Έρχονται ριζικές αλλαγές στη δημοσίευση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων με την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη δημοσίευση των εκθέσεων βιωσιμότητας (CSRD)

Μαρία Θεοδουλίδου
Group Finance Director, Controlling, Statutory Reporting & CG

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις –  30 Ιανουαρίου 2024

Ο ΣΕΒ σε συνεργασία με την PWC Ελλάδος πραγματοποίησαν την Τετάρτη 24.01 ψηφιακή εκδήλωση, με βασικό αντικείμενο τις ριζικές αλλαγές που επιφέρει  στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις και οικονομικές εκθέσεις των εταιρειών η υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη δημοσίευση των εκθέσεων βιωσιμότητας (CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive) και τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την υποβολή  εκθέσεων βιωσιμότητας (ESRS- European Sustainability Reporting Standards). Η έννοια της βιωσιμότητας στην CSRD αντικαθιστά την ορολογία ESG και περιλαμβάνει στον πυρήνα της τα θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης.

Στο επίκεντρο της συζήτησης τέθηκε η ανάδειξη του επιπέδου που η βιωσιμότητα όπως παρουσιάζεται στην Οδηγία CSRD επηρεάζει τη διαμόρφωση της στρατηγικής και των επιχειρηματικών πλάνων των εταιρειών, την αναγνώριση επιπτώσεων, κινδύνων και ευκαιριών, και το σχεδιασμό δράσεων, τη λήψη αποφάσεων  και εν τέλη  τις ετήσιες οικονομικές τους εκθέσεις και τις εκθέσεις διαχείρισης.

Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να ενημερωθούν οι επιχειρήσεις για τις νέες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν λόγω της CSRD, η οποία αφενός δημιουργεί νέες νομοθετικές υποχρεώσεις αφετέρου αλλάζει ριζικά τις πληροφορίες/δεδομένα που θα πρέπει να συλλέγουν οι εταιρείες και τις διαδικασίες που θα πρέπει να υιοθετήσουν για να διασφαλίσουν τόσο τη συμμόρφωσή τους όσο και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας. Διακεκριμένοι επί του θέματος ομιλητές από την πλευρά του επιχειρείν καθώς και από την πλευρά της πολιτείας και των εθνικών εποπτικών αρχών, απάντησαν σε μία πλειάδα ερωτήσεων προσπαθώντας να προετοιμάσουν τις επιχειρήσεις για το μέγεθος των αλλαγών που έχουν ήδη λάβει χώρα από 01.01.2024.

Μέσα από ένα διαδραστικό διάλογο μεταξύ των ομιλητών έγινε σαφές ότι οι εκθέσεις βιωσιμότητας πρόκειται να επηρεάσουν σημαντικά το περιεχόμενο των χρηματοοικονομικών εκθέσεων καθώς αξιολογείται πλέον η χρηματοοικονομική σημαντικότητα ενός θέματος βιωσιμότητας και για κάθε σημαντικό θέμα απαιτείται καθορισμός δράσεων και στόχων και αναφορά της προόδου σε σχέση με την επίτευξη των στόχων. Ένα θέμα βιωσιμότητας είναι σημαντικό από οικονομική άποψη εάν προκαλεί ή θα μπορούσε εύλογα να αναμένεται ότι θα προκαλέσει, σημαντικές χρηματοοικονομικές συνέπειες στην επιχείρηση. Αυτό συμβαίνει όταν ένα θέμα βιωσιμότητας δημιουργεί κινδύνους ή ευκαιρίες που επηρεάζουν σημαντικά ή θα μπορούσε εύλογα να αναμένεται ότι θα επηρεάσουν σημαντικά, την εξέλιξη, την οικονομική θέση, τις χρηματοοικονομικές επιδόσεις, τις ταμειακές ροές της επιχείρησης, την πρόσβασή της σε χρηματοδότηση ή το κόστος κεφαλαίου της επιχείρησης βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Προς την κατεύθυνση αυτή δόθηκαν απαντήσεις σε πρακτικά ζητήματα που απασχολούν τις επιχειρήσεις, όπως το χρονοδιάγραμμα, το πεδίο εφαρμογής, τα διαθέσιμα εργαλεία για την προετοιμασία των εταιρειών, το κόστος της ενσωμάτωσης, η διαθεσιμότητα εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.λπ.. Ειδικότερα:

