Πυροδοτούνται σύγχρονες προκλήσεις

«Προκλήσεις και ευκαιρίες για την Εφοδιαστική Αλυσίδα σήμερα»

Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Associate Advisor Τομέας Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Δικτύων & Περιφερειακής Πολιτικής του ΣΕΒ, στο περιοδικό Logistics & Managment

Βιώνουμε μια εποχή εκτεταμένων αλλαγών στο τρόπο που σχεδιάζουμε, παράγουμε και συνεργαζόμαστε. Αλλά όπως σοφά είχε πει ο Ουίνσιον Τσώρισιλ:”Οι δυσκολίες που υπερνικούμε είναι ευκαιρίες που αξιοποιούμε”.

Μετά την καταλυτική εισβολήτης πανδημίας στις ζωές μας η ουκρανική κρίση και η επακόλουθη γεωπολιτική αναταραχή επιδρούν στην προσπάθεια επιστροφής στην ομαλότητα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει επιπτώσεις στην πορεία ισχυρής ανάπτυξης για την Ελλάδα. Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από έντονες πληθωριστικές τάσεις, ζητήματα ενεργειακής επάρκειας και στενά δημοσιοοικονομικά περιθώρια για την ανάσχεση των υφεσιακών πιέσεων.

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία, μεγεθύνονται και πυροδοτούν νέες σύνθετες προκλήσεις. Το διαρκώς αυξανόμενο κόστος παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς, σε συνδυασμό με την αναδιάταξη των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων και την αναζήτηση εναλλακτικών προμηθευτών σε μια σειρά από ζωτικά προϊόντα και πρώτες ύλες (μέταλλα, φυσικό αέριο, αγροτικά προϊόντα, λιπάσματα), διαμορφώνουν ένα αχαρτογράφητο πεδίο για την εφοδιαστική αλυσίδα.

Ο ΣΕΒ αναδεικνύει συστηματικά τα σημεία που επιδέχονται αλλαγές και βελτιώσεις, για να καταστεί το οικοσύστημα της εφοδιαστικής αλυσίδας ικανό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής, και να διευρύνει το αποτύπωμα του στην εθνική οικονομία.

Ειδικότερα, η αντιμετώπιση και υπέρβαση των επιπτώσεων της διπλής κρίσης (ρωσο-ουκρανικός πόλεμος, πανδημία) προϋποθέτει την ενδυνάμωση των ελληνικών επιχειρήσεων:

Πρώτον, με την ταχεία ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα νέα ψηφιακά εργαλεία συνεισφέρουν ουσιαστικά στην μείωση του κόστους, στην ορθολογική κατανομή πόρων, στην αύξηση της ταχύτητας & ακρίβειας των παραδόσεων και στην ελαχιστοποίηση των ανθρώπινων σφαλμάτων. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων περιλαμβάνει την υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών στην παραγωγική λειτουργία όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το IoT, και η επαυξημένη πραγματικότητα. Παρά τα βήματα προόδου που έχουν συντελεστεί σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, η χώρα μας εμφανίζει συγκρατημένες επιδόσεις στην ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών από επιχειρήσεις (σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ), σύμφωνα με το Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας DESI 2022 (22η στην ΕΕ στον αντίστοιχο Πυλώνα). Πιο συγκεκριμένα, καταγράφεται υστέρηση στη χρήση από τις ελληνικές επιχειρήσεις AI εφαρμογών (4% έναντι 8% του ευρωπαϊκού μέσου όρου) και αξιοποίησης του Cloud (17% έναντι 34% αντίστοιχα). Κεντρικό ρόλο για την κάλυψη του ψηφιακού χάσματος αναμένεται να διαδραματίσει η ενεργοποίηση σημαντικού μεγέθους χρηματοδοτικών εργαλείων (Αναπτυξιακός Νόμος, Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ΕΣΠΑ) και η αξιοποίησή τους από τις ελληνικές επιχειρήσεις το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Δεύτερον, με την αναθεώρηση της στρατηγικής ανάπτυξης δικτύων & επιλογής κατάλληλων συνεργατών, υπό το πρίσμα της γενικότερης τάσης αναδιάρθρωσης των παγκόσμιων παραγωγικών δικτύων και μετάβασης σε περιφερειακές αλυσίδες εφοδιασμού. Με την υιοθέτηση κατάλληλα προσαρμοσμένων κριτηρίων στην επιλογή προμηθευτών, είναι εφικτή η διείσδυση σε νέες αγορές, με γνώμονα την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ευελιξίας.

