Ανελαστικό ρυθμιστικό πλαίσιο για το χρόνο εργασίας τις Κυριακές και τη δήλωση της υπερωρίας / υπερεργασίας – Παραδείγματα

Κατερίνα Δασκαλάκη
Senior Advisor Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας, ΣΕΒ

Η εργασία κατά τις Κυριακές απαγορεύεται γενικώς εκτός των εξαιρέσεων που καθιερώνει ο νόμος. Τα είδη των επιχειρήσεων, εκμεταλλεύσεων, υπηρεσιών και των εργασιών που εξαιρούνται από τις διατάξεις περιγράφονται στο άρθ. 7 του Β.Δ. 748/1966. Αντίστοιχα, ο νόμος δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη να απασχολήσει το προσωπικό του σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (άρθ. 9 Β.Δ. 748/1966), κατόπιν αδείας της Επιθεώρησης Εργασίας (άρθ. 2 της υπ’ αριθμ. 34331/Δ9.8920 Υπουργικής Απόφασης).

Όμως, η οικονομική δραστηριότητα και η παραγωγική διαδικασία έχουν εξελιχθεί, ενώ το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο παραμένει αναχρονιστικό με γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και προκαλεί ποικίλα προβλήματα, τόσο λειτουργικά όσο και στον κύκλο εργασιών των σύγχρονων επιχειρήσεων, οι οποίες καλούνται να δραστηριοποιηθούν εντός ενός δύσκαμπτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Από την άλλη, οι επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με αδικαιολόγητα πρόστιμα από τις τοπικές Επιθεωρήσεις Εργασίας.

Ας δούμε κάποια παραδείγματα.

Το ισχύον πλαίσιο αποτελεί τροχοπέδη στη λειτουργία των κέντρων διανομής των αλυσίδων σούπερ μάρκετ κατά τις Κυριακές, αφού παρεμποδίζει την ομαλή τροφοδοσία των καταστημάτων – και κατ’ επέκταση την εξυπηρέτηση του καταναλωτή – και αυξάνει το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων και ενισχύει την απώλεια πωλήσεων, λόγω ελλείψεων σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων στα καταστήματα ιδίως απομακρυσμένων περιοχών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι η άδεια δεν εκχωρείται άπαξ ανά Κέντρο Διανομής ή ανά επιχείρηση, είναι ιδιαιτέρως χρονοβόρα λόγω των καθυστερήσεων ανταπόκρισης από τα τμήματα επιθεώρησης εργασίας ενώ την τελευταία περίοδο τα φαινόμενα απορρίψεως των αιτημάτων έχουν αυξηθεί.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τέτοιου είδους προβλήματα, ο ΣΕΒ προτείνει τα εξής: α) Εισαγωγή διάταξης στο Β.Δ. 748/1966 με τη διατύπωση «Στην παράγραφο 1 άρθρου 7 του Β.Δ. 748/1966  προστίθεται περίπτωση (ιε) ως εξής: “Κέντρων διανομής εμπορευμάτων προς καταστήματα λιανικής πωλήσεως» ή εναλλακτικά, β) Έκδοση Υπουργικής Απόφασης αντίστοιχου περιεχομένου κατ᾽ εφαρμογή της παραγράφου 6 του άρθρου 7 του .Β.Δ. 748/1966. Από την άλλη, οι μεγάλες επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου στηρίζουν την ανάπτυξη τους στην καινοτόμο εφοδιαστική αλυσίδα. Μία έκτακτη προωθητική ενέργεια μπορεί να αυξήσει κατά πολύ τους όγκους των παραγγελιών, ενώ μια βλάβη έστω και ολιγόλεπτη σε ένα σύστημα, είτε ρομποτικό, είτε σε λογισμικό, ανατρέπει τη ροή των διεργασιών, ενώ απαιτείται πρόσθετη και έκτακτη απασχόληση εργαζομένων και, ταυτόχρονα, προδήλωσή τους στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, κάτι που δεν είναι πολλές φορές εφικτό.

Συνεπώς, το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη δήλωση της υπερωρίας / υπερεργασίας (άρθ. 36 Ν. 4488/2017) δημιουργεί προβλήματα στις επιχειρήσεις, όπου, σε συνθήκες πραγματικής παραγωγής, δεν είναι δυνατόν να τηρείται πάντα η αυστηρή διαδικασία της προηγούμενης καταχώρησης, καθότι η υπερεργασία συχνά συνιστά απασχόληση με έκτακτο λόγο / περίσταση, γεγονός που από τη φύση της δεν επιτρέπει πάντοτε να καταχωρηθεί εγκαίρως πριν την έναρξη πραγματοποίησης της. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΒ προτείνει την εκλογίκευση της διαδικασίας γνωστοποίησης της υπερεργασίας και υπερωρίας, με την έννοια της στάθμισης των πραγματικών συνθηκών στην αγορά και λαμβάνοντας υπόψη την παράμετρο του έκτακτου και της μη εκ των προτέρων δυνατότητας πρόβλεψής του. Ταυτόχρονα, προτείνει την επανακατηγοριοποίηση των προστίμων για τις συγκεκριμένες παραβάσεις (τα οποία ανέρχονται, και σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν, τα αντίστοιχα της αδήλωτης εργασίας, και μάλιστα χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα ακρόασης του εργοδότη) και τη μη συμπερίληψη της υπερεργασίας στις περιπτώσεις αυτές.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να προηγηθεί διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας και των θεσμικών κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι είναι οι πλέον αρμόδιοι φορείς της αγοράς για να αποτυπώσουν στην πραγματική τους διάσταση και με σαφήνεια τις ανάγκες και τα προβλήματα των σύγχρονων επιχειρήσεων.