Η ψηφιοποίηση των φορολογικών και λογιστικών διαδικασιών κατατάσσει την Ελλάδα σε ευνοϊκή θέση, σε σχέση με τα λοιπά κ-μ, ως προς το κόστος συμμόρφωσης με τη φορολογική νομοθεσία

Μιχάλης  Μητσόπουλος
Διευθυντής Τομέα Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών ΣΕΒ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 2  Μαρτίου 2023

Πρόσφατη έρευνα Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αξιολογεί τα περιθώρια μείωσης του κόστος συμμόρφωσης με τη φορολογική νομοθεσία στα κράτη μέλη, επιχειρηματολογώντας υπέρ της εναρμόνισης του ορισμού της φορολογικής βάσης (με ενδεικτικές παραπομπές σε ειδικούς που αναφέρουν στο τέλος στην εναρμόνιση στα πλαίσια αποσβέσεων, αλλά όχι κινήτρων και επιδοτήσεων).

Η έρευνα εξετάζει στα διάφορα κράτη μέλη τη συμμόρφωση με το φορολογικό πλαίσιο καταρχήν στις ώρες που ασχολείται ένας φορολογικός σύμβουλος, και στην αμοιβή του για αυτές, ώστε μια επιχείρηση να ολοκληρώσει τις διαδικασίες που απαιτούνται για να εκπληρώσει υποχρεώσεις της σε θέματα φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (ΦΕΝΠ), ΦΠΑ, φόρους ακινήτων, μισθοδοσία και τοπικούς φόρους.

Αξιολογείται ότι το κόστος συμμόρφωσης προκύπτει κυρίως από τον ΦΕΝΠ, των ΦΠΑ και την απασχόληση προσωπικού. Έχει ενδιαφέρον ότι η χρήση στοιχείων του 2022 από έρευνα της VVA/KPMG σε περίπου 2.200 εταιρείες καταγράφει την Ελλάδα σε ευνοϊκή θέση, με σχετικά χαμηλό κόστος στις δυο κύριες παραμέτρους: 10^ο χαμηλότερο κόστος στην ΕΕ-27 συν το ΗΒ για ΦΕΝΠ και το 9^ο χαμηλότερο για ΦΠΑ. Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται από εμάς ότι συνδέεται με τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών, περιλαμβανομένης της εκτενής ψηφιοποίησης διαδικασιών από την ΑΑΔΕ.

Από την άλλη, σε ότι αφορά το κόστος των ελέγχων η Ελλάδα διατηρεί κόστος άνω του μέσου όρου: το 11^ο υψηλότερο ιδιωτικό κόστος συμμόρφωσης τόσο για ΦΕΝΠ όσο και ΦΠΑ και το 5^ο υψηλότερο για τη συμμόρφωση με φόρους που επιβαρύνουν την απασχόληση. Στην Ελλάδα καταγράφεται ως ιδιαίτερα υψηλό και το κόστος που σχετίζεται με τους ελέγχους φόρων σε ακίνητα και τοπικών φόρων.

Σχετικά η μελέτη αναφέρει τη σημασία του κόστους που προκύπτει από τους ελέγχους καθώς και το ότι ο ορισμός του φορολογικού αδικήματος διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα, όπως και οι προβλεπόμενες ποινές.

Αυτά τονίζεται ότι οδηγούν σε διαφοροποιήσεις στο κόστος για τις επιχειρήσεις για διάφορους λόγους όπως:

• Η έλλειψη σαφήνειας ορισμών οδηγεί σε αβεβαιότητα λόγω υποκειμενικότητας κατά ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου.
• Η διεύρυνση των πράξεων που θεωρούνται παράνομες, ενδεικτικά με επέκταση στις πράξεις που θεωρούνται ποινικά αδικήματα και δεν επισύρουν μόνο διοικητικές κυρώσεις, αυξάνει το κόστος στην περίπτωση που η συμμόρφωση τελικά δεν επετεύχθη, ενδεικτικά επειδή έγιναν λάθη κατά την υποβολή της δήλωσης.
• Οι διαφορές σε ορισμούς ανά χώρα επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες.

Τονίζεται ότι παράμετροι όπως αυτές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αξιολογείται ένα φορολογικό σύστημα και να μην αξιολογούνται μόνο απομονωμένα οι φορολογικοί νόμοι.

Από δεδομένα που παρατίθενται από ευρωβαρόμετρο του 2019 (και συνεπώς δεν αξιολογούνται για την Ελλάδα πέρα από το ότι το 2019 η θέση της ήταν δυσμενής καθώς δεν αποτυπώνεται η πρόοδος που υπήρξε από τότε) η μελέτη καταλήγει σε ορισμένα επί της αρχής συμπεράσματα:

• Στις χώρες που οι συχνές αλλαγές στη νομοθεσία αξιολογείται ότι αποτελούν πρόβλημα, τείνει να αποτελεί πρόβλημα και η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας.
• Ως ποσοστό του κύκλου εργασιών η συμμόρφωση με τη φορολογική νομοθεσία επιβαρύνει περισσότερο τις μικρότερες επιχειρήσεις, καθώς τα κόστη συμμόρφωσης έχουν σημαντικά σταθερά κόστη που δεν αλλάζουν ανάλογα με το μέγεθος και τα κόστη αυξάνονται για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, αλλά με σχετικά χαμηλότερο ρυθμό από ότι αυξάνει το μέγεθος. Το πεδίο που εκτιμάται ότι μπορεί να βοηθηθεί με τη ψηφιοποίηση και κατάλληλη αξιοποίηση αυτής αλλά και όρια για απλοποιημένες διαδικασίες.
• Σε ορισμένες χώρες η χρήση SPVs μειώνει σημαντικά το κόστος συμμόρφωσης για ομίλους που χρησιμοποιούν το σχετικό εργαλείο.

Εμείς μπορούμε να συμπεράνουμε όμως ότι, συνολικά, καταγράφεται ότι η ψηφιοποίηση των φορολογικών διαδικασιών το 2022 ήδη κατατάσσει την Ελλάδα σε ευνοϊκή θέση σε κρίσιμες παραμέτρους (μια βελτίωση που κατέγραψε και η έρευνα Business Pulse που πραγματοποιεί η MRB για λογαριασμό του ΣΕΒ), αλλά παραμένει η ανάγκη για παραπέρα πρόοδο ειδικά στα ζητήματα που αφορούν τους φορολογικούς ελέγχους και το κόστος συμμόρφωσης που προκύπτει από αυτούς, κόστος που σχετίζεται και με ζητήματα σαφήνειας, αντικειμενικότητας και μειωμένης αβεβαιότητας.