Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με όρους βιώσιμης ανάπτυξης: νέοι κανόνες στην ΕΕ για την περίοδο 2021-2030

Η μείωση των εκπομπών των Αερίων του Φαινομένου του Θερμοκηπίου (ΑΦΘ) ώστε να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή είναι μια σύνθετη και ευαίσθητη υπόθεση και υπάρχει προβληματισμός σχετικά με το πώς ακριβώς θα επιτευχθεί. Διότι, η ιστορικής σημασίας αυτοδέσμευση των χωρών να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2030, με απώτερο στόχο τη συγκράτησή της σε 1,5 βαθμό, αποτελεί μια πολιτική, κυρίως, συμφωνία η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί σε επίπεδο κανονιστικών όρων.

Παρά ταύτα, οι νέοι κανόνες του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ για την περίοδο 2021-2030 κρίνονται ως θετικοί, αφού λαμβάνουν υπόψη τη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Οι νέοι κανόνες στους οποίους κατέληξε η διαβούλευση της ΕΕ στις 22 Νοεμβρίου 2017 συνιστούν μια ισορροπημένη λύση η οποία, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο το φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο για τη μείωση των ΑΦΘ κατά 40% μέχρι το 2030, προστατεύει μερικώς την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας ως προς τρίτες χώρες (εκτός ΣΕΔΕ). Δίνεται, έτσι, ο απαραίτητος χρόνος (μεταβατική περίοδος 2021-2030) για την υλοποίηση της Διεθνούς Συμφωνίας των Παρισίων, μέσω της καθιέρωσης ενός παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης που θα περιλαμβάνει συγκρίσιμους στόχους μείωσης, παρακολούθησης και επαλήθευσης εκπομπών, καθώς και μηχανισμούς αγοράς που θα διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητα. Η νέα Οδηγία αναμένεται να επικυρωθεί τον Φεβρουάριο του 2018.

Η ελληνική βιομηχανία συμμετείχε ενεργά στη διετή και πλέον διαβούλευση, προωθώντας τις εθνικές θέσεις μέσω του  Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (δείτε εδώ σχετικές δράσεις).

Οι κύριοι κανόνες του νέου ΣΕΔΕ προβλέπουν τα εξής:

1. Γραμμική μείωση των εκπομπών της ΕΕ κατά 2,2% ετησίως
2. Λίστα αποφυγής κινδύνου «διαρροής άνθρακα» στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι περισσότεροι βιομηχανικοί κλάδοι χωρίς διακρίσεις, με σκοπό τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας σε σχέση με τρίτες χώρες
3. Ευελιξία για την αποφυγή εφαρμογής διατoμεακού συντελεστή διόρθωσης (μέσω πιθανής αύξησης των δικαιωμάτων της βιομηχανίας κατά 3%)
4. Δυναμική κατανομή δικαιωμάτων και προσαρμογή τους αναλόγως των απαιτήσεων παραγωγής, σε περίπτωση που τα τελευταία 2 έτη διαφέρουν περισσότερο (+/-) από 15% σε σχέση με το «Ιστορικό Επίπεδο Παραγωγής» (Historic Activity Level)
5. Νέοι κλαδικοί δείκτες αναφοράς (benchmarks) για την κατανομή δικαιωμάτων στη βιομηχανία, βάσει πραγματικών και πρόσφατων στοιχείων των 10% καλύτερων εγκαταστάσεων
6. Διπλασιασμός της απόσυρσης δικαιωμάτων μέσω του Market Stability Reserve ήδη από το 2019-2023 στο 24% και ακύρωση της περίσσειας δικαιωμάτων (πάνω από τη ποσότητα δημοπρασιών της προηγούμενης χρονιάς) από το 2023 και μετά
7. Αύξηση διαθέσιμης χρηματοδότησης μέσω του ταμείου εκσυγχρονισμού κατά 25% μετά το 2024
8. Στήριξη του εκσυγχρονισμού της ενέργειας στα ελληνικά νησιά

Η ΕΕ συνεχίζει να πρωτοπορεί, στοχεύοντας σε λύσεις βιώσιμης ανάπτυξης. Όμως, η διεθνής κοινότητα χρειάζεται να ασκήσει πίεση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να αναλάβουν σοβαρές και εφάμιλλες πρωτοβουλίες. Έτσι, οι επιχειρήσεις θα επικεντρωθούν στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών μείωσης των εκπομπών χωρίς τον κίνδυνο στρέβλωσης της αγοράς. Η πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD) Low Carbon Technology Partnership initiative αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα που μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο παγκόσμιας συνεργασίας.