ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ: Τα αναγκαία βήματα για το αύριο

Άρθρο κ. Γιάννη Λαϊνά, Senior Advisor ΣΕΒ, Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών, στην Εφημερίδα των Συντακτών

Τα τελευταία έτη η αυξανόμενη διασύνδεση μεταξύ διαφορετικών τομέων πολιτικής με σημαντική επίδραση στη διενέργεια επενδύσεων, προβάλλει νέα μοντέλα ολοκλήρωσης και προγραμματισμού, μετασχηματίζοντας με ουσιαστικό τρόπο το επιχειρηματικό περιβάλλον. Κατά το πρόσφατο εργαστήριο του ΣΕΒ-σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών, με θέμα τις μεταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση και απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, επιχειρήθηκε αφενός να αποτιμηθούν οι πλέον πρόσφατες ρυθμιστικές αλλαγές, αφετέρου να αναδειχθούν όλα τα κρίσιμα ζητήματα που είναι απαραίτητο να προωθηθούν το προσεχές διάστημα για την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων.

Έμφαση δόθηκε σε πεδία πολιτικής που έχουν άμεση συνάφεια με τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα της μεταποίησης: χωροταξία και χρήσεις γης, περιβαλλοντική αδειοδότηση και πλαίσιο εγκατάστασης- λειτουργίας.

Με βάση τα συμπεράσματα του Εργαστηρίου και τις εισηγήσεις των αρμόδιων Γενικών Γραμματέων, διαπιστώνεται ότι τα τελευταία έτη έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την άρση αδειοδοτικών εμποδίων, τα οποία καλύπτουν διαχρονικά αιτήματα των επιχειρήσεων – μελών του ΣΕΒ, καθώς είχαν περιληφθεί στις σχετικές μελέτες και υπομνήματα:

1^ον Σε περιοχές με κατάλληλες χρήσεις γης και στα επιχειρηματικά πάρκα, οι δραστηριότητες μεταποίησης και της εφοδιαστικής αλυσίδας διευκολύνονται με την έναρξη δραστηριότητας μέσω απλής γνωστοποίησης και τις ευθυγραμμισμένες -με βάση τις πλέον σύγχρονες- ευρωπαϊκές πρακτικές κατατάξεις δραστηριοτήτων ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.

2^ον Διαπιστώνονται επιμέρους εκσυγχρονισμοί σε διάφορες παραμέτρους που αφορούν στο πλαίσιο χωροθέτησης και δόμησης, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της ελκυστικότητας  της εγκατάστασης της μεταποίησης σε οργανωμένους υποδοχείς, όπως εξάλλου επιβάλλει το σύγχρονο πρότυπο βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης.

3^ον Ο επικείμενος εκσυγχρονισμός των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ), αναμένεται να συμβάλλει τόσο στην περαιτέρω απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών όσο και στην αύξηση της προστασίας του περιβάλλοντος.

4^ον Η σταδιακή έναρξη λειτουργίας, μετά από χρόνια σχεδιασμού, του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Αδειοδοτήσεων και Ελέγχων (ΟΠΣ-ΑΔΕ) θα συγκεντρώσει το σύνολο των διαδικασιών σε μία ψηφιακή πλατφόρμα, και θα επιτρέψει την περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών παράλληλα με την εφαρμογή ενός πιο σύγχρονου πλαισίου εποπτείας. Αυτό θα διασφαλίσει όχι μόνο την τήρηση της νομιμότητας αλλά και την προστασία του υγιούς ανταγωνισμού.

Εφόσον το μεταρρυθμιστικό έργο συνεχίσει με σταθερούς και ταχείς ρυθμούς, η χώρα μπορεί να πετύχει μία μετάβαση σε ένα σύγχρονο υπόδειγμα λειτουργίας με απλοποιημένες διαδικασίες εγκατάστασης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Απαραίτητη ωστόσο προϋπόθεση είναι ο συνδυασμός αυτών με έναν σύγχρονο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό στο μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας καθώς και με στοχευμένους ελέγχους τήρησης της νομιμότητας. Ειδικότερα θέματα που συζητήθηκαν στο εργαστήριο του ΣΕΒ, τα οποία η επιχειρηματική κοινότητα αναμένει να υλοποιηθούν το ταχύτερο για την περαιτέρω απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, περιλαμβάνουν:

