4+1 προτάσεις για μια βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη
Άρθρο Δρος Μαρίας Μποζούδη, Senior Advisor του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Δικτύων και Περιφερειακής Πολιτικής του ΣΕΒ, στην ετήσια έντυπη έκδοση «Επιχειρείν» του Larissanet
Η αναβάθμιση του παραγωγικού δυναμικού της ελληνικής περιφέρειας αποτελεί για σειρά ετών πρόκληση του εθνικού αναπτυξιακού σχεδιασμού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό δε πως το πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 προβλέπει για τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα της Επικράτειας το ποσό των €8,1δισ. – το υψηλότερο ποσό που έχει διατεθεί ποτέ, καιπερί που το 1/3 των συνολικών πόρων του νέου ΕΣΠΑ. Για να αξιοποιηθεί η θετική αυτή συγκυρία ακόμα πιο παραγωγικά, προς όφελος της κοινωνίας και οικονομίας των ελληνικών περιφερειών, είναι χρήσιμο να ληφθούν υπόψη και οι κατευθύνσεις που υποδεικνύουν οι εμπειρίες άλλων ευρωπαίων εταίρων.
Πρώτη κατεύθυνση, που ο ΣΕΒ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική, είναι ο εκσυγχρονισμός των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, ως κλειδί για τη βελτίωση της απασχόλησης, τη συμπεριληπτική ανάπτυξη και τον περιορισμό των κοινωνικών αποκλεισμών στην περιφέρεια. Οι τεχνολογικές και γνωστικές δεξιότητες, ως βάση για υψηλότερη παραγωγικότητα και καλύτερες αμοιβές στο περιβάλλον της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, μπορούν να συμβάλουν θετικά στην ικανοποίηση από την απασχόληση και την ποιότητα ζωής στο σύνολο της Επικράτειας, βελτιώνοντας ταυτόχρονα και τις επιδόσεις των ελληνικών περιφερειών στο Δείκτη Ευημερίας του ΟΟΣΑ.
Δεύτερη κατεύθυνση για τον ΣΕΒ αποτελεί η επίδραση των διαπεριφερειακών και ενδοπεριφερειακών δικτύων στους ρυθμούς ανάπτυξης και στη συρρίκνωση των αποκλίσεων. Ενδεικτικά, η αναβάθμιση των διαπεριφερειακών υποδομών στην Ιρλανδία επιτάχυνε τη σύγκλιση της χώρας με τον ευρωπαϊκό μ.ο. στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του `90, καθώς κατέστησε εφικτή την ευρεία διάχυση των αποτελεσμάτων της αναπτυξιακής προσπάθειας που την μετέτρεψε σε «Κελτικό Τίγρη». Επενδύσεις σε σύγχρονες ενδοπεριφερειακές και διαπεριφερειακές υποδομές ενέργειας, μεταφορών και τηλεπικοινωνιών, όπως και σε διασυνδέσεις ΒΙΠΕ με κεντρικά δίκτυα και κόμβους της εφοδιαστικής (Logistics), μπορούν να λειτουργήσουν με αντίστοιχο τρόπο προς όφελος της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της ελληνικής περιφέρειας.
Τρίτη κατεύθυνση, για την οποία και ο ΣΕΒ εργάζεται συστηματικά, είναι η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της περιφερειακής διοίκησης και παραγωγής. Στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Περιφερειακής Καινοτομίας 2021, παρατηρούμε ότι οι περιφέρειες που στρέφονται στη συνδεσιμότητα, στην ψηφιακή επικοινωνία με τους πολίτες, στην έξυπνη διαβίωση και στη συμπεριληπτικότητα είναι εκείνες που συγκεντρώνουν επενδυτικά κεφάλαια και τεχνογνωσία, και έχουν υψηλά επίπεδα ποιότητα ζωής. Καταγράφεται επίσης ότι οι επιχειρήσεις της περιφέρειας που υιοθετούν ψηφιακά εργαλεία και προωθούν ψηφιακές δεξιότητες, προσφέρουν σταθερές και καλά αμοιβόμενες θέσεις εργασίας, διαθέτουν ευρεία δίκτυα συνεργατών, και επιδεικνύουν ανθεκτικότητα σε συνθήκες κρίσης. Η υιοθέτηση ανάλογων πρακτικών από τις περιφερειακές αρχές της χώρας, αλλά και από τον κόσμο της παραγωγής που δραστηριοποιείται εκτός κέντρου, μπορεί να λειτουργήσει εξίσου θετικά.
Τέταρτη κατεύθυνση, καίριας σημασίας για τον ΣΕΒ, η διαφύλαξη του περιφερειακού περιβαλλοντικού κεφαλαίου και η οριζόντια στροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη. Αν, όπως εκτιμά το ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκοί πόροι που διατίθενται για το περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη αυξάνουν τις συνολικές επενδύσεις κατά 3,4%, και τις ιδιωτικές κατά 0,5%,η αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών πόρων και η διευρυμένη χρήση ΑΠΕ δύνανται να γίνουν καταλύτες της εθνικής και περιφερειακής ανάπτυξης, να θωρακίσουν τις ελληνικές περιφέρειες από την κλιματική αλλαγή και να διαφυλάξουν τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα και της συνδεδεμένης μεταποίησης της περιφέρειας.
Πέμπτη κατεύθυνση, αναπόσπαστο κομμάτι του έργου του ΣΕΒ, οι θεσμικές αλλαγές στη φορολογία, το ρυθμιστικό περιβάλλον και την αγορά εργασίας που διευκολύνουν την μεσαίας κλίμακας μεταποίηση της περιφέρειας. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να έχει ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο στην επενδυτική τόνωση στην περιφέρεια, καθώς κάθε ευρώ ευρωπαϊκών πόρων που διατίθεται για την οριζόντια βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος πολλαπλασιάζει την συνολική αξία των επενδύσεων κατά €1,4. Επιπλέον, μπορεί να βελτιώσει ακόμα ταχύτερα την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών περιφερειών, όπως συνέβη και σε εκείνες της Κεντρικής Ευρώπης.
Συστηματικές δράσεις και πρωτοβουλίες προς όλες τις παραπάνω κατευθύνσεις μπορούν να ενισχύσουν το αναπτυξιακό αποτύπωμα των εργαλείων του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Ταμείου Ανάκαμψης στην περιφέρεια. Ο ΣΕΒ, σε συνεργασία με τους περιφερειακούς βιομηχανικούς συνδέσμους μέλη του, εργάζεται ήδη πάνω στη διασύνδεση της περιφερειακής παραγωγής με την αγορά εργασίας, την προώθηση σύγχρονων δεξιοτήτων, τον εκσυγχρονισμό των δικτύων και των διαπεριφερειακών υποδομών, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση, την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων στην παραγωγή, αλλά και τη βελτίωση καίριων παραμέτρων του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος Κλείνοντας, στη σημερινή συγκυρία που χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα, συνεχείς και ταχείες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, όπου καλούμαστε να συνδυάσουμε την κοινωνική συνοχή με τη μελλοντική προοπτική για όλους, οι παραγωγικές επιχειρήσεις και η σύγχρονη επιχειρηματικότητα συνολικά συνιστούν βασικό συντελεστή για βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη και ευημερία.
