Ανθρώπινο δυναμικό, γνώσεις και δεξιότητες στον τομέα των Μεταφορών και της Αποθήκευσης

Άρθρο κ. Κυριάκου Φιλίνη, Policy Analyst ΣΕΒ, στο περιοδικό Logistics & Management (Ιούλιος 2021)

Ο τομέας των Μεταφορών και της Αποθήκευσης(1) συνιστά ένα κλαδικό οικοσύστημα της Ελληνικής οικονομίας με σημαντική συμβολή στο παραγόμενο προϊόν και στην απασχόληση. Πριν την πανδημία Covid-19, ο αριθμός των απασχολουμένων στον τομέα σημείωσε σημαντική αύξηση κατά 19,6%,  από 173 χιλ. άτομα, το 2013, σε 207 χιλ. άτομα, το 2019.(2)  Η πανδημία και ειδικότερα η αναστολή λειτουργίας σημαντικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας επηρέασε αρνητικά τον τομέα, όχι όμως και τον αριθμό των απασχολούμενων, ο οποίος φαίνεται να αυξήθηκε οριακά σε 208 χιλ. άτομα το 2020. Οι δεσμεύσεις για τη διατήρηση της απασχόλησης, που είχαν  αναλάβει οι επιχειρήσεις, στο πλαίσιο των μέτρων στήριξής τους, φαίνεται ότι συνέβαλαν σημαντικά στη συγκράτηση της απασχόλησης.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον κλάδο των logistics είναι ραγδαίες, σε διεθνές επίπεδο. Οι ψηφιακές τεχνολογίες, τα μεγάλα δεδομένα, το διαδίκτυο των πραγμάτων και άλλες τεχνολογίες της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης αξιοποιούνται στη διαχείριση του δικτύου εφοδιασμού των επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι ελληνικές επιχειρήσεις, κυρίως  οι βιομηχανικές και οι εμπορικές και σε μικρότερο βαθμό οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών logistics υστερούν στην αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών στη διαχείριση του δικτύου της εφοδιαστικής αλυσίδας.(3)

Αυτό αποτυπώνεται και σε ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης στον τομέα, από τα οποία προκύπτει ότι δεν συνιστά έναν τομέα έντασης γνώσης -τουλάχιστον προς το παρόν- καθώς  το 83% των εργαζομένων απασχολείται σε θέσεις εργασίας για την κάλυψη των οποίων απαιτούνται μεσαίου ή χαμηλού επιπέδου προσόντα και μόλις το 6,6% των εργαζομένων απασχολείται σε επαγγέλματα υψηλής τεχνολογίας.(4)

Όσον αφορά στην κατανομή της απασχόλησης μεταξύ επαγγελματικών κατηγοριών προκύπτουν τα εξής (ISCO 08):(5)

• Το 50% των εργαζομένων απασχολούνται ως «Χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού», και κυρίως ως «Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού».
• Το 22% των εργαζομένων απασχολούνται ως «Υπάλληλοι γραφείου», και κυρίως ως «Υπάλληλοι γενικών καθηκόντων και χειριστές μηχανών με πληκτρολόγιο», «Άλλοι υπάλληλοι γραφείου» και «Υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών».
• Το 12% των εργαζομένων απασχολούνται ως «Τεχνικοί και ασκούντες συναφή επαγγέλματα», και ειδικότερα ως «Βοηθοί Επαγγελματιών επιχειρήσεων και διοίκησης» (στον κλάδο παροχής υπηρεσιών logistics).
• Το υπόλοιπο 16% απασχολείται σε λοιπές επαγγελματικές κατηγορίες.

Οι παραπάνω επαγγελματικές κατηγορίες κατατάσσονται στις πιο δυναμικές του τομέα της Αποθήκευσης και των Μεταφορών, της περιόδου 2013-2019, σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ.  Δηλαδή, πρόκειται για επαγγελματικές κατηγορίες, στα οποίες όχι μόνο συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος της απασχόλησης του τομέα, αλλά καταγράφηκε  και σημαντική αύξησή της κατά τη διάρκεια της περιόδου 2013-2019, όταν δηλαδή η ανεργία στην Ελλάδα βρισκόταν σε πτωτική πορεία και πριν ξεσπάσει στη χώρα η πανδημία.

Ποιες είναι οι γνώσεις και οι δεξιότητες που ζητούν οι επιχειρήσεις του τομέα για την κάλυψη των θέσεων εργασίας σε αυτές τις τρεις επαγγελματικές κατηγορίες;

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP), μέσω του προγράμματος Skills-OVATE (Skills Online Vacancy Analysis Tool for Europe)(6), συλλέγει  δεδομένα αγγελιών για κενές θέσεις εργασίας επιχειρήσεων  που δραστηριοποιούνται σε Ευρωπαϊκές χώρες και οι οποίες δημοσιεύονται στο διαδίκτυο.  Με τη χρήση μεθόδων ανάλυσης μεγάλων δεδομένων, μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης επεξεργάζεται τα δεδομένα και δημοσιεύει στοιχεία σχετικά με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αναφέρονται στις αγγελίες αυτές,  έχοντας αντιστοιχήσει τις γνώσεις και δεξιότητες των αγγελιών με αυτές της Ευρωπαϊκής Ταξινόμησης Δεξιοτήτων, Ικανοτήτων και Επαγγελμάτων (ESCO) και τα επαγγέλματα των κενών θέσεων εργασίας με αυτά της Διεθνούς Τυποποιημένης Ταξινόμησης των Επαγγελμάτων (ISCO-08). Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι οι γνώσεις και οι δεξιότητες που ζητούν περισσότερο οι επιχειρήσεις του τομέα(7) στην Ελλάδα, προκειμένου να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας στις παραπάνω επαγγελματικές κατηγορίες, είναι οι εξής:(8)

