Αντισυνταγματικές οι παρεκκλίσεις σε εκτός σχεδίου κτήρια;
Ελένη Αλεξίου
Managing Partner at AK Law Firm
Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 27 Μαΐου 2022
Τους τελευταίους μήνες, μία σειρά κρίσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας καταδεικνύει ότι περιορίζεται, πλέον, η «ανοχή» που είχε επιδείξει το Δικαστήριο τα χρόνια της κρίσης. Αρχικά ήρθε η πρώτη «απόρριψη» στρατηγικής επένδυσης στη Μύκονο, στη συνέχεια η ακύρωση της επέκτασης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Πάρου και ακολούθησε η ακύρωση κοινής υπουργικής απόφασης για Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα στην Ίο. Οι κρίσεις αυτές απασχόλησαν έντονα τα μέσα ενημέρωσης και είναι γνωστές λίγο – πολύ σε όλους.
Υπάρχει όμως και μία πρόσφατη απόφαση, η οποία δεν έχει λάβει ιδιαίτερη δημοσιότητα, ίσως επειδή δεν έχει γίνει αντιληπτό το πώς μπορεί να επηρεάσει τις επενδύσεις. Πρόκειται για τη με αρ. 162/2022 απόφαση του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία η υπόθεση παραπέμπεται στην Ολομέλεια λόγω σπουδαιότητας και αφορά σε αίτηση ακύρωσης κατά απόφασης χορήγησης παρέκκλισης και κατά της αντίστοιχης οικοδομικής άδειας για την ανέγερση αγροτικής αποθήκης.
Η κρίση αφορά στο άρθρο 163 ΚΒΠΝ, το οποίο κωδικοποιεί διατάξεις του π.δ. 1985 για την εκτός σχεδίου δόμηση και, συγκεκριμένα, προβλέπει την εφαρμογή ειδικών όρων δόμησης για εκτός σχεδίου κτήρια που προορίζονται για γεωργοκτηνοτροφικές και γεωργοπτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, καθώς και εγκαταστάσεις αποθήκευσης λιπασμάτων, φαρμάκων, γεωργικών εφοδίων και γεωργικών προϊόντων. Κρίθηκε, λοιπόν, κατά πλειοψηφία (διατυπώθηκε και μειοψηφήσασα γνώμη) ότι η επίμαχη διάταξη επιτρέπει την εφαρμογή ειδικών όρων δόμησης για τα συγκεκριμένα κτήρια, οι οποίοι αποκλίνουν ουσιωδώς από τους γενικά ισχύοντες (ενδεικτικά, αυξημένος συντελεστής δόμησης, μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης, μικρότερη απόσταση από όμορες ιδιοκτησίες, δυνατότητα διάσπασης όγκων κ.ο.κ..)
Έκρινε, λοιπόν, το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι οι ειδικοί αυτοί όροι εφαρμόζονται σε εκτός σχεδίου περιοχές, όπου η δόμηση είναι μόνο κατ’ εξαίρεση ανεκτή, και εγκρίνονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας, μετά από απλή γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας και του Συμβουλίου Χωροταξίας της Περιφέρειας, χωρίς να καθορίζονται σε κανονιστικό επίπεδο από τη διάταξη τα κριτήρια, βάσει των οποίων τα γνωμοδοτικά όργανα θα ασκήσουν τη γνωμοδοτική τους αρμοδιότητα και ο Γενικός Γραμματέας την αποφασιστική του αρμοδιότητα. «Με τον τρόπο αυτό επιτρέπεται στη Διοίκηση να χωρεί, κατ’ ενάσκηση ευρύτατης διακριτικής ευχέρειας, χωρίς τούτο να δικαιολογείται από τη φύση του ρυθμιζομένου αντικειμένου, και επ’ ευκαιρία συγκεκριμένου αιτήματος, σε κατά περίπτωση και, ως εκ τούτου, αποσπασματικές σταθμίσεις, επί ζητήματος που άπτεται, κατ’ ουσίαν, του χωροταξικού σχεδιασμού (πρβλ. ΟλΣτΕ 3037/2008). Με το περιεχόμενο αυτό, οι εν λόγω διατάξεις παραβιάζουν το άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος», έκρινε συγκεκριμένα το Ε’ Τμήμα.
Και ναι μεν η συγκεκριμένη απόφαση αφορά σε ανέγερση γεωργικής αποθήκης, επομένως θα μπορούσε καταρχήν να θεωρηθεί ότι η κρίση αυτή περιορίζεται σε τέτοια κτήρια. Όμως, οι διατάξεις για την ανέγερση εκτός σχεδίου κτηρίων γραφείων και καταστημάτων εμπεριέχουν αντίστοιχες ρυθμίσεις, το δε σκεπτικό της απόφασης μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί αναλογικά και στις χρήσεις αυτές. Περαιτέρω, αντίστοιχοι όροι δόμησης επιτρέπονται (με τα π.δ. για την εκτός σχεδίου δόμηση) και για βιομηχανικά κτήρια, επίσης χωρίς να καθορίζονται ειδικά κριτήρια. Εάν, λοιπόν, η κρίση του Ε’ Τμήματος επιβεβαιωθεί από την Ολομέλεια, δεν αποκλείεται να κριθούν ως αντισυνταγματικές και λοιπές αντίστοιχες διατάξεις του ΚΒΝΠ, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα σε επικείμενες αναπτύξεις σε εκτός σχεδίου περιοχές.
