Νέα σελίδα για την εποπτεία αγοράς στο πεδίο ασφάλειας και συμμόρφωσης των βιομηχανικών προϊόντων

Δρ. Αναστάσιος Μητιακούδης

Προϊστάμενος Γενικής Διεύθυνσης Βιομηχανίας και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος, Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 27 Ιουλίου 2021

Η εποπτεία της αγοράς και ο έλεγχος ασφάλειας και συμμόρφωσης των βιομηχανικών προϊόντων εγγυώνται ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των δημόσιων συμφερόντων, όπως η υγεία και η ασφάλεια γενικά και ειδικά στο χώρο εργασίας, η προστασία των καταναλωτών, των οικονομικών συμφερόντων τους και η προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και άλλα δημόσια συμφέροντα που προστατεύονται από τη σχετική εθνική και ενωσιακή νομοθεσία εναρμόνισης για τα προϊόντα. Ακόμα, συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων διασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και δημιουργώντας συνθήκες ισότιμου και υγιούς ανταγωνισμού για όλους τους οικονομικούς φορείς.

Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν θεσμοθετηθεί κρίσιμες μεταρρυθμίσεις με στόχευση την αποτελεσματική εποπτεία, τόσο σε εθνικό όσο και ενωσιακό επίπεδο. Από τη μία πλευρά, ο νόμος 4512/2018 (Μέρος Δ΄) αναμόρφωσε πλήρως το εθνικό πλαίσιο εποπτείας εισάγοντας, μεταξύ άλλων, καινοτόμες προβλέψεις (π.χ. αξιολόγηση του κινδύνου και κατάταξη οικονομικών δραστηριοτήτων και φορέων σε βαθμό επικινδυνότητας, μοντέλο ενεργειών συμμόρφωσης των οικονομικών φορέων κ.ά.). Από την άλλη πλευρά, ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1020, με έναρξη εφαρμογής στις 16.07.2021, αναγνωρίζοντας την ανάγκη βελτίωσης των μηχανισμών εποπτείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη διασυνοριακή συνεργασία και στις ηλεκτρονικές πωλήσεις σε σχέση με το προϊσχύον πλαίσιο.

Η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας (ΓΓΒ) και ειδικότερα η Γενική Διεύθυνση (ΓΔ) Βιομηχανίας και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος, ως αρμόδια ρυθμιστική αρχή και αρχή εποπτείας της αγοράς καταναλωτικών και επαγγελματικών βιομηχανικών προϊόντων τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής περισσότερων από 40 Ευρωπαϊκών Οδηγιών Νέας Προσέγγισης / Κανονισμών, καθώς και πάνω από 28 εθνικών τεχνικών κανόνων, έχει υλοποιήσει ένα αξιόλογο νομοθετικό και κανονιστικό μεταρρυθμιστικό έργο το τελευταίο χρονικό διάστημα στον τομέα της εποπτείας, προκειμένου να μπορέσουν να εφαρμοστούν στην πράξη οι νέες προβλέψεις και να ενισχυθεί αποτελεσματικά η άσκηση των ελέγχων και της εποπτείας της αγοράς.

Παράλληλα με το νομοθετικό έργο, την περίοδο 2019-2020 πραγματοποιήθηκαν επιτόπιοι έλεγχοι σε 8.500 προϊόντα, με 845 προϊόντα να εντοπίζονται ως «δυνητικά ύποπτα» και τελικά να επιβάλλονται 65 οικονομικές κυρώσεις αξίας €322 χιλ. Συμπεριλαμβανομένων και των ελέγχων που διεξήχθησαν από τις Διευθύνσεις Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων καθώς και από τις Χημικές Υπηρεσίες της χώρας στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου συνεργασίας ΓΓΒ-Γενικού Χημείου του Κράτους =, ο συνολικός αριθμός ελέγχων ανήλθε στους 51.984.

Συνοπτικά, οι σημαντικές ρυθμιστικές παρεμβάσεις που θεσμοθετήθηκαν πρόσφατα στο πεδίο της ασφάλειας και συμμόρφωσης βιομηχανικών προϊόντων, με χρονολογική σειρά, είναι οι εξής:

