6+1 προκλήσεις για τις μεταφορές στην μετά Covid-19 εποχή – Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Associate Advisor ΣΕΒ, στο Logistics & Management, 27/3/2021

Οι μεταφορές αποτελούν διαχρονικά ζωτική δραστηριότητα για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Η ποιότητα των υποδομών μεταφορών είναι σε μέτρια επίπεδα, με τη χώρα μας να κατατάσσεται διεθνώς στην 39η θέση* και τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να έχουν υψηλότερες επιδόσεις. Ιδιαίτερα χαμηλά είναι τα επίπεδα αποδοτικότητας υπηρεσιών των σιδηροδρομικών μεταφορών (25η / 26 χωρών της ΕΕ)** ενώ παρατηρείται περιορισμένη συνδεσιμότητα μεταξύ των διαφορετικών μέσων, γεγονός που δυσχεραίνει τις διατροπικές μεταφορές. Οι οδικές εμπορευματικές μεταφορές που διακινούν σημαντικό ποσοστό του συνολικού φορτίου χαρακτηρίζονται από υψηλό κατακερματισμό και τον μεγαλύτερο σε ηλικία στόλο στην ΕΕ (21 έναντι 13 ετών του ευρωπαϊκού μ.ο).***

Παρά τα δομικά προβλήματα και τις ελλείψεις υποδομών, ο κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας ανταπεξήλθε κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης με σημαντική συμβολή στη συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της καθημερινής ζωής των πολιτών. Για να επιστρέψουμε όμως σε συνθήκες ανάπτυξης και προόδου χρειάζεται να ακολουθήσουμε ένα συνεκτικό σχέδιο δράσεων με όραμα την ανάπτυξη ενός σύγχρονου συστήματος μεταφορών που θα στηρίξει την παραγωγική μεγέθυνση και την εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας.

Προκειμένου να οικοδομήσουμε σύγχρονες, ανταγωνιστικές μεταφορές, είναι κομβικό να απαντηθούν επτά επίκαιρες προκλήσεις, οι οποίες είναι:

Πρώτον, ο σχεδιασμός των υποδομών μεταφορών να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παραγωγικών οικοσυστημάτων. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι σημαντική η αναβάθμιση των συνδέσεων των επιχειρηματικών πάρκων, των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων και συγκεντρώσεων εφοδιαστικής αλυσίδας με το κεντρικό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η δημιουργία κατάλληλων υποδομών (σιδηροδρομικές & λιμενικές εγκαταστάσεις) για την ενίσχυση των συνδυασμένων μεταφορών με έμφαση στην υποστήριξη διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων.

Δεύτερον, πρέπει να αντιμετωπιστεί η απουσία ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων μεταφορών που δημιουργεί στρεβλώσεις στην αποτύπωση των πραγματικών αναγκών σε υποδομές και τη χάραξη αξιόπιστης στρατηγικής. Επιβάλλεται η επίσπευση δημιουργίας παρατηρητηρίων συλλογής δεδομένων και χαρτογράφησης ροών προϊόντων τόσο για την εγχώρια βιομηχανία όσο και το εμπόριο κατά τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές.

Τρίτον, χρειάζεται ταχύτερη ενσωμάτωση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών σε όλο το φάσμα των μεταφορών. Απαιτούνται δράσεις επιτάχυνσης της ψηφιοποίησης του συνόλου των εγγράφων στην εφοδιαστική αλυσίδα και ηλεκτρονικής ανταλλαγής με ψηφιακή επέκταση του περιεχομένου του ηλεκτρονικού τιμολογίου. Επίσης, έμφαση πρέπει να δοθεί στη βέλτιστη αξιοποίηση των Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών (ITS) μέσω χρηματοδότησης συναφών δράσεων και ενσωμάτωσης κοινών τεχνολογικών προτύπων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Τέταρτον, να ενισχυθούν οι μεταφορικές υποδομές για την παροχή υπηρεσιών last mile λόγω των δραστικών αλλαγών που επέφερε η πανδημία. Χρειάζεται ταχύτερη αδειοδότηση των αστικών διανομών και παροχή κινήτρων για την προμήθεια νέου ελαφρού στόλου οχημάτων & ηλεκτρικών μέσων.

Πέμπτον, απαιτείται κατάλληλη προεργασία για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης και υδρογονοκίνησης στις μεταφορές. Η έγκαιρη προετοιμασία ενός σύγχρονου κανονιστικού πλαισίου σε συνδυασμό με ένα ισχυρό πλέγμα χρηματοδοτικών κινήτρων μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην
αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη δραστική μείωση των επιβλαβών ρύπων στις εγχώριες μεταφορές.

Έκτη πρόκληση είναι να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας συνδεδεμένων και αυτόνομων οχημάτων (CAVs) στα σχεδιαζόμενα συστήματα μεταφορών. Είναι αναγκαία η έγκαιρη μελέτη των επιπτώσεων εφαρμογής της παραπάνω τεχνολογίας, η εκτίμηση κόστους των υποστηρικτικών υποδομών και η κατάρτιση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου.

Τελευταία και ιδιαίτερα σημαντική πρόκληση αποτελεί η αύξηση του μεγέθους των εταιριών του κλάδου των μεταφορών και η χρηματοδότηση του εκσυγχρονισμού του μεταφορικού στόλου. Απαιτείται η εφαρμογή ειδικού νομοθετικού πλαισίου με κίνητρα και διευκολύνσεις για συγχωνεύσεις στον κλάδο της εφοδιαστικής και των μικρών προσωπικών μεταφορικών επιχειρήσεων.

*    The Global Competitiveness Report 2019–WEF
**   https://ec.europa.eu/transport/facts-fundings/scoreboard/countries/greece/investments-infrastructure_en
*** https://www.acea.be/statistics/tag/category/average-vehicle-age