Τα ανοιχτά δεδομένα είναι το «πετρέλαιο» του 21ου αιώνα, Άρθρο του Άκη Σκέρτσου, Γενικού Διευθυντή ΣΕΒ, στην “Καθημερινή”, 14/10/2018
Στη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία το πιο ισχυρό νόμισμα είναι η «πληροφορία». Σύγχρονοι επιχειρηματικοί κολοσσοί, όπως η Google και η Facebook, που έχουν χτίσει το επιχειρηματικό τους μοντέλο γύρω από τη χρήση και αξιοποίηση δεδομένων, το επιβεβαιώνουν.
Δεν είναι όμως μόνο ο ιδιωτικός τομέας που έχει κεφαλαιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρει η τεχνολογία σε αυτό το πεδίο. Μια σειρά από χώρες και μητροπόλεις του εξωτερικού έχουν αλλάξει προς το καλύτερο τις ζωές των κατοίκων τους, υιοθετώντας τα τελευταία χρόνια μια επιθετική πολιτική «ανοίγματος» των δημόσιων δεδομένων που συγκεντρώνουν στις υπηρεσίες τους.
Στο Λονδίνο για παράδειγμα, ο χάρτης σχολείων (School Atlas map) συνδυάζει δεδομένα σχολικής επίδοσης, στοιχεία πληθυσμού και έργα ανέγερσης κτιρίων. Η Ιαπωνία, από την άλλη, έχει καταφέρει να βελτιώσει σημαντικά το ενεργειακό της αποτύπωμα και την ευαισθητοποίηση των πολιτών γύρω από την ενεργειακή εξοικονόμηση, ανοίγοντας τα δεδομένα προσφοράς και ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Αλλά και λιγότερο ψηφιακά ώριμες χώρες, όπως η Ουρουγουάη, κάνουν ήδη άλματα. Εκεί το Υπουργείο Υγείας δημιούργησε μια εφαρμογή που επιτρέπει στους πολίτες να αξιολογούν τους παρόχους υγείας, για να εντοπίζει προβλήματα ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες και να βελτιώνει την αποτελεσματικότητά τους.
Οι εφαρμογές που μπορεί να βρει μια συντονισμένη πολιτική «ανοιχτότητας» των δημόσιων δεδομένων είναι κυριολεκτικά αμέτρητες. Από την ασφάλεια των πολιτών, το οικονομικό έγκλημα και τη φοροδιαφυγή έως τις αστικές συγκοινωνίες, και από την χωροθέτηση και εγκατάσταση επιχειρήσεων έως τον τουρισμό και την ψυχαγωγία, η καθημερινότητα όλων μας θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερη, αν κάποιος αποφάσιζε να αξιοποιήσει τον πλούτο των πληροφοριών που συγκεντρώνονται καθημερινά από τις δημόσιες υπηρεσίες.
Η πολιτική ανοικτότητας ξεκίνησε στη χώρα μας φιλόδοξα με το Ν3861/2010 και το πρόγραμμα Διαύγεια που καθιέρωσε την υποχρεωτική ανάρτηση των αποφάσεων των κυβερνητικών οργάνων στο διαδίκτυο ενισχύοντας σημαντικά τη διαφάνεια.
Έκτοτε, ελάχιστη πρόοδος έχει επιτευχθεί, παρόλη την υιοθέτηση του Ν4305/2014 για την ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης σαφούς στρατηγικής. Το αποτέλεσμα της αδράνειας, είναι η χώρα να πέσει 2 περίπου μονάδες (από 40,79 σε 38,94) στο Βαρόμετρο Ανοικτών Δεδομένων, σε αντίθεση με άλλες χώρες που διαρκώς βελτιώνουν τη θέση τους και οι πολίτες τους καρπώνονται τα οφέλη. Η ΕΕ μάλιστα υπολογίζει ότι η αγορά ανοικτών δεδομένων αναμένεται να αυξηθεί κατά 37% μέχρι το 2020, φθάνοντας σε €75,7 δισ., με το συσωρευτικό μέγεθος στα €325δισ.
Ο ΣΕΒ υποστηρίζει σταθερά την καθιέρωση πολιτικών ανοιχτότητας στη χρήση των δημόσιων δεδομένων και προτείνει 6 παρεμβάσεις στη χρήση των δημόσιων δεδομένων, που μπορούν να δημιουργήσουν πρόσθετο εθνικό εισόδημα και νέες θέσεις εργασίας.
Η πρώτη παρέμβαση αφορά στον προσδιορισμό τομέων προτεραιότητας. Προτείνουμε μέχρι το 2020 να είναι πλήρως ανοικτά τα δεδομένα 1) χαρτών, 2) κτηματολογίου, 3) δημοσίων προϋπολογισμών και 4) μητρώων επιχειρήσεων.
Δεύτερη παρέμβαση είναι η διασύνδεση μητρώων του δημοσίου, των οποίων τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στον επιχειρηματικό κόσμο και την οικονομία, ενδεικτικά, το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), το μητρώο Εισαγωγών-Εξαγωγών.
Τρίτη παρέμβαση είναι η τυποποίηση, αξιοπιστία και ασφάλεια των δεδομένων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει ακόμη πολιτική για την προστασία των προσωπικών δεδομένων που διαχειρίζεται.
Τέταρτη παρέμβαση είναι η δημιουργία ενδιάμεσων φορέων αποθήκευσης, ταξινόμησης και επεξεργασίας των δεδομένων, για την αποτελεσματικότερη εκμετάλλευσή τους.
Η πέμπτη παρέμβαση αφορά στην αναβάθμιση του διαδικτυακού τόπου data.gov.gr σε ένα σύγχρονο αποθετήριο.
Τελευταία και σημαντικότερη προϋπόθεση είναι η ισχυρή πολιτική βούληση με ένα αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης και ένα φιλικό στις επενδύσεις επιχειρηματικό περιβάλλον.
Τα δημόσια δεδομένα είναι ένα αναπτυξιακό «κοίτασμα» εντός του Ελληνικού γραφειοκρατικού λαβυρίνθου που παραμένει εν πολλοίς αναξιοποίητο. Μια ευκαιρία πίσω από την οποία κρύβεται μια ολόκληρη αγορά που μόνο το κράτος μπορεί να ξεκλειδώσει. Αν το πράξει, τα οφέλη σε νέες θέσεις εργασίας, μείωση κόστους και διοικητικών βαρών, βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις, δημιουργία τεχνολογικής αξίας και ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών, θα είναι εκθετικά για όλους μας.
