Πώς δημιουργείται σήμερα το μέλλον της βιομηχανίας

Άρθρο Δρος Γιώργου Ξηρογιάννη, Γενικού Διευθυντή ΣΕΒ, στη Ναυτεμπορική

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις προκαλούν συνεχείς ανατροπές στη βιομηχανική αλυσίδα παραγωγής. Όμως,  ακόμα και μέσα στο περιβάλλον αυτό, η ελληνική βιομηχανία αναδεικνύει την ανθεκτικότητα και τον κομβικό της ρόλο στην ανάκαμψη της χώρας. Στηρίζει συνεχώς τα δημόσια έσοδα και δημιουργεί καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Η χώρα μας είναι σε αναπτυξιακή κατεύθυνση. Αλλά, η διατήρηση της ανθεκτικότητας σε ένα κόσμο που αλλάζει ταχύτατα δεν είναι νομοτελειακή χωρίς μικρές επαναστάσεις. Το μέλλον των δυνατοτήτων μας όπως το ανέδειξε το πρόσφατο βιομηχανικό συνέδριο αλλά και το ανοικτό σκέλος της ετήσιας γενικής συνέλευσης του ΣΕΒ περνάει μέσα από τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, τις επενδύσεις με μεγαλύτερο εγχώριο αποτύπωμα, τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος, την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα, την διαθεσιμότητα περισσότερων εργαζομένων με κατάλληλες δεξιότητες, την ισότητα στην εργασία και φυσικά την πάταξη της γραφειοκρατίας.

Ήρθε όμως η στιγμή να εστιάσουμε στο «πώς» θα υλοποιηθούν αυτές οι αλλαγές.

Καταρχήν, η βιομηχανία είναι πάνω από όλα οι άνθρωποί της. Η βιομηχανία δημιούργησε 117.000 νέες θέσεις εργασίας, με άνοδο 30%, που αποτελεί τη μεγαλύτερη στην ΕΕ. Οι μέσες αμοιβές της είναι 32% καλύτερες σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία, επίδοση που είναι κορυφαία στην ΕΕ. Επιπλέον, προσφέρει εργασία υψηλής εξειδίκευσης σε 3.500 ερευνητές έναντι 1.900 το 2011. Αντιμέτωποι, όμως, με το αναπτυξιακό ανάχωμα της έλλειψης εργαζομένων με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, χρειάζονται γενναίες αποφάσεις. Για το σκοπό αυτό, ο ΣΕΒ έχει προτείνει:

1. Τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και συγκεκριμένα τον διπλασιασμό του αριθμού των εισακτέων σε σχολές STEM με υποχρεωτική πρακτική άσκηση,
2. Την επανασύσταση του Τεχνολογικού Τομέα των ΑΕΙ με προγράμματα τεχνολογικών ειδικοτήτων σε συνεργασία με επιχειρήσεις, καθώς και
3. Τη μετατόπιση των οριζόντιων προγραμμάτων κατάρτισης σε κατάρτιση για επαγγέλματα που συνδέονται με κενές θέσεις εργασίας. Μια πρακτική που εφαρμόζει εδώ και χρόνια η Πορτογαλία, με αποτέλεσμα να έχει διπλάσια απασχόληση νέων στη βιομηχανία σε σχέση με την Ελλάδα.

Δεύτερον, η ενίσχυση της βιομηχανίας και η ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας είναι έννοιες ταυτόσημες. Αποδεικνύεται στο πεδίο των εξαγωγών, οι οποίες πλησιάζουν τα €50 δις. Αυτή η επίδοση μας τοποθετεί στη 15η θέση της ΕΕ, αλλά ακόμα υπολειπόμαστε των επιδόσεων χωρών όπως η Πορτογαλία. Παρότι την τελευταία δεκαετία, έχουμε διπλασιάσει τις δαπάνες στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυξης, οφείλουμε να ενισχύσουμε την ικανότητα της βιομηχανίας να επενδύει στην παραγωγή ακόμα περισσότερων διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων.

