Χωρική ανάπτυξη, προϋπόθεση για το νέο υπόδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας
Άρθρο κ. Μιχάλη Μητσόπουλου, Διευθυντή ΣΕΒ, Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών, στα στα ΝΕΑ αφιέρωμα «Επιχειρείν»
Η χώρα μας καταγράφει σε μια περίοδο συνεχών διεθνών προκλήσεων καλύτερες οικονομικές επιδόσεις στην ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, γεγονός που αναδεικνύει την αξία της βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια. Την ίδια ώρα, όμως, το επίμονα αρνητικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και η αδυναμία της οικονομίας να δημιουργήσει τις θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν σε κοινωνική ευημερία και συνοχή μας υπενθυμίζει ότι παραμένουν σημαντικές προς αντιμετώπιση διαρθρωτικές αδυναμίες. Με απλά λόγια, η χώρα έχει πάρει κατεύθυνση προς το «νέο, βιώσιμο, αναπτυξιακό υπόδειγμα», το οποίο όλοι επικαλούνται εδώ και χρόνια ως επιθυμητό προορισμό, αυτή η στροφή ήδη μας προσφέρει αναπτυξιακή προοπτική και ανθεκτικότητα, αλλά η επίτευξη του στόχου ακόμα απέχει αρκετά.
Αυτό το «νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα» δεν πρέπει να διασφαλίζει μόνο την ικανότητα να ξεκινάς και να μεγεθύνεις μια δημιουργική προσπάθεια με σαφείς και εύλογους κανόνες, ειδικά όταν δημιουργεί απασχόληση με καλούς όρους, αλλά πρέπει και να διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος. Η ταχεία μετάβαση προς έναν τρόπο λειτουργίας της οικονομίας και κοινωνίας που να προστατεύει το περιβάλλον, δηλαδή τόσο την βιοποικιλότητα όσο και το κλίμα, είναι πλέον ζήτημα όχι απλά ποιότητας ζωής αλλά και επιβίωσης, όπως μας υπενθυμίζουν τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα.
Η, έως τώρα, βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος έχει βασιστεί σε πρόοδο σε σημαντικά πεδία όπως, μεταξύ άλλων, η αποκατάσταση της πρόσβασης του ιδιωτικού τομέα σε χρηματοδότηση, η βελτίωση σε φορολογικούς συντελεστές και σημαντικές παραμέτρους του φορολογικού συστήματος για τις επιχειρήσεις, η ψηφιοποίηση πολλών διεπαφών του κράτους με τους πολίτες, το νέο πλαίσιο για την διαχείριση της επιχειρηματικής αποτυχίας και το νέο πλαίσιο για τη συνεργασία επιχειρήσεων και ερευνητικών ιδρυμάτων.
Όμως, για να επιταχύνει η χώρα την πορεία της προς το νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα χρειάζεται τώρα η ταχεία και τεχνικά άρτια ολοκλήρωση κρίσιμων μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν το προηγούμενο διάστημα, που εφόσον ολοκληρωθούν με επιτυχία, θα αξιολογηθούν μελλοντικά ως ιστορικά ορόσημα στην πορεία της χώρας. Φυσικά, η δικαιοσύνη, η καλή νομοθέτηση και η φορολογία φυσικών προσώπων ανήκουν σε αυτές, ως προϋποθέσεις λειτουργίας του κράτους δικαίου, της διασφάλισης ότι η κάθε δημιουργική προσπάθεια δεν «πνίγεται» σε μικρά και μεγάλα γραφειοκρατικά εμπόδια, όπως και της δυνατότητας προσέλκυσης στη χώρα θέσεων εργασίας με υψηλότερες αμοιβές.