• Για την επαγγελματική κατηγορία «Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού» οι γνώσεις και δεξιότητες που αναφέρονται συχνότερα στις διαδικτυακές αγγελίες κενών θέσεων εργασίας -εκτός από την ικανότητα χειρισμού του μεταφορικού μέσου ή του εξοπλισμού- είναι η γνώση ξένων γλωσσών, η ανάληψη ευθυνών, η δεξιότητα διαχείρισης και ανάλυσης ψηφιακών δεδομένων και  η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή.
• Για την επαγγελματική κατηγορία  «Υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών» οι γνώσεις και δεξιότητες που αναφέρονται συχνότερα στις διαδικτυακές αγγελίες κενών θέσεων εργασίας είναι η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή, η δεξιότητα χρήσης ψηφιακών εργαλείων, η δεξιότητα πρόσβασης και  ανάλυσης ψηφιακών δεδομένων, οι γνώσεις χονδρικών και λιανικών πωλήσεων, η δεξιότητα φόρτωσης και εκφόρτωσης εμπορευμάτων και υλικών, η γνώση ξένων γλωσσών και η δεξιότητα διαχείρισης και ελέγχου των πόρων.
• Για την επαγγελματική κατηγορία «Βοηθοί επαγγελματιών επιχειρήσεων και διοίκησης» οι γνώσεις και δεξιότητες που αναφέρονται συχνότερα στις διαδικτυακές αγγελίες κενών θέσεων εργασίας είναι η δεξιότητα πρόσβασης, διαχείρισης και ανάλυσης ψηφιακών δεδομένων, η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή, η γνώση ΗΥ, η δεξιότητα χρήσης ψηφιακών εργαλείων, οι γνώσεις μάρκετινγκ και διαφήμισης, η εργασία σε ομάδα, η δεξιότητα εκτέλεσης γενικών γραμματειακών και διοικητικών καθηκόντων, οι γνώσεις χονδρικών και λιανικών πωλήσεων, οι γνώσεις οργάνωσης και διοίκησης, η γνώση ξένων γλωσσών, η ανάληψη πρωτοβουλιών και η ανάληψη διοικητικών ευθυνών.

Μπορεί το πλήθος και το είδος των γνώσεων και των δεξιοτήτων που πρέπει να διαθέτουν οι υποψήφιοι για την κάλυψη των κενών θέσεων εργασία σε αυτές τις τρεις επαγγελματικές κατηγορίες να διαφέρουν, καθώς τα καθήκοντα των θέσεων είναι πολύ διαφορετικά, ωστόσο εντοπίζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά ως προς τις γνώσεις και τις δεξιότητες που πρέπει να διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό: και στις τρεις επαγγελματικές κατηγορίες οι επιχειρήσεις ζητούν δεξιότητες διαχείρισης, ανάλυσης ψηφιακών δεδομένων ή πρόσβασης σε αυτά (ανάλογα με την επαγγελματική κατηγορία) και προσαρμοστικότητα στην αλλαγή. Είναι προφανές ότι όσο ο τομέας μετασχηματίζεται ψηφιακά, τόσο σημαντικότερες θα είναι οι εν λόγω δεξιότητες για το ανθρώπινο δυναμικό του τομέα.

(1) Κλάδοι ΣΤΑΚΟΔ «49 Χερσαίες μεταφορές και μεταφορές μέσω αγωγών», «50 Πλωτές μεταφορές», «51 Αεροπορικές μεταφορές», «52 Αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες» και «53 Ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες».

(2) Στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ.

(3) ΣΕΒ, (2021), «Το ψηφιακό μέλλον της εφοδιαστικής αλυσίδας», Special Report, Τεύχος 63, 11 Φεβρουαρίου 2021 (διαθέσιμο εδώ).

(4) Τα στοιχεία αφορούν στο 2019 και προέρχονται από την ΕΛΣΤΑΤ και το CEDEFOP.

(5) ο.π.

(6) Βλ. εδώ.

(7) Με εξαίρεση τις αγγελίες που αφορούν στην επαγγελματική κατηγορία «Οδηγοί μέσων μεταφορά και χειριστές κινητού εξοπλισμού», όπου ελήφθησαν υπόψη και οι αγγελίες για τις κενές θέσεις εργασίας που έχουν δημοσιευθεί διαδικτυακά από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στους κλάδους του Εμπορίου, της Μεταποίησης και της Αποθήκευσης και των Μεταφορών.

(8) Τα στοιχεία αφορούν τις κενές θέσεις εργασίας που ήταν ενεργές στο διαδίκτυο από το δεύτερο τρίμηνο του 2020 έως το πρώτο τρίμηνο του 2021.