Ισχυρή ανταγωνιστικότητα παρά τις πιέσεις

Άρθρο Δρος Γιώργου Ξηρογιάννη, Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή, ΣEB, στη Ναυτεμπορική

Οι πρώτοι μήνες του 2022 βρίσκουν τις ελληνικές εξαγωγές να συνεχίζουν τη δυναμική άνοδο του 2021. Παρά τις δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις βρίσκουν συνεχώς διεξόδους είτε σε νέες αγορές είτε διεκδικώντας μεγαλύτερα μερίδια στις παραδοσιακές αγορές της ΕΕ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο τετράμηνο του 2022, οι εξαγωγές αγαθών (χωρίς καύσιμα και πλοία) ανήλθαν σε €10,8 δισ., με 20% άνοδο. Τα βιομηχανικά προϊόντα ηγούνται αυτής της προσπάθειας με σχεδόν 40% άνοδο. Τα τρόφιμα επίσης συνεχίζουν την ανοδική πορεία με 16% άνοδο.

Η πορεία των εξαγωγών αποδεικνύει ότι η βιομηχανία διατηρεί ισχυρή ανταγωνιστικότητα, παρά τις εντεινόμενες πιέσεις από τον πόλεμο της Ουκρανίας αλλά και την ενεργειακή κρίση.

Η συνεχής βελτίωση των εξαγωγικών επιδόσεων οφείλεται (εκτός των άλλων) στη διεισδυτικότητα των προϊόντων σε αγορές της ΕΕ. Οι αγορές αυτές έχουν ευκολότερες τελωνειακές διαδικασίες, περιορισμένη γραφειοκρατία, ταχύτερη μεταφορά και συνήθως καλύτερες οικονομικές αποδόσεις. Συνεπώς, η μεγέθυνση των εξαγωγών προς την ΕΕ στο 67% (χωρίς πετρελαιοειδή) είναι σίγουρα θετική, όταν πριν από μια δεκαετία είχαμε σαφώς χαμηλότερες επιδόσεις.

Ωστόσο, η περίοδος που διανύουμε δεν επιτρέπει εφησυχασμούς. Ο πληθωρισμός και το εμπορικό έλλειμα είναι δυο κρίσιμα μεγέθη που χρίζουν μεγάλης προσοχής.

Το πρώτο μέγεθος συνδέεται με την ρεαλιστική αποτίμηση των εξαγωγικών επιδόσεων. Η διαφορά στις επιδόσεις των εξαγωγών μεταξύ τρεχουσών τιμών (δηλαδή με την επίδραση του πληθωρισμού) και σταθερών τιμών (χωρίς την επίδραση του πληθωρισμού) προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Οι εξαγωγές αγαθών (χωρίς καύσιμα και πλοία) σε τρέχουσες τιμές έχουν όντως βελτίωση κατά 20% σε σύγκριση με το 2021. Σε σταθερές όμως τιμές του 2015, εκτιμάται ότι έχουν πτώση -4,5%. Μια πτώση που διευρύνεται σε -15% τον Απρίλιο 2022. Με απλά λόγια, μπορεί η αξία (σε ευρώ) των εξαγωγών να είναι βελτιωμένη, όμως αυτή η εξέλιξη είναι μερικώς πλασματική λόγω του πληθωρισμού. Ο πραγματικός όγκος των εξαγωγών παρουσιάζει συρρίκνωση.

Η συνεχής διεύρυνση του εμπορικού ελλείματος λόγω σημαντικής αύξησης των εισαγωγών (με ή χωρίς πετρελαιοειδή) είναι το δεύτερο μέγεθος που προκαλεί προβληματισμό. Στην πράξη, η ελληνική οικονομία συνεχίζει να έχει υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές πρώτων υλών και μάλλον δεν έχει ανατρέψει επαρκώς το στρεβλό αναπτυξιακό μοντέλο της προηγούμενης δεκαετίας. Ενδεικτικά, οι εισαγωγές παρουσίασαν αύξηση 45% το πρώτο τετράμηνο του 2022. Απόρροια της αύξησης αυτής, είναι η διόγκωση €11 δις. του εμπορικού ελλείμματος, μια επιδείνωση ρεκόρ. Είναι εμφανές ότι όσο η εγχώρια προστιθέμενη αξία παραμένει στάσιμη, τόσο οι εξαγωγές δεν θα αντισταθμίζουν το εμπορικό έλλειμα της χώρας.
Συνεπώς, είτε σε όρους όγκου εξαγωγών, είτε σε όρους πληρωμής των διεθνών εμπορικών υποχρεώσεων, η ρεαλιστική ανάγνωση των αριθμών σίγουρα δεν προκαλεί εφησυχασμό.

