4+1 μέτρα για τη μείωση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων – Άρθρο κ. Άκη Σκέρτσου, Γενικού Διευθυντή του ΣΕΒ στην Καθημερινή της Κυριακής, 2/6/2019
Η Ελλάδα αν και έχει κάνει τα τελευταία χρόνια σημαντικά βήματα σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου προ-πτωχευτικού και πτωχευτικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις, απέχει ακόμη από το να ολοκληρώσει την προσπάθεια αυτή. Όσο όμως το ρυθμιστικό πλαίσιο για τα κόκκινα δάνεια παραμένει ατελές, τόσο θα υποσκάπτεται η προσπάθεια βιώσιμης ανάταξης της οικονομίας.
Συγκεκριμένα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανήλθαν το Σεπτέμβριο του 2018 σε €81,8 δισ., μειωμένα κατά €12,7 δισ. σε σύγκριση με τα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2017 και με στόχο να διαμορφωθούν στα €65 δισ. στο τέλος του 2019. Καθώς αναλογούν στο 45,4% των δανειακών χαρτοφυλακίων, η Ελλάδα παραμένει η χώρα της ευρωζώνης με το μεγαλύτερο σχετικό πρόβλημα. Εξ αυτών τα επιχειρηματικά μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ανήλθαν τον Ιούνιο του 2018 σε €50,7 δισ.. Αντίστοιχα, τον Μάρτιο του 2019 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές επιχειρήσεων προς το δημόσιο ανήλθαν σε περίπου €43 δισ. και των πτωχευμένων επιχειρήσεων σε €13,8 δισ., σε σύνολο οφειλών €104,3 δισ.
Μια επιτάχυνση της διαδικασίας εκκαθάρισης των «κόκκινων δανείων» αλλά και εξυγίανσης των ισολογισμών επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την κρίση θα απελευθέρωνε ρευστότητα που οι τράπεζες θα μπορούν να διαθέσουν σε υγιείς επιχειρήσεις με πιο ανταγωνιστικούς όρους. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα το μέσο βραχυχρόνιο επιχειρηματικό δάνειο στην Ελλάδα συνεχίζει να έχει επιτόκιο 4,8% έναντι μέσου όρου κάτω του 2% για τη ζώνη του ευρώ. Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση της ΕΚΤ το Σεπτέμβριο 2018 η Ελλάδα παρέμεινε η χώρα της Ένωσης με το μεγαλύτερο χάσμα χρηματοδότησης των ΜμΕ.
Μια τέτοια πολιτική θα καθιστούσε συνεπώς πολλές επιχειρήσεις ικανές να αποκτήσουν πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση. Οι πέντε ακόλουθες και αναγκαίες προσθήκες που επεξεργάστηκε η ομάδα Πτωχευτικού και η Επιτροπή Φορολογικών του ΣΕΒ μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην επιτυχή ολοκλήρωση της προσπάθειας δημιουργίας ενός σύγχρονου προ-πτωχευτικού και πτωχευτικού πλαισίου. Συγκεκριμένα:
1) Με τις πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες δεν αντιμετωπίζεται η διάσωση επιχειρήσεων που αξίζει μεν να διατηρηθούν σε λειτουργία αλλά δεν υπάρχει η συνεργασία μετόχων και διοίκησης προς αυτή την κατεύθυνση. Μια ρητή πρόβλεψη που να προσδιορίζει την απαξίωση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας και να ορίζει ότι, εφόσον αυτό δεν αποκατασταθεί εντός εύλογης προθεσμίας, η επιχείρηση θα οδηγείται σε εξυγίανση ή ειδική διαχείριση θα έδινε διέξοδο στις περιπτώσεις αυτές.
2) Σχετικά εκκρεμεί και μια ρητή διευκρίνιση ότι μπορεί να υπαχθούν στις διατάξεις της «ειδικής διαχείρισης» επιχειρήσεις που βρίσκονται σε λειτουργία.