Για αυτό χρειαζόμαστε την υιοθέτηση μια νέας φιλοσοφίας στο ΕΣΠΑ, το ταμείο ανάκαμψης και τον αναπτυξιακό νόμο, με εφαρμογή κριτηρίων επενδυτικής απόδοσης στη διάθεση των ενισχύσεων και ευρεία χρήση ανακυκλούμενων πόρων. Δηλαδή, όσο μεγαλώνει το αναπτυξιακό αποτύπωμα της επένδυσης, τόσο μεγαλώνει η ενίσχυση αγγίζοντας το μέγιστο όριο της ΕΕ..

​Επιπρόσθετα, προτείνεται η διαμόρφωση επενδυτικών ζωνών, με ειδικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Μια δοκιμασμένη πρακτική που μπορεί να επιταχύνει δραστηριότητες νέας γενιάς όπως ημιαγωγοί, έξυπνα υλικά, βιοτεχνολογίες, πράσινες τεχνολογίες, ψηφιακά συστήματα αιχμής, εξοπλισμός άμυνας και ασφάλειας. Τέλος, η ολοκλήρωση των αλλαγών στην αδειοδότηση και τη χωροθέτηση, αλλά και η αναβάθμιση των υποδομών σε βιομηχανικές συγκεντρώσεις, αναμένεται να έχει πρόσθετα θετικές επιπτώσεις.

Τρίτον, ο αδύναμος κρίκος στην επενδυτική ανταγωνιστικότητα παραμένει η γραφειοκρατία και η πολυνομία. Τα εργαλεία ψηφιακής διακυβέρνησης έκαναν μια σημαντική αρχή στον περιορισμό τους αλλά πλέον καλούνται να ψηφιοποιήσουν μια απέραντη γραφειοκρατία που μεγεθύνεται με κάθε νέο νόμο. Έχει έρθει η ώρα να εφαρμόσουμε το πλέον πετυχημένο υπόδειγμα πάταξης της γραφειοκρατίας διεθνώς, γνωστό ως “1in – 1out”. Με απλά λόγια, ο κανόνας πατάσσει τη γραφειοκρατία πριν τη γέννηση της, επιβάλλοντας ότι κανένας νόμος δεν ψηφίζεται αν προσθέτει περισσότερη γραφειοκρατία από ότι αφαιρεί.

Τέταρτον, η πράσινη στροφή της βιομηχανίας πιστοποιείται από τη μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ενώ, πάνω από το 60% της εγκατεστημένης ισχύος, να προέρχεται από μονάδες ΑΠΕ. Το ποσοστό αυτό είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, αν και πάλι πίσω από την Πορτογαλία. Οφείλουμε ωστόσο να επιταχύνουμε την προσπάθεια αυτή με την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής κρίσιμων συστημάτων για ΑΠΕ, της παραγωγής ή της ανάκτησης α’ & β’ υλών, των επενδύσεων σε δέσμευση άνθρακα, σε παραγωγή Η₂ ή σε αποθήκευση ενέργειας. Φυσικά, η διαμόρφωση ανταγωνιστικού κόστους ενέργειας παραμένει σημαντική.

Τέλος, η σημαντικότερη πρόκληση είναι η δυσκολία της δημόσιας διοίκησης να προωθήσει με ενιαίο τρόπο τις βιομηχανικές πολιτικές της. Δυστυχώς, η πολιτική βούληση διαχρονικά περιορίζεται στη διαμόρφωση στρατηγικών βιομηχανικής ανάπτυξης. Οι κατακερματισμένες αρμοδιότητες για τη βιομηχανία και η περιορισμένη σύνδεση με την έρευνα αιχμής και την καινοτομία παραμένουν πολύ κάτω των περιστάσεων. Η δημιουργία ενός Υπουργείου Βιομηχανίας και Καινοτομίας καταγράφηκε ως κοινή συνιστώσα των συζητήσεων στο πρόσφατο Βιομηχανικό Συνέδριο του ΣΕΒ.

Για να ανέβουμε κατηγορία στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, η Πολιτεία καλείται να ολοκληρώσει όσες μεταρρυθμίσεις είναι σε εκκρεμότητα και να αλλάξει όσες συνταγές για τις επενδύσεις, τα εργασιακά, την ενεργειακή μετάβαση, είναι ξεπερασμένες. Δεν αρκεί να οραματιζόμαστε το μέλλον που μας αξίζει. Πρέπει να επιλέξουμε σήμερα τον τρόπο που το μέλλον των δυνατότητων μας θα γίνει πραγματικότητα.