Διατροπικότητα

Η μετάβαση στην νέα εποχή για την Ελληνική Εφοδιαστική Αλυσίδα προϋποθέτει επίσης την ανάπτυξη σύγχρονων μεταφορικών υποδομών με προτεραιότητες τη διατροπικότητα και τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Ο ΣΕΒ υπογραμμίζει με σταθερότητα την επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης των συνδυασμένων μεταφορών και την σύνδεση των βιομηχανικών & εμπορευματικών περιοχών με το σιδηροδρομικό δίκτυο.

Παράλληλα, η πρόσφατη ενεργειακή κρίση κατέστησε σαφές ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για καθυστερήσεις στην προώθηση των πράσινων υπηρεσιών last mile και την ενσωμάτωση της ηλεκτροκίνησης και της υδρογονοκίνησης στις μεταφορές.

Επιπλέον, δεν μπορεί να απουσιάζει από τις στρατηγικές επιδιώξεις της χώρας μας για το μέλλον, η προσέλκυση διεθνούς φορτίου και η εδραίωση της θέσης της Ελλάδας ως ηγετικού διαμετακομιστικού κέντρου στην Ν.Α Ευρώπη, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας (ελαφρά μεταποίηση, συναρμολόγηση, διαλογή).

Η έναρξη λειτουργίας των εμπορευματικών πάρκων εθνικής εμβέλειας, με αφετηρία τη μεγάλη ιδιωτική επένδυση στο Θριάσιο αναμένεται να συντελέσει πολλαπλασιαστικά στην αποδοτικότητα του κλάδου και την αύξηση του διερχόμενου φορτίου. Όμως παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, τόσο με στην οριστική έγκριση της πρώτης σύμβασης παραχώρησης όσο και στην αξιοποίηση του δεύτερου «οικοπέδου». Σημαντική αναμένεται να είναι η προστιθέμενη αξία από την μετατροπή των εμπορικών λιμένων σε πλήρεις εμπορευματικές πύλες με σύγχρονες υποδομές και ολοκληρωμένο πλέγμα υπηρεσιών με την περάτωση των διαδικασιών παραχώρησης σε ιδιώτες.

Αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις

Για την κατάργηση χρόνιων στρεβλώσεων και την απελευθέρωση του αναξιοποίητου αναπτυξιακού δυναμικού του κλάδου, απαιτούνται θεσμικές παρεμβάσεις που  αφορούν μεταξύ άλλων:

• Τον εκσυγχρονισμό και κωδικοποίηση του κατακερματισμένου υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου. Είναι απαραίτητη η άμεση υλοποίηση δράσεων όπως η ψηφιοποίηση & απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας σε συνδυασμό με την ευρεία υιοθέτηση περιβαλλοντικών κριτηρίων (πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις). Είναι επίσης απαραίτητη η συγκρότηση ενός σύγχρονου χωροταξικού πλαισίου για την εφοδιαστική αλυσίδα που θα συνοδεύεται από όρους δόμησης αντίστοιχους με αυτούς που ισχύουν στις χώρες της ΕΕ.
• Την εισαγωγή γενναίων φορολογικών & αναπτυξιακών κινήτρων για την επίτευξη μεγαλύτερων εταιρικών μεγεθών. Χωρίς τις απαραίτητες οικονομίες κλίμακος είναι αδύνατον να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της εποχής για ανταγωνιστικό κόστος, ικανοποιητική γεωγραφική κάλυψη και παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας.
• Την ενθάρρυνση & ενίσχυση επενδύσεων σε νέες δεξιότητες που αφορούν τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες (εργαλεία ανάλυσης δεδομένων, εφαρμογές AI και blockchain). Ταυτόχρονα, απαιτείται η καταγραφή των ελλείψεων σε παραδοσιακές ειδικότητες όπως αυτή του οδηγού φορτηγών και η ανάληψη δράσεων για την κάλυψη των κενών που παρατηρούνται.