3) Σήμερα το κράτος εμφανίζεται έτοιμο να διαγράψει απαιτήσεις του στην περίπτωση του -κατ’ όνομα- «εξωδικαστικού» αλλά όχι στην περίπτωση εξυγίανσης. Αυτό δημιουργεί μια στρέβλωση στην αγορά. Η εξάλειψή της θα επέτρεπε και το μετασχηματισμό του κατ’ όνομα «εξωδικαστικού» σε πραγματικά εξωδικαστική, ταχεία και ευέλικτη διαδικασία διαγραφής οφειλών για όσους χρωστούν κυρίως σε τράπεζες και το δημόσιο. Οι πιο σύνθετες περιπτώσεις, με περισσότερους πιστωτές και μεγαλύτερες οφειλές, θα μπορούν να εντάσσονται σε μια βελτιωμένη, ταχύτερη, διαδικασία εξυγίανσης στην οποία και το κράτος θα διαγράφει απαιτήσεις ή στην «ειδική διαχείριση». Ιδανικά, με ορισμένες τυπικές προϋποθέσεις που θα αποτρέπουν καταχρήσεις, το κράτος θα ακολουθεί το ποσοστό διαγραφής που προσφέρει ο ιδιώτης πιστωτής (private sector test), ένα μέτρο που χρειάζεται στη χώρα μας λόγω της πολύ μεγάλης προτεραιότητας που δίνεται στις απαιτήσεις του δημοσίου. Η σχετική διαδικασία είναι απλή, και επιπλέον απαλλάσσει το δημόσιο από τις εσωτερικές διαδικασίες και ευθύνες λήψης της απόφασης διαγραφής οφειλών.
4) Άλλο πρόβλημα που αποθαρρύνει τις προσπάθειες εξυγίανσης προκύπτει επειδή το κράτος δεν επιστρέφει τον ΦΠΑ που έχει καταβληθεί και που αντιστοιχεί σε εμπορικές απαιτήσεις που διαγράφονται. Σε συμμόρφωση και με πρόσφατη απόφαση του ΣΤΕ, επιβάλλεται ο αχρεωστήτως καταβληθείς ΦΠΑ να επιστρέφεται. Επιπλέον οι ζημιές θα πρέπει να συμψηφίζονται με τα κέρδη τουλάχιστον των 10 επόμενων ετών.
Όμως ακόμα και αν γίνουν αυτές, και άλλες αντίστοιχες, παρεμβάσεις, παραμένει το πρόβλημα ότι πλέον πολύ λίγα ικανά στελέχη επιθυμούν να αναλάβουν θέσεις ευθύνης, ειδικά σε υπό εξυγίανση επιχειρήσεις που βρίσκονται σε -ή κινδυνεύουν με- αδυναμία πληρωμής οφειλών προς το δημόσιο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα στελέχη βλέπουν από τη μία ότι μισθοί, παροχές και δυνητικά μπόνους φορολογούνται υπερβολικά, αφήνοντας τους μια μικρή καθαρή αμοιβή στο τέλος. Βλέπουν επίσης ότι μέσω της «αλληλέγγυας» και «εις ολόκληρο» ευθύνης μπορεί εύκολα να βρεθούν υπόλογοι με όλη την προσωπική τους περιουσία για τα χρέη της επιχείρησης έναντι του δημοσίου.
Αυτό συμβαίνει χωρίς οι ίδιοι να δικαιούνται «δεύτερης ευκαιρίας» καθώς τα στελέχη δεν έχουν «πτωχευτική ιδιότητα»! Μάλιστα, μέσω της «αντικειμενικής» τους ευθύνης είναι βέβαιο ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι και με αυτόματες ποινικές διώξεις. Τονίζεται ότι ο νόμος προβλέπει για τα στελέχη αυτές τις ευθύνες αυτόματα, χωρίς να εξετάζεται αν υπήρξε αμέλεια ή δόλος εκ μέρους τους και χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε στάθμιση των ευθυνών που αποδίδονται με τα πραγματικά γεγονότα.