• Υπόχρεες επιχειρήσεις είναι οι εισηγμένες εταιρείες και οι εταιρείες που χαρακτηρίζονται ως μεγάλες οντότητες και πληρούν (αθροιστικά σε επίπεδο ομίλου) δύο από τα τρία κάτωθι κριτήρια: α) διαθέτουν πάνω από 500 εργαζόμενους, β) ο κύκλος εργασιών τους ανέρχεται σε αξία πάνω από 50 εκ. ευρώ και γ) το σύνολο του ενεργητικού ανέρχεται σε αξία πάνω από 25 εκ. ευρώ. Στο πεδίο εφαρμογής εντάσσονται και οι οντότητες τρίτων χωρών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και χαρακτηρίζονται ως μεγάλες οντότητες και τα υποκαταστήματα τρίτων χωρών με κύκλο εργασιών πάνω από 40 εκ. ευρώ. Σε εθνικό επίπεδο μένει να οριστικοποιηθούν οι επιχειρήσεις που θα υπαχθούν στην πρώτη φάση, με την Οδηγία να προβλέπει καταρχήν τις εισηγμένες εταιρείες πάνω από 500 εργαζόμενους και να δίνει δυνατότητα υπαγωγής σε δεύτερη φάση για το σύνολο των μεγάλων οντοτήτων στην Ελλάδα.
• H ενσωμάτωσή της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο αναμένεται περί τα τέλη Ιούλιου 2024. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από 01.01.2024 οι εισηγμένες εταιρείες οφείλουν να έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες και τη συλλογή δεδομένων, καθώς έως 30/4/2025 θα πρέπει να έχουν λάβει το πιστοποιητικό από τους ορκωτούς ελεγκτές και να έχουν υποβάλει τις εκθέσεις βιωσιμότητας ενσωματωμένες στην ετήσια οικονομική τους έκθεση, στη σχετική πλατφόρμα του Γ.Ε.Μ.Η.. Συνεπώς, η σχετική προετοιμασία πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, παρόλο που δεν έχει γίνει ακόμα η ενσωμάτωση της Οδηγίας και η οριστικοποίηση όλων των σχετικών προτύπων. Αυτό όμως είναι εφικτό καθώς τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι σύμβουλοι που θα τις υποστηρίξουν αλλά και οι ελεγκτές που θα πραγματοποιήσουν την άσκηση διασφάλισης ήδη έχουν πρόσβαση στα βασικά πρότυπα (ESRS) και το σχετικό συνοδευτικό υλικό, που ήδη προσφέρουν μια ικανοποιητική βεβαιότητα για τις πληροφορίες που θα πρέπει να έχουν συλλεχθεί για το 2024 ενόψει τη δημοσίευσης των πρώτων εκθέσεων το 2025.
• Μια σημαντική αλλαγή για πολλές επιχειρήσεις και ειδικά για αυτές που δεν ήταν υπόχρεες δημοσίευσης μη χρηματοοικονομικών καταστάσεων κατά τη σχετική Οδηγία, θα είναι η πρόβλεψη για διαμόρφωση μιας ενιαίας έκθεσης που θα ενοποιεί χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές καταστάσεις καθώς και εκθέσεις διαχείρισης. Αυτό μάλιστα θα πρέπει να γίνει με έναν τρόπο που να καλύπτει τις ανάγκες πληροφόρησης που έχουν οι επενδυτές και χρηματοδότες. Οι απαιτήσεις για συνεκτική παρουσίαση των πληροφοριών αυτών σηματοδοτούν και μια βασική αλλαγή στον τρόπο προετοιμασίας των εκθέσεων αυτών και ποιοτικού ελέγχου των στοιχείων που θα τροφοδοτούν τις επιμέρους εκθέσεις, κάτι που με τη σειρά του ενδέχεται να απαιτήσει από τις επιχειρήσεις μια προσεκτικά σχεδιασμένη και συντονισμένη αναβάθμιση των δυνατοτήτων και της οργάνωσης των υπηρεσιών που υποστηρίζουν την προσπάθεια αυτή.
