Σχεδιάζοντας μεταφορικές υποδομές που επιταχύνουν την ανάπτυξη – Άρθρο του Δρα Γιώργου Ξηρογιάννη, Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή ΣΕΒ στο Logistics News, Ιούλιος 2019
Οι παραγωγικές επιχειρήσεις θεωρούν κρίσιμη την κατάρτιση του ολοκληρωμένου Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών (ΕΣΣΜ). Ο σχεδιασμός του μέχρι το 2037 θα αποτελέσει βασικό άξονα υποστήριξης του κυκλώματος -εφοδιαστική αλυσίδα – παραγωγή – διάθεση προϊόντων κατά τρόπο οικονομικά αποδοτικό και βιώσιμο. Σύγχρονες ανάγκες των επιχειρήσεων όπως η προώθηση συνδυαστικών μεταφορών, ενσωμάτωση σύγχρονων μεταφορικών τεχνολογιών καθώς και η στρατηγική πληροφόρηση ροών προϊόντων πρέπει να μελετηθούν διεξοδικά πριν προκύψουν προτάσεις για νέες υποδομές. Επιπρόσθετα, η διευκόλυνση των εξαγωγικών δραστηριοτήτων και η σύγκλιση με την ποιότητα υποδομών και υπηρεσιών της ΕΕ συμπληρώνει το πλαίσιο απαιτήσεων για ταχεία μεταφορά προϊόντων, αύξηση πωλήσεων και μείωση κόστους.
Δυστυχώς, οι προσδοκίες των παραγωγικών επιχειρήσεων δεν πραγματοποιήθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό από την τρέχουσα έκδοση ΕΣΣΜ (Ιούνιος 2019). Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει την ευκαιρία να διορθώσει στρατηγικές επιλογές και μεθοδολογικές ασάφειες που δεν παρέχουν τη βάση για ουσιαστική ενίσχυση των αναγκαίων υποδομών.
Ως προς την στρατηγική στόχευση, είναι απαραίτητη η λειτουργία μηχανισμού συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων μεταφορών, ώστε να επιτραπεί η διαμόρφωση τεκμηριωμένων πολιτικών για τις πραγματικά αναγκαίες υποδομές. Επιπλέον, στην εποχή του Industry 4.0 η ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών (ηλεκτροκίνηση, εναλλακτικά καύσιμα, συνδεδεμένα και αυτόνομα οχήματα, ευφυή συστήματα μεταφορών) πρέπει να διευρυνθεί σε αντιστοιχία με την υπόλοιπη ΕΕ.
Ως προς τη μεθοδολογία, είναι απαραίτητο να καταστούν εξαιρετικά σαφείς οι παραδοχές κατάρτισης προϋπολογισμών. Ο προγραμματισμός δεν πρέπει να γίνεται βάσει διαθέσιμων εθνικών / κοινοτικών πόρων και ύπαρξης παλαιότερων έργων αλλά να διενεργείται βάσει μελλοντικών αναγκών. Παράλληλα, πρέπει να επεκταθεί η χρήση σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων με ιδιωτική συμμετοχή σε αντιστοιχία με τις διεθνείς τάσεις. Επιπλέον, ο προγραμματισμός πολλών έργων, μικρού μεγέθους, διεσπαρμένων σε όλη την χώρα πρέπει να αναθεωρηθεί προκειμένου να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας. Στις μεταφορικές υποδομές, ο σχεδιασμός με οικονομίες κλίμακας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα αποδοτικότητας, όπως προκύπτει και από τη διεθνή εμπειρία.
Τέλος, ως προς το σχεδιασμό, ένας δυναμικός μηχανισμός αναπροσαρμογής των προτεραιοτήτων, όταν συντελούνται παραγωγικές αλλαγές και τεχνολογικά άλματα, θα προσαρμόζει το σχεδιασμό των υποδομών στις εκάστοτε ανάγκες τις οικονομίας.
- Επίσπευση δημιουργίας δομών παρατηρητηρίου για την συλλογή και αξιοποίηση των απαιτούμενων δεδομένων μεταφορών. Ενδιαφέρον υπόδειγμα αποτελεί το Ολλανδικό εθνικό μεταφορικό μοντέλο (LMS).
- Ταχύτερη διάδοση της ηλεκτροκίνησης και των εναλλακτικών καυσίμων στη βάση μελέτης επιπτώσεων και εξειδίκευσης των απαιτούμενων υποστηρικτικών υποδομών. Στην ίδια λογική εντάσσονται η εφαρμογή της τεχνολογίας CAVS, η εκτίμηση πρόσθετων υποδομών υποστήριξης διασυνδεσιμότητας των οχημάτων και η αναθεώρηση των πρακτικών συντήρησης υποδομών. Τέλος, απαραίτητος είναι ο εμπλουτισμός των εργαλείων διαχείρισης της ζήτησης (μέσω συστημάτων ITS). Σήμερα η χώρα μας βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο, με περιορισμένες πρακτικές εφαρμογές.
- Καθορισμός χρονοδιαγράμματος βάσει ιεράρχησης προτεραιοτήτων. Απαραίτητη είναι η σύνδεση του ΕΣΣΜ με το σύνολο των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πηγών, όχι μόνο του ΠΔΕ. Η καλύτερη αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων χρηματοδότησης (πχ παραχωρήσεις, ΣΔΙΤ, ομόλογα έργων) μπορεί να επιταχύνει την υλοποίηση σύνθετων έργων με περικοπή χρόνων.
- Ταχύτερη ένταξη στο ΕΣΣΜ εμβληματικών έργων με μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο (ο διάδρομος σιδηροδρομικής Εγνατίας, το περιφερειακό σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου, κτλ.
- Επανασχεδιασμός αστικών διανομών με ενσωμάτωση φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς (πχ οχήματα εναλλακτικών καυσίμων, ποδήλατα, κτλ), αλλά και υποδομές για την δημιουργία αστικών κέντρων αποθήκευσης και διανομής. Επίσης, ταχύτερη απελευθέρωση της αγοράς μεταφορών (ΦΔΧ).
- Δημιουργία επιτελικού οργάνου με θεσμοθετημένη εκπροσώπηση του ΣΕΒ, ώστε ο ιδιωτικός τομέας να παρέχει διαρκή υποστήριξη στη δημόσια διοίκηση στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων.