• Νόμος 4712/2020 (Α’ 146 / 29.07.2020, άρθρο 65): α) Ορίζεται η ΓΔ Βιομηχανίας και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος ως η Αρχή Οργάνωσης Εποπτείας και Συντονισμού και οι τρεις Διευθύνσεις της ως οι Αρχές Εφαρμογής Εποπτείας και Διαχείρισης στο πεδίο ασφάλειας και συμμόρφωσης των βιομηχανικών προϊόντων, διασφαλίζοντας σαφήνεια αρμοδιοτήτων στο εποπτικό έργο και β) Ορίζεται το Τμήμα Συντονισμού Εποπτείας Οικονομικών Δραστηριοτήτων και Προϊόντων της Διεύθυνσης Συντονισμού και Παρακολούθησης του Κανονιστικού Πλαισίου για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον της ΓΔ Βιομηχανίας και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος ως το Ενιαίο Γραφείο Σύνδεσης στο πλαίσιο εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1020 για τον καλύτερο συντονισμό των αρχών εποπτείας σε επίπεδο ΕΕ.
•  ΥΑ 118632/2020 (Β’ 5111 / 19.11.2020): Καθορίζεται η μεθοδολογία για την κατάταξη των βιομηχανικών προϊόντων και των οικονομικών φορέων σε βαθμούς και επίπεδα επικινδυνότητας για την κατάρτιση αποτελεσματικού και στοχευμένου προγράμματος ελέγχων εποπτείας της αγοράς, αξιοποιώντας συντελεστές βαρύτητας ανά κριτήριο κατάταξης.
• ΥΑ 126538/2020 (Β’ 5457 / 10.12.2020): Καθορίζεται η πολιτική διαχείρισης καταγγελιών στα βιομηχανικά προϊόντα ως προς τις διαδικασίες και τα ειδικότερα κριτήρια για την αξιολόγηση και τη διαχείρισή τους.
• Απόφαση 44785/15.04.2021 (ΑΔΑ: ΡΠ2Ζ46ΜΤΛΡ-Α5Ζ): Καθορίζεται το Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης, ένα χρήσιμο και πρακτικό εργαλείο για την καθοδήγηση των ενεργειών και των αποφάσεων των Αρχών Εφαρμογής Εποπτείας και Διαχείρισης που λαμβάνονται σε συνέχεια των ελέγχων.
• Απόφαση 51709/07.05.2021 (ΑΔΑ: Ψ5Ο046ΜΤΛΡ-ΓΗΜ): Καθορίζεται το περιεχόμενο των φύλλων ελέγχου για τις 10 σημαντικότερες κατηγορίες προϊόντων ή/και εγκαταστάσεων, αποσκοπώντας στην απλούστευση, τυποποίηση και βελτίωση της διαδικασίας των ελέγχων, στην αύξηση των επιπέδων συμμόρφωσης μέσω της επίτευξης ομοιομορφίας και στην ενημέρωση των επιχειρήσεων για τα κρίσιμα σημεία των ελέγχων.
• Νόμος 4801/2021 (A’ 83 / 24.05.2021, άρθρα 21-28): Διαμορφώνονται και εξειδικεύονται τα κριτήρια, οι διαδικασίες επιβολής και η κλιμάκωση των διοικητικών κυρώσεων στους παραβάτες οικονομικούς φορείς. Βασική καινοτομία του νέου κυρωτικού συστήματος αποτελεί η αξιολόγηση του κινδύνου που η διαπιστωθείσα παράβαση επιφέρει στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος και το μέτρο της γραπτής σύστασης για συμμόρφωση και λήψη διορθωτικών μέτρων που επιβάλλεται, υπό προϋποθέσεις, στους παραβάτες οικονομικούς φορείς. Τα διοικητικά μέτρα και οι κυρώσεις που επιβάλλονται είναι αναλογικά και εύλογα, ανάλογα με τη βαρύτητα των παραβάσεων και τον κίνδυνο που προκαλούν στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος, διασφαλίζοντας την ίση μεταχείριση των οικονομικών φορέων, τη διαφάνεια και τον υγιή ανταγωνισμό, χωρίς συμβιβασμούς ως προς την ασφάλεια των προϊόντων, την προστασία του περιβάλλοντος και του καταναλωτή.

Με τα εν λόγω νομοθετήματα ολοκληρώνεται όλη η αναγκαία δευτερεύουσα νομοθεσία για την άσκηση εποπτείας στο πεδίο ασφάλειας και συμμόρφωσης των βιομηχανικών προϊόντων και εξοπλίζεται η ΓΓΒ με τα απαιτούμενα ρυθμιστικά εφόδια και εργαλεία για την αποτελεσματικότερη άσκηση εποπτείας της αγοράς βιομηχανικών προϊόντων αρμοδιότητάς της, αλλά και την αυστηρότερη και συνάμα δικαιότερη επιβολή διοικητικών κυρώσεων και προστίμων.