Νόμος 4829/2021: Ρύθμιση των Δραστηριοτήτων Επιρροής για Πρώτη Φορά στην Ελλάδα

Άγγελος Μπίνης
Διοικητής Εθνικής Αρχής Διαφάνειας

Αναστασία Σωτηροπούλου
Νομική Συνεργάτης Διοικητή Εθνικής Αρχής Διαφάνειας

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 30 Σεπτεμβρίου 2021

Με τις διατάξεις του Μέρους Α’ του πρόσφατου νόμου 4829/2021 (ΦΕΚ Α’ 166/10.09.2021) για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς της Πολιτείας, δημιουργείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα αποτελεσματικό πλαίσιο ρύθμισης της αλληλεπίδρασης των δημόσιων φορέων με τους εκπροσώπους συμφερόντων.

Πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια της χώρας μας να καλύψει το νομοθετικό και θεσμικό κενό, το οποίο είχε επανειλημμένα επισημανθεί από διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα στο πλαίσιο σχετικών αξιολογήσεων. Για τη διαμόρφωση του θεσμικού αυτού πλαισίου, ελήφθησαν υπόψη διεθνείς καλές πρακτικές του Ο.Ο.Σ.Α. και του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και τα αντίστοιχα πλαίσια της Γαλλίας, της Ιρλανδίας, του Καναδά και της Αυστρίας.

Οι δραστηριότητες επιρροής αναγνωρίζονται ως νόμιμη πρακτική συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτικών. Για να χαρακτηρισθεί η επικοινωνία εκπροσώπου συμφερόντων με θεσμικούς φορείς της πολιτείας ως δραστηριότητα επιρροής, θα πρέπει:

• να είναι άμεση
• να αποσκοπεί να επηρεάσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων
• να διεξάγεται με αμοιβή
• να διενεργείται στο πλαίσιο εκπροσώπησης του πελάτη του εκπροσώπου συμφερόντων.

Ωστόσο, δεν θεωρείται δραστηριότητα επιρροής η επικοινωνία η οποία λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο:

• πρόσκλησης από θεσμικούς φορείς για παροχή ενημέρωσης
• νομικής ή άλλου είδους επαγγελματικής εκπροσώπησης
• συλλογικών διαπραγματεύσεων
• συζήτησης με μέλη διπλωματικής αποστολής ή προξενικής αρχής ή με εκπροσώπους άλλων κρατών ή Ευρωπαϊκών ή διεθνών οργανισμών.

Ως εκπρόσωπος συμφερόντων ορίζεται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί δραστηριότητες επιρροής με αμοιβή για λογαριασμό του πελάτη του, ο οποίος έχει αναθέσει την άσκηση δραστηριοτήτων επιρροής. Τα πρόσωπα που συνδέονται με τον πελάτη με σχέση εργασίας ή με έμμισθη εντολή εξαιρούνται. Ως θεσμικοί φορείς, ορίζονται οι φορείς που ασκούν νομοθετική ή εκτελεστική λειτουργία και πρόκειται να καθοριστούν με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από γνώμη του Διοικητή της Ε.Α.Δ.

Για να αποκτήσει ένα πρόσωπο την ιδιότητα του εκπροσώπου συμφερόντων θα πρέπει:

• να είναι άνω των 18 ετών
• να είναι εγγεγραμμένο στο Μητρώο Διαφάνειας
• να μην έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για κακούργημα ή πλημμέλημα με ποινή στερητικής της ελευθερίας άνω των 18 μηνών.

Ο εκπρόσωπος συμφερόντων υποχρεούται να εγγραφεί στο Μητρώο Διαφάνειας το οποίο θα συσταθεί στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Κατά την εγγραφή του, θα λάβει πιστοποιητικό και αριθμό μητρώου το οποίο θα χρησιμοποιεί κατά την επικοινωνία του με τους θεσμικούς φορείς. Ο εκπρόσωπος συμφερόντων υποχρεούται να υποβάλλει ετήσια ηλεκτρονική δήλωση άσκησης δραστηριοτήτων επιρροής, η οποία θα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Μητρώου, σχετικά με:

• τον τομέα πολιτικής και το είδος απόφασης
• τα στοιχεία του προσώπου που άσκησε επιρροή και τα στοιχεία του πελάτη
• τον χρόνο και τον τρόπο διεξαγωγής της δραστηριότητας επιρροής
• τον θεσμικό φορέα προς τον οποίο απευθύνθηκε
• το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας έχει την αρμοδιότητα να εξετάζει αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας ή αναφοράς ενδεχόμενη παραβίαση και να επιβάλλει κυρώσεις όπως σύσταση, πρόστιμο 5.000€-20.000€, αναστολή άσκησης δραστηριοτήτων επιρροής, προσωρινή ή οριστική διαγραφή από το Μητρώο.

Υποχρεώσεις θεσπίζονται και για τους θεσμικούς φορείς οι οποίοι υποχρεούνται να υποβάλλουν ετήσια δήλωση για την επικοινωνία τους με τους εκπροσώπους συμφερόντων, καθώς και να μην ασκούν δραστηριότητα επιρροής για 18 μήνες μετά από την αποχώρηση από τη θέση τους.

Με την εισαγωγή κανόνων, οι οποίοι θέτουν ένα συνεκτικό και ξεκάθαρο πλαίσιο για την άσκηση δραστηριοτήτων επιρροής, η χώρα μας ρυθμίζει για πρώτη φορά μία διεθνώς αναγνωρισμένη δραστηριότητα αναγνωρίζοντας τα οφέλη για τη δημοκρατία αλλά και τους κινδύνους χειραγώγησης και παραπλάνησης που μπορεί να ενέχει, εάν αφεθεί αρρύθμιστη. Στόχος είναι η διασφάλιση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων επιρροής αλλά και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς ρίχνοντας φως στον τρόπο που αλληλοεπιδρούν με τα διαφορετικά μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και χάραξης δημόσιων πολιτικών και ρυθμίσεων.

Για την Εθνική Αρχή Διαφάνειας πατήστε εδώ.