• Οι περιβαλλοντικές πληροφορίες και οι πληροφορίες για κοινωνικά θέματα και για τη διακυβέρνηση απαιτείται πλέον να συλλέγονται τυποποιημένα και ομοιόμορφα, μέσω των πληροφοριακών συστημάτων της εταιρείας τα οποία θα χρειαστεί να αναβαθμιστούν / επεκταθούν κατάλληλα προκειμένου να καλύπτουν τις απαιτήσεις των ESRS και να διευκολύνεται η επικοινωνία των πληροφοριών στα μέλη της διοίκησης και των επιτροπών ελέγχου και η επαληθευσιμότητά τους από τους ορκωτούς ελεγκτές. Η αναβάθμιση αυτή επίσης θα πρέπει να είναι συντονισμένη με τις προαναφερόμενες οργανωτικές αλλαγές.
• Η υποχρεωτικότητα της εκπαίδευσης καταλαμβάνει μόνο τους ορκωτούς ελεγκτές οι οποίοι θα επιφορτιστούν με την εξωτερική επαλήθευση των εκθέσεων βιωσιμότητας. Η Οδηγία δεν προβλέπει ως υποχρεωτική την εκπαίδευση μελών ΔΣ πλην των μελών των Επιτροπών Ελέγχων και ειδικότερα του μέλους εκείνου που θα οριστεί ως έχων γνώσεις σε θέματα βιωσιμότητας, παρά την τεχνογνωσία που απαιτείται για την έγκριση από πλευράς τους των σχετικών εκθέσεων διαχείρισης στις οποίες περιλαμβάνοντα οι εκθέσεις βιωσιμότητας και παρά την ποινική ευθύνη την οποία φέρουν. Όμως, στην πράξη, αυτή η εκπαίδευση θα είναι κρίσιμη προϋπόθεση επιτυχίας του σύνθετου αυτού εγχειρήματος.
• Το κόστος της συμμόρφωσης περιλαμβάνει και αρχικό κόστος ενσωμάτωσης της Οδηγίας (σύμβουλοι, εσωτερικές ανθρωποώρες, εκπαίδευση, άδειες για πληροφοριακά συστήματα και υπηρεσίες ανάπτυξής τους) όσο και on going κόστος εφαρμογής (εξωτερικοί ελεγκτές για την έκθεση βιωσιμότητας, φορείς πιστοποίησης για τον κλιματικό νόμο, συντήρηση αδειών πληροφοριακών συστημάτων βιωσιμότητας, εσωτερικές ανθρωποώρες, εκπαίδευση).
• Οι επιπτώσεις της CSRD στο φορολογικό αποτύπωμα των εταιρειών είναι πολυδιάστατες και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το εάν η φορολογία θα αξιολογηθεί ως ένα από τα σημαντικά θέματα της εταιρείας από πλευράς βιωσιμότητας. Στην περίπτωση που η φορολογία αξιολογηθεί ως σημαντικό θέμα θα πρέπει να δημοσιεύονται πληροφορίες φορολογικής διακυβέρνησης, στρατηγικής, κινδύνων και ευκαιριών, στόχευσης και εξέλιξης της προόδου.

Η πορεία προς ένα βιώσιμο μέλλον σε καμία περίπτωση δεν είναι μία tick the box άσκηση. Η εφαρμογή της CSRD αναμένεται να φέρει σημαντικές αλλαγές στις επιχειρήσεις τόσο σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο όσο και σε στρατηγικό και επιχειρηματικού σχεδιασμού βραχυπρόθεσμου, μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου.

Αναλυτικά μπορείτε να αναζητήσετε εδώ το video της εκδήλωσης.