Άρθρο του Γενικού Διευθυντή του ΣΕΒ, κ. Άκη Σκέρτσου στον “Τύπο της Κυριακής” με θέμα: «Ποιος κοινωνικός διάλογος για το μέλλον της εργασίας;», 29/10/2017

Στον ευρωπαϊκό βορρά της υψηλής απασχόλησης και της αποτελεσματικής κοινωνικής πρόνοιας, ο κοινωνικός διάλογος για τους κανόνες που διέπουν το χώρο της εργασίας γίνεται με όρους μέλλοντος, σε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης. Χωρίς στερεότυπα και πολιτικούς αναχρονισμούς.

Εργοδότες και εργαζόμενοι, ως υπεύθυνοι κοινωνικοί εταίροι, κάθονται στο ίδιο τραπέζι και συμφωνούν γύρω από εθνικούς στόχους παραγωγικότητας της εργασίας, διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, διασύνδεσης των επιχειρήσεων με την εκπαίδευση και ταυτόχρονα προσαρμογής στις νέες τεχνολογικές προκλήσεις. Συνδέουν αυτές τις στρατηγικές προτεραιότητες της οικονομίας με μετρήσιμους δείκτες και συγκεκριμένα εργαλεία πολιτικής.

Γι’ αυτούς ο συμβιβασμός δεν είναι μια βρώμικη λέξη, διότι στοχεύει σε win-win αποτελέσματα. Και ο διάλογος δεν ξεκινάει ούτε τελειώνει στο ύψος του κατώτατου μισθού αλλά περιλαμβάνει και άλλα θέματα, όπως την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, το δημογραφικό ζήτημα και το ασφαλιστικό σύστημα, τη φορολόγηση της εργασίας, την επιχειρηματική μεγέθυνση. Έτσι, ως προϊόν ευρύτερης συναίνεσης και εμπιστοσύνης, παράγει ευημερία για τους πολλούς και αυτοπεποίθηση για το μέλλον.

Στον ευρωπαϊκό νότο, και ειδικότερα στη χώρα μας που υποφέρει τα τελευταία χρόνια από βαθιά ύφεση, υψηλή ανεργία, καθίζηση των εισοδημάτων και ένα διογκούμενο κύμα δυσπιστίας στους θεσμούς, οι συζητήσεις για το μέλλον θεωρούνται περιττή πολυτέλεια. Ο κοινωνικός διάλογος δεν έχει αναπτυχθεί ικανοποιητικά, ενώ οπισθοχώρησε ακόμη περισσότερο τα χρόνια της κρίσης.

Τι φταίει; Η «κατά ριπάς» νομοθέτηση στο πλαίσιο των μνημονιακών επιταγών δεν άφησε περιθώρια για σοβαρή διαβούλευση της Πολιτείας με τους κοινωνικούς εταίρους, σε μια σειρά από εξαιρετικά κρίσιμα ζητήματα γύρω από την εργασία. Αλλά και πριν την κρίση, ο κατακερματισμός και η θεσμική πολυδιάσπαση σε 24 (!) δομές τριμερούς δια¬λόγου, η πρόσκαιρη επικοινωνιακή εκμετάλλευση πολλών επιτροπών διαλόγου από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και η απουσία αυστηρών κανόνων εμπλοκής στη λήψη αποφάσεων, έπληξαν καίρια την εμπιστοσύνη και την αποτελεσματικότητα που πρέπει να περιβάλλει τη διαδικασία του κοινωνικού διαλόγου.

Αυτή η θεσμική υστέρηση έχει κόστος για την οικονομία, τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις. Μας εμπόδισε να διαγνώσουμε έγκαιρα την κρίση παραγωγικότητας και εξωστρέφειας που χαρακτήριζε την ελληνική οικονομία, οδηγώντας νομοτελειακά στη χρεοκοπία του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης το 2009. Μας εμποδίζει και σήμερα, καθώς αγωνιζόμαστε να επιστρέψουμε σε μια κάποια κανονικότητα, να ασχοληθούμε με τα σοβαρά προβλήματα ενός μέλλοντος που έρχεται κατά πάνω μας με ιλιγγιώδη ταχύτητα και φέρνει μαζί του μεγάλες προκλήσεις για τον κόσμο της εργασίας και των επιχειρήσεων.

Αν δεν διδαχθούμε όμως από τα λάθη του παρελθόντος, είμαστε καταδικασμένοι να τα επαναλάβουμε. Η σκληρή πραγματικότητα είναι πως η Ελλάδα κινδυνεύει, στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης που αλλάζει ριζικά τον τρόπο οργάνωσης της παραγωγής και της εργασίας παντού, να εγκλωβιστεί στις χώρες χαμηλών ειδικοτήτων και μισθών. Αυτό θα συμβεί με βεβαιότητα αν δεν δράσουμε άμεσα για να υιοθετήσουμε μια εθνική στρατηγική μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία και επιπλέον αν την επομένη της ολοκλήρωσης των μνημονίων, συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 2018, επιλέξουμε την επαναφορά των ίδιων κανόνων που όριζαν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας πριν την κρίση.

Γιατί θα συμβεί αυτό; Πρώτον, διότι η χώρα μας, ήδη καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις στους δείκτες που ορίζουν την ψηφιακή ωριμότητα των οικονομιών. Άρα έχουμε πολύ δρόμο να καλύψουμε στην υιοθέτηση των κύριων τεχνολογικών τάσεων της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Και δεύτερον, διότι η δύσκαμπτη αγορά εργασίας του 2009 ήταν μέρος του προβλήματος που μας οδήγησε στη χρεοκοπία και όχι μέρος της λύσης. Υποστήριζε μια κλειστή, εσωστρεφή οικονομία, χωρίς ιδιαίτερες πρόνοιες για την παραγωγικότητα της εργασίας και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή, από αυτό που έχουμε ανάγκη σήμερα.

Γι’ αυτό είναι κρίσιμο, η συζήτηση για το μέλλον της εργασίας να ανοίξει τώρα και στην Ελλάδα, με ενεργό συμμετοχή των θεσμικών εκπροσώπων της εργοδοσίας και της εργασίας και με το σωστό περιεχόμενο. Η συζήτηση αυτή θα πρέπει να γίνει με ειλικρίνεια και αυτοκριτική για τα λάθη του παρελθόντος και, βεβαίως, διάθεση για εξεύρεση συναινέσεων γύρω από τα πιεστικά ερωτήματα που ήδη τίθενται διεθνώς και απασχολούν όλο το σύγχρονο κόσμο.  Για να πάρουμε εποικοδομητική θέση απέναντι στις διεθνείς αλλαγές, αλλά και για να επιλύσουμε τα ιδιαίτερα δικά μας προβλήματα.

Διαφορετικά, για άλλη μια φορά, θα βρεθούμε τελευταίοι και καταϊδρωμένοι να αναρωτιόμαστε, μετά από κάποια χρόνια, γιατί αδρανήσαμε όταν έπρεπε να πάρουμε τα κατάλληλα μέτρα για να θωρακίσουμε την οικονομία, τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις μας.