Αποκλεισμένοι Διευθυντές: Απαγόρευση διαχείρισης των εταιρικών υποθέσεων
Αθηνά Βουνάτσου
Senior Advisor
Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών ΣΕΒ
Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 30 Αυγούστου 2024
Μετά από συζήτηση και σχεδιασμό σχεδόν τριών ετών, θεσμοθετήθηκε ο, υπό προϋποθέσεις, αποκλεισμός συγκεκριμένων φυσικών προσώπων από την διαχείριση εταιρικών υποθέσεων.
Οι βάσεις για μια τέτοια πρόβλεψη, εντοπίζονται στην ενωσιακή νομοθεσία[1] όπου, για λόγους διασφάλισης της προστασίας των προσώπων που αλληλεπιδρούν με εταιρείες, τα κράτη- μέλη οφείλουν να θεσπίσουν κανόνες για την απόρριψη του διορισμού ενός προσώπου ως διευθυντή εταιρείας, κινούμενα εντός του ακόλουθου ελάχιστου πλαισίου:
- Στην έννοια του «διευθυντή» περιλαμβάνονται τουλάχιστον τα πρόσωπα με εξουσία δέσμευσης της εταιρείας έναντι τρίτων και εκπροσώπησής της ενώπιον δικαστηρίου.
- Παρέχεται δυνατότητα απόρριψης προσώπων που ήδη τελούν υπό αποκλεισμό σε άλλο κράτος- μέλος, κάτι που συνεπάγεται υποχρέωση των κρατών- μελών να είναι σε θέση παροχής πληροφοριών σχετικά με τα αποκλεισμένα πρόσωπα.
Στην Ελλάδα, ο πρόσφατος νόμος 5122/2024, εξειδίκευσε περαιτέρω ορίζοντας ότι ο αποκλεισμός (πενταετής για πλημμελήματα και δεκαπενταετής για κακουργήματα) συνεπάγεται καταχώριση στο νέο μητρώο Αποκλεισμένων Διευθυντών εντός του Γ.ΕΜΗ και επηρεάζει τα πρόσωπα του στοιχείου i) πιο πάνω, αλλά και μέλη ΔΣ ΑΕ, διαχειριστές ΕΠΕ, πληρεξούσιους ή αντίκλητους σε υποκαταστήματα κεφαλαιουχικών εταιρειών, εκκαθαριστές, εκπροσώπους εταιρειών που συμμετέχουν ως μέλη ΔΣ σε ΑΕ και υποκατάστατα οργάνων κεφαλαιουχικών εταιρειών εφόσον:
- Έχουν αμετάκλητα καταδικαστεί για συγκεκριμένες αξιόποινες πράξεις όπως κατάχρηση αγοράς, λαθρεμπορία, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.
- Έχουν ήδη αποκλειστεί σε άλλο κράτος μέλος – σύμφωνα με το ii) ανωτέρω.
Τα θετικά του νόμου, αρκετά:
Πέρα από την προφανή εκπλήρωση της εθνικής υποχρέωσης για εμπρόθεσμη ενσωμάτωση της ενωσιακής Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, ως θετική καταγράφεται και η ένταξη της νέας διάταξης στην ενιαία νομοθεσία περί σύστασης εταιρειών και Γ.Ε.ΜΗ, ενισχύοντας την, πολυπόθητη για τις επιχειρήσεις, ασφάλεια δικαίου.
Επιπλέον, μέσω της αξιοποίησης του Γ.Ε.ΜΗ, εφαρμόζεται η αρχή «μόνο άπαξ», δηλαδή η καταχώριση στοιχείων και δεδομένων, μία μόνο φορά, σε ένα μόνο σημείο, απαλλάσσοντας με τον τρόπο αυτό, επιχειρήσεις και κράτος από περιττές γραφειοκρατικές και χρονοβόρες διαδικασίες.
Προκειμένου όμως να ευοδωθούν τα ανωτέρω και να μην καταλήξουν κενό γράμμα, απαιτούνται κάποιες σημαντικές ενέργειες:
- Πλήρης διαλειτουργικότητα του ΓΕΜΗ με τα δικαστικά μητρώα, προκειμένου να ενημερώνεται αυτόματα το μητρώο αποκλεισμένων διευθυντών με τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις.
- Αποσαφήνιση της διαδικασίας ενημέρωσης των επιχειρήσεων ως προς τους αποκλεισμένους- εν ενεργεία ή προς διορισμό- διευθυντές προς αποφυγή κινδύνου παρερμηνειών και συνακόλουθης επιβολής άδικων κυρώσεων (20.000€- 500.000€).
Ενδιαφέρον έχει δε και η πρόταση της ΕΝΕΙΣΕΤ, η οποία ωστόσο δεν υιοθετήθηκε, για βελτίωση της πρόβλεψης περί διάρκειας του αποκλεισμού επί το αναλογικότερο ώστε, αντί για 5 έτη για τα πλημμελήματα και 15 έτη για τα κακουργήματα, ο αποκλεισμός να διαρκεί «έως» 5 και 15 έτη, αντίστοιχα.
Δεδομένου ότι πρόκειται για μια εξ ολοκλήρου νέα πρόβλεψη του εθνικού μας δικαίου, έχει αξία να καταγραφεί και να αποτυπωθεί η εφαρμογή της στην πράξη ώστε να γίνουν άμεσα τυχόν απαραίτητες βελτιώσεις τόσο για την διασφάλιση της επιτυχίας της, δηλαδή την προστασία των συναλλαγών, όσο και για την δίκαιη μεταχείριση των υπαγομένων σε αυτήν, επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων.
[1] Οδηγία (ΕΕ) 2019/1151, για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου.