• Τον εκσυγχρονισμό των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) και άλλων -πέραν της μεταποίησης και εφοδιαστικής- δραστηριοτήτων, προκειμένου να απλοποιηθεί η εγκατάστασή τους σε οργανωμένους υποδοχείς παράλληλα με την παροχή σύγχρονων όρων για την διασφάλιση του μέγιστου βαθμού περιβαλλοντικής προστασίας,
• Την πλήρη ενεργοποίηση του μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, για το οποίο πρόσφατα έχει ολοκληρωθεί η τεχνική και θεσμική υποδομή, μέσω του οποίου αναμένεται να εξασφαλιστεί ταχύτερη διεκπεραίωση της αξιολόγησης των μελετών των περιπτώσεων που δεν εντάσσονται στις ΠΠΔ.
• την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για το Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, η ενεργοποίηση του οποίου θα ενδυναμώσει την προστασία του περιβάλλοντος,
• την αναμόρφωση των κατηγοριών χρήσεων γης και των ζωνών προστασίας, σε συνέχεια της σημαντικής μεταρρύθμισης του ν.4685/2020, σύμφωνα με τις πλέον σύγχρονες/βέλτιστες πρακτικές και κατευθύνσεις σχεδιασμού -διεθνείς αλλά και ευρωπαϊκές- με στόχο την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για το κλίμα και το περιβάλλον.
• την ουσιαστική διαβούλευση επί των αναμενόμενων νέων Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων για τον Τουρισμό, τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες, τις ΑΠΕ, τη Βιομηχανία-Εφοδιαστική και τις Υδατοκαλλιέργειες, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισόρροπη ανάπτυξη παραγωγής και υπηρεσιών στα πλαίσια της μετάβασης και των προτεραιοτήτων επίτευξης στόχων για το κλίμα και το περιβάλλον.
• την απρόσκοπτη και τάχιστη ολοκλήρωση των μελετών για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, προκειμένου εν συνεχεία να θεσμοθετηθούν σύγχρονες χρήσεις γης και όροι δόμησης στο μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας.

Ένα ακόμη ζήτημα που αναδεικνύεται στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων, είναι το γεγονός ότι έως σήμερα η δυναμική επίπτωση των δυσκολιών αδειοδότησης στην ανάπτυξη της χώρας δεν έχει αποτιμηθεί επαρκώς. Η άρση του σχετικού αντικινήτρου θα συμβάλλει καίρια τις επόμενες δεκαετίες στην ενδυνάμωση του παραγωγικού ιστού, την ενίσχυση και τον εμπλουτισμό της αγοράς εργασίας καθώς και την ανθεκτική σε κρίσεις και συμπεριληπτική ανάπτυξη της χώρας.

Προς το σκοπό αυτό, με βάση και τις τοποθετήσεις των εκπροσώπων των Περιφερειακών Συνδέσμων (ΣΒΑΠ, ΣΒΘΣΕ, ΣΒΣΕ, ΣΕΒΠΔΕ και ΣΘΕΒ) που συμμετείχαν στο Εργαστήριο, είναι κρίσιμο το επόμενο διάστημα να επιλυθούν επιμέρους ζητήματα με σημαντική επίδραση στη διενέργεια επενδύσεων. Μεταξύ άλλων διαπιστώνονται ανάγκες για:

• μεταστροφή από τις -πρακτικά ανεφάρμοστες- ρυθμίσεις περί μετεγκαταστάσεων των επιχειρήσεων,
• ενοποίηση/απλούστευση των διαφόρων καθεστώτων/κατηγοριών χρήσεων γης για την εγκατάσταση της βιομηχανίας,
• περαιτέρω ενίσχυση του θεσμού των Επιχειρηματικών Πάρκων Εξυγίανσης μέσα από ειδικά οργανωτικά κίνητρα,
• επίλυση ειδικών ζητημάτων σε σχέση με το καθεστώς των Αγροτικών Γαιών Υψηλής Παραγωγικότητας (ΑΓΥΠ) όπως ιδίως ανάγκη επαναχαρακτηρισμού βάσει των σύγχρονων προδιαγραφών και τις πραγματικής κατάστασης
• διασφάλιση μέγιστης δυνατής διαλειτουργικότητας στο ΟΠΣ-ΑΔΕ για τον μετασχηματισμό του σε ένα λειτουργικό one-stop shop για όλα τα θέματα αδειοδότησης

Εφόσον προωθηθούν τα παραπάνω ζητήματα, θα έχει ολοκληρωθεί ένας πρώτος κύκλος απλοποίησης και εκσυγχρονισμού στα πεδία της αδειοδότησης, εποπτείας και χωροταξίας, ως ένα λειτουργικό σύνολο. Όπου θα εφαρμόζουν τα παραπάνω, θα ισχύουν σαφώς πιο απλοποιημένες αδειοδοτικές διαδικασίες και μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις, ενώ και η εποπτεία θα γίνεται πολύ πιο αποτελεσματικά από ότι γίνεται σήμερα, προς όφελος όλων.

Η άσκηση πολιτικής θα μπορεί στη συνέχεια να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση άλλων ειδικότερων ζητημάτων, όπως η επέκταση του χωρικού σχεδιασμού σε μεγαλύτερο μέρος της χώρας, η εξυγίανση των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων, η δημιουργία νέων χώρων υποδοχής παραγωγικών δραστηριοτήτων, ο εκσυγχρονισμός του ειδικού πλαισίου της Αττικής και πλήθος άλλων πρακτικών ζητημάτων που αναφέρθηκαν στο Εργαστήριο του ΣΕΒ.