Αλλά το πλέον κρίσιμο έργο είναι αυτό που θα σηματοδοτήσει την απόφαση της χώρας να ορίσει, για πρώτη φορά στην ιστορία της στην πλειοψηφία της επικράτειας, τι μπορεί να γίνει που και υπό ποιους όρους. Η ταχεία ολοκλήρωση αλλαγών στη χωροταξία που ξεκίνησε το προηγούμενο διάστημα, δηλαδή η αντικατάσταση στην πράξη της απρογραμμάτιστης χωρικής ανάπτυξης με σύγχρονους κανόνες χωροθέτησης και πολεοδόμησης, είναι ένα έργο που αποτελείται από κρίσιμα επιμέρους έργα, όπως είναι ενδεικτικά μόνο τα υπό αναθεώρηση Ειδικά Χωρικά Σχέδια Βιομηχανίας, ΑΠΕ και Ορυκτών Πρώτων Υλών, τα σε διάφορα στάδια ωρίμανσης Περιφερειακά και Θαλάσσια Χωρικά Πλαίσια και τα ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης ιδιαίτερα σημαντικά Τοπικά Χωρικά Πλαίσια. Συνολικά, πρόκειται για ένα έργο που θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και που αποτελεί επιπλέον προϋπόθεση για τη γενίκευση των ευεργετημάτων της απλοποιημένης αδειοδότησης δραστηριοτήτων σε κατάλληλους χώρους. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά, θα υπάρξουν οι βάσεις ουσιαστικής προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, μέσα από ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης και προστασίας για τις προστατευόμενες περιοχές. Φυσικά, την ίδια ώρα η πολιτεία οφείλει να οικοδομήσει, πάλι για πρώτη φορά στην ιστορία της, αποτελεσματικούς και σύγχρονους μηχανισμούς εποπτείας της νομιμότητας. Ο ΣΕΒ μέσω τεκμηριωμένων θέσεων και αναλύσεων που έχουν συντάξει οι εξειδικευμένες Ομάδες Εργασίας του έχει συστηματικά τα τελευταία χρόνια υποβάλλει προτάσεις για την υποστήριξη και επιτάχυνση αυτής της μετάβασης, η οποία θα αποτελέσει έναν δομικό καταλύτη στον τρόπο ζωής μας και θα μας φέρει κοντά στην καθημερινότητα που βιώνουν πολίτες και επιχειρήσεις στον πυρήνα της ενωμένης Ευρώπης.
Αντίστοιχα, τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα έχει ήδη χτίσει σημαντικές υποδομές και δίκτυα, αλλά συχνά αυτές δεν έδιναν προτεραιότητα στην υποστήριξη των αναγκών της εφοδιαστικής αλυσίδας και της παραγωγής. Σήμερα, το υψηλό κόστος λειτουργίας της κάθε επιχείρησης που προκύπτει από αυτή την παράβλεψη αποτελεί μια από τις πραγματικές αιτίες της «ακρίβειας». Το κόστος αυτό ροκανίζει τον προϋπολογισμό του κάθε νοικοκυριού και υπογραμμίζει την ανάγκη ο συντονισμένος σχεδιασμός των υποδομών να επιταχυνθεί και να ενσωματώσει κατά προτεραιότητα μια λογική μείωσης του κόστους λειτουργίας της «Ελλάδας που παράγει και καινοτομεί».
Τέλος, η ανάγκη αποτελεσματικής και συντονισμένης εφαρμογής μεταρρυθμίσεων σε χωροταξία και αδειοδότηση καθώς και ανάπτυξης υποδομών αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση και για την ενεργειακή μετάβαση. Μόνο έτσι η χώρα θα μπορέσει έγκαιρα να προσφέρει φτηνή και καθαρή ενέργεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, καταλαμβάνοντας μια θέση πρωτοπόρου και όχι ουραγού στον πιο κρίσιμο αγώνα δρόμου της εποχής μας.
Αυτές οι μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες αποτελούν τον πυρήνα ενός αναπτυξιακού αφηγήματος για τη χώρα που μπορεί να μας οδηγήσει στον στόχο και που θα πείσει ήδη σήμερα επενδυτές και αναλυτές ότι η χώρα μπορεί να έχει υψηλούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης για πολλά χρόνια.
