει εκ νέου προοπτική ταχείας προόδου αλλά με διαφοροποιημένη στόχευση. Πλέον ο «πυλώνας 1» δε θα στοχεύει στενά στη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας, κάτι που οι ΗΠΑ αντιλαμβανόντουσαν ως άδικο, αλλά γενικά των κερδοφόρων διεθνών επιχειρήσεων και ο «πυλώνας 2» στρέφεται από την αποθάρρυνση διάβρωσης της φορολογικής βάσης και μεταφοράς κερδών, στην εφαρμογή μιας ελάχιστης φορολογίας που θα καταβάλλεται και πάνω από την οποία τα επιμέρους κράτη θα μπορούν να επιβάλλουν επιπλέον φόρο.

Στη συζήτηση συμμετέχοντες αναρωτήθηκαν αν η αναζήτηση επιπλέον φόρων σε εταιρικό επίπεδο θα απαντήσει στα αιτήματα των κυβερνήσεων να αυξήσουν τα έσοδα τους στην μετά πανδημία εποχή, και κατά πόσο μία τέτοια φορολογική στρατηγική υπερτερεί δημοσιονομικά για τα κράτη έναντι της υιοθέτησης δράσεων για τη μείωση της διαρροής εσόδων όπως ενδεικτικά από την απάτη στον ΦΠΑ.

Τέθηκε επίσης το ερώτημα αν η ρύθμιση σε τέτοιο βαθμό της φορολογίας επιχειρήσεων θα επιδράσει στη φορολογία της εργασίας και των επιπτώσεων που μπορεί αυτό να επιφέρει και αν ένας περιορισμός της δυνατότητας των κρατών να διαμορφώσουν το επιχειρηματικό τους περιβάλλον, και με την παράμετρο της εταιρικής φορολογίας, θα περιορίσει τη δυνατότητα αναπτυσσόμενων κρατών να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, ευημερία και μια πορεία θεσμικής ωρίμανσης.

Σε αυτό το πλαίσιο συζητήσεων, θα είναι κρίσιμες για τις επερχόμενες εξελίξεις οι προτάσεις που ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έναν «ψηφιακό φόρο» καθώς και για την επαναδιατύπωση του πλαισίου φορολογίας των επιχειρήσεων (σχετική αναφορά στο άρθρο ευρωπαϊκών εξελίξεων).