3+1 προϋποθέσεις για την αναβάθμιση της ελληνικής βιομηχανίας

Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Senior Advisor Τομέας Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας του ΣΕΒ, στο Βήμα της Κυριακής

Ζούμε σε μία εποχή όπου η φύση της παγκοσμιοποίησης αλλάζει δραστικά σε σχέση με όσα γνωρίζαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες αποκτούν ολοένα περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα και οι βιομηχανικές υπερδυνάμεις (ΗΠΑ, Κίνα) ανταγωνίζονται σκληρά με την Ευρώπη για την προσέλκυση επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής, προσφέροντας ισχυρά κίνητρα επιδοτήσεων, φοροαπαλλαγές και ρυθμιστικές διευκολύνσεις.

Οι πολιτικές της Ευρώπης για την Στρατηγική Αυτονομία και συνολικά την Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Στρατηγική δημιουργούν σημαντικές αναπτυξιακές ευκαιρίες σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας και παραγωγικούς τομείς που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση. Οι ελληνικές βιομηχανίες καλούνται να αποσπάσουν μερίδια αγοράς στις νέες ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας, σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, με αυξημένες ανάγκες επενδυτικών κεφαλαίων, καινοτομικής ικανότητας και ανθρώπινου δυναμικού με σύγχρονες ψηφιακές δεξιότητες.

Η αναδυόμενη πρόκληση για την Ελληνική Βιομηχανία προκύπτει σε μία θετική συγκυρία, όπου η ελληνική οικονομία καλείται να κεφαλαιοποιήσει τις επιτυχίες των τελευταίων ετών, μετά από μία μακρά περίοδο διαδοχικών κρίσεων. Ειδικότερα, το 2022, η συμβολή της  βιομηχανίας ανήλθε σε 14,4% του ΑΕΠ, έναντι 13,2% το 2010. Αντίστοιχα, η μεταποίηση δημιούργησε το 10,3% του ΑΕΠ (2022) έναντι 8,9% το 2010. Ταυτόχρονα, καταγράφεται μία σειρά από θετικές εξελίξεις και τάσεις όπως είναι:

• Η αποφασιστική στροφή της βιομηχανίας προς την εξωστρέφεια (τριπλασιασμός της συνεισφοράς των βιομηχανικών εξαγωγών στο ΑΕΠ – 23,6% το 2022 έναντι 8% το 2010).
• Η σταδιακή ένταξη της καινοτομίας στα βιομηχανικά επιχειρηματικά μοντέλα (διπλασιασμός του ύψους των δαπανών Ε&A κατά την τελευταία δεκαετία).
• Η διαθεσιμότητα σημαντικών χρηματοδοτικών πόρων (Τ.Α.Α, Αναπτυξιακός Νόμος, ΕΣΠΑ 2021-27)

Είναι, επίσης, ενθαρρυντικό ότι, όπως ανέδειξε το πρόσφατο Βιομηχανικό Συνέδριο του ΣΕΒ, σημαντικοί ελληνικοί όμιλοι δραστηριοποιούνται, ήδη, με επιτυχία ή προγραμματίζουν μεγάλες επενδύσεις, σε κλάδους υψηλής προτεραιότητας για την Ευρώπη. Από την εξόρυξη και τις κρίσιμες πρώτες ύλες, μέχρι την αποθήκευση ενέργειας, την πράσινη μετάβαση των ενεργειακών ομίλων και την υγεία, καταγράφονται φιλόδοξες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που παράγουν προστιθέμενη αξία και θέσεις απασχόλησης. Επίσης, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την πυροδότηση δυναμικών οικοσυστημάτων με συναφείς / συμπληρωματικές δραστηριότητες και πολλαπλασιαστικά οφέλη για την εθνική οικονομία.

Παραμένει όμως σημαντική η απόσταση σύγκλισης των επιδόσεων της ελληνικής βιομηχανίας με τον ευρωπαϊκό μ.ο., σε μια χρονική στιγμή που η Ευρώπη αναζητά εναγωνίως πειστικές απαντήσεις στο διεθνή ανταγωνισμό. Απαιτούνται συνεπώς γενναίες τομές με σχέδιο, ώστε η χώρα μας να αποκτήσει ρόλο στα νέα παραγωγικά δίκτυα, υπερβαίνοντας χρόνιες στρεβλώσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν επιδέχονται καθυστερήσεων, παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες σε θεματικές περιοχές που αφορούν μεταξύ άλλων:

 Την Επιχειρηματική μεγέθυνση: Χρειαζόμαστε περισσότερες, μεγαλύτερες και αποδοτικότερες βιομηχανικές επιχειρήσεις, με το στόχο της παραγωγικής μεγέθυνσης να αποτελεί εθνική προτεραιότητα. Για να το πετύχουμε αυτό, πέρα από φορολογικά κίνητρα ενίσχυσης των συγχωνεύσεων, είναι αναγκαία μια νέα λογική αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων, με την εφαρμογή κριτηρίων επίτευξης στόχων, υιοθετώντας επιτυχημένες πρακτικές χωρών όπως η Πορτογαλία.

 Τη μείωση της γραφειοκρατίας. Απαιτείται σημαντική ελάφρυνση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για την επιτάχυνση της επενδυτικής κινητοποίησης, με αποτελεσματικότερο πλαίσιο αδειοδοτήσεων και ταχύτερη απόδοση δικαιοσύνης. Προς αυτή την κατεύθυνση κανένας νόμος για τη βιομηχανία δε θα πρέπει να ψηφίζεται, εάν δεν αφαιρεί περισσότερη γραφειοκρατία από όση παράγει.

Την ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση, με διασφάλιση αδιάλειπτης πρόσβασης σε πράσινη ενέργεια, σε λογικό κόστος, και την αποδοτική ενσωμάτωση πρακτικών κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Την ενδυνάμωση της εγχώριας παραγωγικής βάσης. Είναι απαραίτητη η ενίσχυση της εγχώριας ανάπτυξης τεχνολογιών που αφορούν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο εισαγωγής τεχνολογικών λύσεων και εξοπλισμού σε σχεδόν αποκλειστική βάση από το εξωτερικό, δεδομένου και του παραδοσιακά υψηλού ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου (14,91 δισ. ευρώ – α΄ εξάμηνο 2023).

Για τον ΣΕΒ, έχει σημασία να συμφωνήσουμε και στο “τι” πρέπει να γίνει, αλλά κυρίως στο “πώς”. Αυτό σημαίνει, μεταξύ των άλλων, ότι για να πετύχουμε τους παραπάνω στόχους πολιτεία και επιχειρήσεις μπορούμε και οφείλουμε να δουλέψουμε ακόμα πιο συνεργατικά, με όραμα μια οικονομία συμπεριληπτικής,  βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας»