Προκλήσεις, προτεραιότητες και προοπτικές της νέας χρονιάς

Άρθρο κ. Δημήτρη Παπαλεξόπουλου, Προέδρου ΔΣ ΣΕΒ, στην Καθημερινή

Το 2023 η αναπτυξιακή ορμή που έχει αποκτήσει η Ελλάδα θα συγκρουστεί με αντίρροπες υφεσιακές δυνάμεις, που απορρέουν από την ενεργειακή κρίση, την αύξηση των επιτοκίων και τη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Οι εκτιμήσεις των ειδικών συγκλίνουν στο ότι η ελληνική οικονομία θα επιβραδυνθεί μεν, αλλά θα αποφύγει την ύφεση που κατά πάσα πιθανότητα θα πλήξει την Ευρώπη. Αλλά και για τα αμέσως επόμενα χρόνια, είναι απόλυτα εφικτό -είναι στο χέρι μας- η Ελλάδα να συνεχίσει να αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Τι χρειάζεται να κάνουμε;

Καταρχήν, είναι σκόπιμο να μην αντιπαρέλθουμε χωρίς σχολιασμό μια σειρά από θετικές εξελίξεις: μολονότι οι πρόσφατες εξωγενείς κρίσεις (της πανδημίας και της ενέργειας) περιπλέκουν την ανάγνωση των τάσεων στα ιστορικά στοιχεία, είναι πλέον σαφές ότι το παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας σταδιακά αλλάζει. Η χώρα μας είναι σήμερα μια χώρα πιο παραγωγική, πιο φιλική προς τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα, από ότι πριν από πέντε η δέκα χρόνια. Το πιστοποιούν μια σειρά από δείκτες, αλλά και στοιχεία της καθημερινότητας μας: η παραγωγή έδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στη διάρκεια της πανδημίας και ανέκαμψε εντυπωσιακά. Η ανεργία βρίσκεται σε πειστική τροχιά μείωσης. Οι εξαγωγές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από το ναδίρ τους και αφορούν σταδιακά σε πιο σύνθετα προϊόντα.  Οι επενδύσεις στον παραγωγικό ιστό, μετά από χρόνια ανομβρίας, έχουν αυξηθεί σημαντικά. Εμβληματικές πολυεθνικές από την οικονομία της γνώσης δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα και επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό μας. Έχουμε αποκτήσει, σχεδόν από το πουθενά, ένα μικρό, αλλά ζωτικό και ταχύτατα αναπτυσσόμενο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, που δίνει διεξόδους σε δημιουργικούς νέους και μας συνδέει με την ελληνική διασπορά. Ο τουρισμός μας επενδύει στην αναβάθμιση του προϊόντος που προσφέρει. Τα πανεπιστήμια ανοίγονται σταδιακά προς την εφαρμοσμένη καινοτομία, την οικονομία και την αγορά. Η ψηφιοποίηση του κράτους (αλλά και του ιδιωτικού τομέα γενικότερα) έχει επιταχυνθεί.  Το φορολογικό πλαίσιο, παρά τα μεγάλα αγκάθια που παραμένουν, έχει βελτιωθεί ως προς τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητά του. Η χρηματοδότηση της ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια φαίνεται εξασφαλισμένη (αν και πιο ακριβή λόγω της αύξησης των επιτοκίων).

Στην παρούσα συγκυρία, βέβαια, είναι όχι μόνο εύλογη, αλλά και απαραίτητη η κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της κρίσης: Η στήριξη των νοικοκυριών (ειδικά των ευάλωτων), αλλά και των επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, των οποίων η δυνατότητα να ανταγωνιστούν κινδυνεύει από την πρωτοφανή και ακραία εκτίναξη του κόστους ενέργειας.  Η εύρεση της δύσκολης ισορροπίας ανάμεσα στην προστασία της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων και στην ανατροφοδότηση ενός επικίνδυνου πληθωριστικού σπιράλ. Η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά και της κοινωνικής συνοχής.

Όμως, δεν έχουμε την πολυτέλεια, εστιάζοντας στην κρίση, να βάλουμε σε δεύτερη μοίρα τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που θα διασφαλίσουν ότι η πορεία ανάπτυξης θα είναι διατηρήσιμη και συμπεριληπτική. Παρά την πρόοδο που έχουμε πετύχει, οι περισσότεροι δείκτες πιστοποιούν ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να καλύψουμε για να ενταχθούμε πλήρως στην ευρωπαϊκή κανονικότητα. Αρκετές από τις κακοδαιμονίες του παρελθόντος μας ταλανίζουν ακόμα. Επιπλέον, η στατική εικόνα υποτιμά  την πρόκληση που αντιμετωπίζουμε. Πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά. Οι τεχνολογικές (και όχι μόνο) αλλαγές καλπάζουν. Χώρες που θεωρούνται από τις πιο προηγμένες και ανταγωνιστικές, προβληματίζονται για την επισφάλεια των επιτευγμάτων τους. Σε ένα κόσμο που θα απαιτεί όλο και μεγαλύτερη ευελιξία, ταχύτητα, καινοτομία, ομαδικότητα, κριτική σκέψη, ψηφιακές δεξιότητες, φθηνή πράσινη ενέργεια, καλά λειτουργούντες θεσμούς, διεθνή δικτύωση, πόσο καλά προετοιμασμένοι είμαστε εμείς;

Μπορεί να κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά είμαστε σε ανηφόρα και χρειαζόμαστε ορθοπεταλιά. Η Κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές θα χρειαστεί να επιδείξει μεταρρυθμιστική τόλμη.