Μια πρώτη διέξοδος στο διπλό αυτό πρόβλημα είναι η δραστική ενθάρρυνση παραγωγικών επενδύσεων σε δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στον αναπτυξιακό νόμο, τις στρατηγικές επενδύσεις, το ταμείο ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, ακόμα δεν έχει επιτευχθεί μια ισχυρή σύνδεση των επιδοτήσεων με τη δημιουργία υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η τεχνολογική ένταση ή η καινοτομία της επένδυσης ενδεχομένως να πρέπει να είναι πλέον βασικό κριτήριο επιλεξιμότητας στα προγράμματα αυτά.

Μια δεύτερη διέξοδος είναι η διεκδίκηση μεριδίων αγοράς σε χώρες που μπορούν να διαθέσουν τα ελληνικά προϊόντα σε καλύτερες τιμές. Στην προσπάθεια αυτή, ο ΣΕΒ στέκεται αρωγός διαθέτοντας στα μέλη του το καινοτόμο πλέγμα υπηρεσιών ExportReady. Αναγνωρίζουμε ότι οι ανάγκες των εξαγωγικών εταιριών ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος, τις εμπορικές προτεραιότητες, την εμπειρία και τους εξαγωγικούς στόχους. Συνεπώς προσαρμόζουμε τακτικά τις υπηρεσίες ExportReady στις ανάγκες αυτές. Την τρέχουσα περίοδο, το ExportReady διακρίνει τρεις γεωγραφίες που μπορούν να δώσουν ισχυρές εξαγωγικές προοπτικές.

Η κεντρική Ε.Ε. είναι μια αγορά με παραδοσιακούς εμπορικούς δεσμούς με την Ελλάδα. Ο ΣΕΒ κεφαλοποιεί τις διασυνδέσεις που έχει με τους ομόλογους μεγάλους βιομηχανικούς συνδέσμους της ΕΕ και βοηθά τα μέλη του να διευρύνουν το εμπορικό αποτύπωμα τους. Δεν είναι τυχαία η πρόσφατη επίσκεψη πολυπληθούς αντιπροσωπείας γαλλικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του MEDEF. Κατά την επίσκεψη συζητήθηκαν σειρά επενδυτικών και εμπορικών συνεργασιών στους τομείς των κατασκευών, της τεχνολογίας, της ενέργειας, των φαρμάκων.

Ο αραβικός κόσμος είναι ο δεύτερος στόχος του ExportReady. Μέσα από συνεχείς ενημερωτικές εκδηλώσεις, ακόμα και μέσα στην πανδημία, τα μέλη του ΣΕΒ κατανοούν τις ιδιαιτερότητες αυτής της περιοχής αλλά και τις προοπτικές από τον δυναμισμό της μεσαίας τάξης. Η πρωτοβουλία του ΣΕΒ για την ταχύτατη ενεργοποίηση του επιχειρηματικού συμβουλίου Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, ήδη, δημιουργεί εμπορικές και επενδυτικές ευκαιρίες. Μέσα σε λίγους μήνες τα μέλη του συμβουλίου έχουν πραγματοποιήσει τρεις διαδοχικές συναντήσεις στο Ριάντ και στην Αθήνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πρόσφατη επίσκεψη του Πρίγκηπα Διαδόχου του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας στην Αθήνα που διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία το Υπουργείο Εξωτερικών, τα μέλη του Συμβουλίου είχαν κεντρικό ρόλο στις διμερείς συμφωνίες που συνάφθηκαν μεταξύ Ελλάδας και Σαουδικής Αραβίας.

Τρίτος στόχος του ExportReady παραμένουν οι αναδυόμενες αγορές της Ν.Α. Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής. Και οι δύο αυτές περιοχές, έχουν χαρακτηριστικά που τις κατατάσσουν σε ιδανικές ευκαιρίες για τους Έλληνες εξαγωγείς. Έχουν συνεχή οικονομική άνθηση, έχουν νέο σε ηλικία πληθυσμό και η μεσαία τάξη έχει διαρκώς αυξανόμενες καταναλωτικές ανάγκες.

Η διεύρυνση των εξαγωγικών επιδόσεων είναι μονόδρομος. Όμως προϋποθέτει σωστή προετοιμασία. Το να είσαι καλός παραγωγός προϊόντων εντός Ελλάδας δεν συνεπάγεται αυτόματα ότι είσαι καλός έμπορος στις διεθνείς αγορές. Το πλέγμα υπηρεσιών ExportReady του ΣΕΒ βοηθά τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν εκείνες τις εξαγωγικές ικανότητες που θα τις φέρουν πολύ κοντά σε διεθνείς εμπορικές συμφωνίες.