DAC6: η υποχρέωση γνωστοποίησης σχημάτων επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού στις φορολογικές αρχές της ΕΕ
Δάφνη Κοζώνη
Tax Partner, ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ « ΖΕΠΟΣ – ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ»
Στις 25 Μαΐου 2018, ψηφίστηκε η Οδηγία 2018/822 (γνωστή και ως DAC6) σαν ακόμη μια πρωτοβουλία της Ένωσης στον τομέα της φορολογικής διαφάνειας. Τροποποιώντας την Οδηγία 2011/16 για τη διοικητική συνεργασία στον τομέα της φορολογίας, εισάγει την υποχρέωση γνωστοποίησης στις φορολογικές αρχές από ενδιάμεσους (όπως συμβούλους), αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις και από τους ίδιους τους φορολογούμενους, διασυνοριακών ρυθμίσεων δυνητικά επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με την Οδηγία, τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα ανταλλάσσουν αυτόματα πληροφορίες για τις ρυθμίσεις αυτές, με στόχο οι φορολογικές αρχές να αντιδρούν σε σχετικές πρακτικές. Παρότι η Οδηγία μένει να ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη και οι πρώτες πληροφορίες θα πρέπει να γνωστοποιηθούν έως την 31η Αυγούστου 2020, καλύπτονται ρυθμίσεις των οποίων το πρώτο στάδιο ολοκληρώθηκε ήδη από την 25η Ιουνίου 2018 και μετά. Επομένως, ενδιάμεσοι και φορολογούμενοι θα πρέπει να εξετάσουν ήδη τις τυχόν υποχρεώσεις τους.
Σύμφωνα με την Οδηγία, κάθε «ενδιάμεσος», δηλαδή πρόσωπο, εντός της ