Ανάπτυξη είναι το πόσο και τι παράγεις και η ποιότητα ζωής – Άρθρο κ. Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στο Βήμα της Κυριακής, 27/9/2020

Μετά τον Μάρτιο του 2020, λόγω της πανδημίας, η κατάσταση στην οικονομία, την διεθνή, την ευρωπαϊκή, και την ελληνική, σε όλες ταυτόχρονα, είναι πολύ δύσκολη. Εισήλθαμε ως Ελλάδα σε μια νέα περίοδο αντικειμενικών δυσκολιών και κρίσης. Η βασική προϋπόθεση για να τις αντιμετωπίσουμε στην Ελλάδα είναι η αποφυγή της υποκειμενικής άγνοιας, με την οποία δημιουργήσαμε (το 2000-2009) και παρατείναμε (το 2010-2019) την προηγουμένη κρίση.

Απέναντι σε αυτήν την άγνοια, η οποία δεν ήταν ανιδιοτελής – κάθε άλλο, και με τον περιορισμό της κοινωνικής αυταπάτης ότι μπορεί να προκύψουν από μηχανής ευνοϊκές εξελίξεις και εισοδήματα, υπάρχουν σήμερα θετικά στοιχεία. Κατανόησης ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Και ότι απαιτείται ενδογενώς σαφής αντίληψη και ενδογενές σαφές σχέδιο για την μετά την κρίση και την πανδημία εποχή.

Γίνεται πλέον κατανοητό, τουλάχιστον στα λόγια, ότι ενώ θα πρέπει να αντιμετωπισθούν οι δυσκολίες που προκύπτουν από την πανδημία, ταυτόχρονα πρέπει να επιταχυνθούν και να υλοποιηθούν οι κεφαλαιώδεις μεταρρυθμίσεις και οι μετασχηματισμοί που η ελληνική κοινωνία και οικονομία έχουν ανάγκη για να εξασφαλίσουν την ευημερία τους.

Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται είναι αυτές που να επιτρέπουν στα παραγωγικά τμήματα της ελληνικής οικονομίας να εργαστούν ελεύθερα, είναι οι μεταρρυθμίσεις υπέρ της παραγωγής και των νέων (φορολογικό σύστημα, αδειοδοτήσεις, χωροταξία, δικαστικό σύστημα, διοικητικό περιβάλλον,
παραοικονομία).

Οι μετασχηματισμοί που απαιτούνται εμφανίζονται συστηματικότερα πλέον στον δημόσιο λόγο. Παραγωγική μεγέθυνση, παραγωγικός μετασχηματισμός, παραγωγική ανασυγκρότηση, κοκ η έννοια της παραγωγής εκφερόμενη σε όλες τις παραλλαγές της ίσως είναι ένα θετικό σημάδι. Για να περάσουμε σε περισσότερα έργα σε μια εποχή που, πριν την πανδημία αλλά και μέσα σε αυτήν, αναδεικνύεται σε επαναστατική.

Αυτήν την εποχή, της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, πρέπει να την παρακολουθήσουμε. Για την ακρίβεια να συμμετάσχουμε σε αυτήν, η οποία ήταν ήδη σε εξέλιξη διεθνώς, πριν την πανδημία, και με την πανδημία φαίνεται να επιταχύνεται. Ήδη συμμετέχουν σε αυτήν σύγχρονες και ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις της μεταποίησης και της τεχνολογίας.

Πρέπει όμως να συμμετάσχουν περισσότερες. Αξιοποιώντας τον συνδυασμό της ψηφιακής τεχνολογίας με τη μεταποιητική διαδικασία που επιτρέπει την αποτελεσματική και ευέλικτη οργάνωση της παραγωγής αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες στις διαδικασίες δημιουργίας και διάδοσης γνώσης.

Με την ανάπτυξη των διεθνών αλυσίδων παραγωγής και αξίας, στις οποίες μορφοποιείται η 4η βιομηχανική επανάσταση και η 2η παγκοσμιοποίηση, παρά τις περιφερειακές οριοθετήσεις της, η διάκριση μεταξύ τομέων είναι όλο και πιο ασαφής, καθώς παραγωγοί από επιμέρους τομείς συναρθρώνονται στις διεθνείς αλυσίδες παραγωγής.

Αυτό συνεπάγεται και ένα κρίσιμο πλεονέκτημα που είναι αξιοποιήσιμο για μικρές ανοικτές εξωστρεφείς και ανταγωνιστικές οικονομίες όπως θα πρέπει να είναι η Ελλάδα. Το πλεονέκτημα είναι ότι για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία είναι δυνατόν να αξιοποιούνται ταυτόχρονα οι δυνατότητες δύο, διαφορετικών μέχρι πρότινος, κόσμων της παραγωγής: η οικονομική αποτελεσματικότητα και οι οικονομίες κλίμακας των μεγάλων οργανισμών/επιχειρήσεων και τα πλεονεκτήματα των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων: η δημιουργικότητα, η ευελιξία, η ελευθερία και η κινητροδότησή τους για καινοτομία και αλλαγές.

Αυτό αποτελεί μία μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα της παραγωγής σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που θέλει να κινηθεί γρήγορα προς την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, ενισχύοντας την βιομηχανία της, την τεχνολογία της και την ενεργειακή της ασφάλεια.

Για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες και να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες χρειαζόμαστε την πλήρη απόρριψη της υποκειμενικής άγνοιας που μας καθήλωσε τα προηγούμενα χρόνια. Ανάπτυξη δεν είναι τα δανεικά και η κατανάλωση είναι η επένδυση και η παραγωγή. Είναι η διαδικασία του να μαθαίνεις να παράγεις (και να εξάγεις) περισσότερο σύνθετα, πλούσια σε αξία, προϊόντα (και υπηρεσίες).

Ο δρόμος της ανάπτυξης περνά από τη δημιουργία και αξιοποίηση των ικανοτήτων (της γνώσης, του φυσικού και του ανθρώπινου κεφαλαίου, των θεσμών) παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που βελτιώνουν την κοινωνική ευημερία χωρίς να εξαντλούν το περιβάλλον. Κι όλα αυτά είναι μετρήσιμα.

Η επέκταση της παραγωγικής ικανότητας διεθνώς εμπορευσίμων και η επένδυση της σε τεχνολογίες και προϊόντα υψηλής και μεσαίας ειδίκευσης καθορίζουν και θα καθορίσουν το τι καλύτερες θέσεις εργασίας δημιουργούνται, τι υψηλότεροι μισθοί μπορεί να πληρώνονται, το τι εισόδημα μπορεί να διανέμεται και να αναδιανέμεται. Αυτή η επέκταση και η εμβάθυνση είναι το κριτήριο της επενδυτικής και παραγωγικής αξιοποίησης των επιδοτήσεων και των δανείων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, και ο δρόμος εξόδου από τις τρέχουσες κρίσεις.