Αλλά και εμείς,  ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας, πρέπει να αναλάβουμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί: Επιταχύνοντας  τους δικούς μας απαιτητικούς, αλλά  απαραίτητους μετασχηματισμούς, δημιουργώντας αξία για τους μετόχους, επενδύοντας στην εξωστρέφεια και στην καινοτομία, αξιοποιώντας το ταλέντο και τις δεξιότητες των ανθρώπων μας, δημιουργώντας υψηλής ποιότητας θέσεις εργασίας, διεκδικώντας ενεργό ρόλο και συνεισφέροντας στην κοινωνία, συμμετέχοντας στον ευρύτερο διάλογο για τις μεταρρυθμίσεις.

Ο ΣΕΒ, ο οποίος φιλοδοξεί να είναι η ανεξάρτητη και κοινωνικά υπεύθυνη φωνή της σύγχρονης επιχειρηματικότητας, και δύναμη προόδου για την Ελλάδα του σήμερα και του αύριο, δουλεύει με όλες του τις δυνάμεις προς αυτή την κατεύθυνση. Βοηθάμε με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο τις ελληνικές επιχειρήσεις να εξελιχθούν και να υιοθετήσουν βέλτιστες πρακτικές. Καταθέτουμε τεκμηριωμένες προτάσεις στο δημόσιο διάλογο για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, στην ψηφιοποίηση των διεπαφών των επιχειρήσεων με αυτήν, στην εργατική νομοθεσία, στο επιχειρηματικό περιβάλλον, στη χωροθέτηση, αδειοδότηση και επιτάχυνση της δικαιοσύνης, στη μείωση του μη μισθολογικού κόστους και άλλα πολλά.

Σταχυολογώντας κάποιες από τις προτεραιότητες του Οργανισμού στην παρούσα συγκυρία:

• Η πρώτη είναι η αναβάθμιση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού μας, όσο το δυνατόν πιο πρακτικά και πιο μαζικά. Έχουμε υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας με 8 ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα, με δράσεις που περιλαμβάνουν βιομηχανικά διδακτορικά, έρευνα, καινοτομία, πρακτική άσκηση, αλλά και το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων. Παράλληλα, η πρωτοβουλία Skills4Jobs του ΣΕΒ μαζί με τη Re-Generation περιλαμβάνει δράσεις που έχουν σαν στόχο να προσφέρουν στο ανθρώπινο δυναμικό όχι μόνο τις, τεχνικές και οριζόντιες, γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται οι σύγχρονες, οργανωμένες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις αλλά και απασχόληση όσων ολοκληρώνουν σε επιχειρήσεις μέλη του ΣΕΒ. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί δύο πιλοτικοί κύκλοι σε συνεργασία με το ΟΠΑ και το ΣΕΒ-ΙΒΕΠΕ σε Ηλεκτρολόγους Αυτοματιστές και Τεχνικούς Εφαρμογών Πληροφορικής. Οφείλουμε και προσπαθούμε, να βάζουμε τον πήχυ πιο ψηλά, σε συνεργασία με επιχειρήσεις, φορείς γνώσης και κατάρτισης και την Πολιτεία.
• Η δεύτερη είναι η εύρεση της δύσκολης ισορροπίας μεταξύ τριών αλληλοεξαρτώμενων προκλήσεων: την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τον ενεργειακό μετασχηματισμό και την διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της παραγωγής κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ανθρωπότητας και στηρίζουμε την προσπάθεια της Ευρώπης να ηγηθεί της προσπάθειας αντιμετώπισής της. Όμως, η αλήθεια είναι ότι ο προσεκτικός σχεδιασμός της Ε.Ε. έχει ανατραπεί από την ενεργειακή κρίση. Μεγάλο μέρος της βιομηχανίας στην Ευρώπη βρίσκεται σήμερα ξαφνικά σε υπαρξιακή κρίση. Η παραγωγή συρρικνώνεται και οι επενδύσεις μεταναστεύουν. Ενώ η Ε.Ε. ψάχνει ακόμα πώς να τετραγωνίσει τον κύκλο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τους βαθμούς ελευθερίας που προσφέρει το ευρωπαϊκό πλαίσιο, για να αποφύγει να γίνει ανεπανόρθωτη ζημιά στην βιομηχανία μας κατά τη διάρκεια των κρίσιμων επόμενων χρόνων της ενεργειακής μετάβασης.
• Μία ακόμα προτεραιότητα είναι η στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων και η διασύνδεσή τους με τον κορμό της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Tο οικοσύστημα των startups τεχνολογίας και γνώσης στην Ελλάδα εξελίσσεται συνεχώς και υπάρχει μεγάλο διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον για τεχνολογία που παράγεται στην Ελλάδα (από την Pfizer μέχρι τη Microsoft και από τη Google μέχρι την Amazon). Η καινοτομία χρειάζεται συνεργασίες, δικτύωση και χρηματοδότηση και ο ΣΕΒ, τόσο μέσω των Innovative Greeks όσο και μέσω του Scaleup Community, υποστηρίζει έμπρακτα την προσπάθεια. Η σύνδεση της βιομηχανίας με τη νεοφυή επιχειρηματικότητα και την έρευνα είναι κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη της καινοτομικής ικανότητας της χώρας μας, την εμπορική αξιοποίηση της σπουδαίας έρευνας που παράγεται, αλλά και για την ανταγωνιστικότητα των μεγαλύτερων επιχειρήσεων.

Το 2023 δε θα είναι εύκολη χρονιά. Όμως οι αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας για τα επόμενα χρόνια παραμένουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, παράλληλα με την αντιμετώπιση της κρίσης, να επιμείνουμε συλλογικά στον – ενίοτε δύσβατο – μονόδρομο των μεταρρυθμίσεων.