Εκδόθηκαν Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί για την ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού της ένωσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Κωνστατίνος Διαμαντούρος
Μόνιμος Αντιπρόσωπος ΣΕΒ, Businesseurope και ΕΕ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις –  30 Μαρτίου 2023

Σε συνέχεια της σχετικής ανακοίνωσης στο State of the Union Address του 2022 από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ανακοίνωσης του σχεδίου REPowerEU, ανακοινώθηκε στις 14 Μαρτίου 2023 ένα σχέδιο Κανονισμού για την European Critical Materials Act και στις 16 Μαρτίου 2023 ένα σχέδιο Κανονισμού για το Net-Zero Industry Act.

Μαζί, αλλά και πλαισιωμένα από τον ανασχεδιασμό της αγοράς ενέργειας, στοχεύουν κατά την Επιτροπή στην ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού της ένωσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στον απόηχο και των επιπτώσεων της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία.

Η πρόταση Κανονισμού για κρίσιμες πρώτες ύλες συγκεκριμένα αποσκοπεί:

1. Στον ορισμό των πρώτων υλών που είναι κρίσιμες για τη ψηφιακή αλλά και την πράσινη μετάβαση και για τις οποίες η διαφοροποίηση των εμποριών σχέσεων δεν αρκεί για να διασφαλίσει επάρκεια προσφοράς.
2. Μεταξύ άλλων, την ανάδειξη πιο ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού και υποστηρικτικών έργων, με προσέλκυση επενδύσεων από εξόρυξη σε διύλιση, σε επεξεργασία και ανακύκλωση, πάντα σύμφωνα με τα υψηλότερα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα.
3. Για τα έργα που θα χαρακτηρίζονται ως ενδιαφέροντος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να προβλέπονται ομαλοποιημένες και απλοποιημένες διαδικασίες αδειοδότησης και βελτιωμένοι όροι πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Στόχος είναι η διαδικασία από την έναρξη ερευνών ως την έναρξη εργασιών να μη διαρκεί πλέον δεκαετίες.

Η πρόταση Κανονισμού για τη Net-Zero Industry Act με τη σειρά της αποσκοπεί στην επάρκεια εφοδιασμού της Ευρώπης με τις τεχνολογίες που θα καταστήσουν εφικτή την ενεργειακή μετάβαση. Αφορά όχι μόνο τελικά προϊόντα, αλλά και κρίσιμα υπο-προϊόντα, με τη διαμόρφωση σχετικών κριτηρίων που μπορεί να αξιοποιηθούν για τον εμπλουτισμό της πρώτης λίστας προεπιλογής που έχει διαμορφωθεί. Για την επίτευξη του στόχου αυτού προβλέπει:

1. Προβλέψιμη και απλοποιημένο ρυθμιστικό περιβάλλον με ενίσχυση της ασφάλειας για τις απαραίτητες επενδύσεις. Η αδειοδότηση θα είναι ομαλοποιημένη και για τα στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη έργα θα είναι ταχύτερη.
2. Ταχύτερη πρόσβαση των κρίσιμων προϊόντων στις αγορές.
3. Ενίσχυση της προσφοράς των απαραίτητων δεξιοτήτων.
4. Ανοιχτό εμπόριο για τις ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού.

Σε όλες τις περιπτώσεις αναφέρεται ρητά ότι θα πρέπει να γίνουν σεβαστές σημαντικές διαδικασίες όπως της περιβαλλοντικής αδειοδότησης η οποία όμως θα πρέπει να ολοκληρώνεται σε προβλέψιμο και ορισμένο χρονικό διάστημα ενώ σε ότι αφορά το κρίσιμο κεφάλαιο του χωρικού σχεδιασμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να, όπου ενδείκνυται, να κάνουν τις απαραίτητες προβλέψεις για τη χωροθέτηση και των παραγωγικών μονάδων για την εγκατάσταση των μονάδων παραγωγής του εντάσσονται στη Net-Zero Industry Act και για την ανάπτυξη των εγχειρημάτων διασφάλισης κρίσιμων πρώτων υλών.

Φυσικά, πρόκληση θα είναι η εφαρμογή στα επιμέρους κράτη μέλη με τρόπο, τόσο σε ότι αφορά τη διαδικασία και τους χρόνους αδειοδότησης όσο και τη διασφάλιση της χωροθέτησης, με τρόπο και σε χρόνους χρήσιμους για τη διπλή μετάβαση αλλά και, φυσικά, την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σαν σύνολο και του κάθε κράτους μέλους χωριστά. Ειδικά για την Ελλάδα, στην οποία το σημαντικό έργο ολοκλήρωσης του χωρικού σχεδιασμού βρίσκεται υπό εξέλιξη ενώ και στην αδειοδότηση έχουν από τη μια προωθηθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις και εκκρεμούν αντίστοιχα σημαντικές μεταρρυθμίσεις, το σχετικό στοίχημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό.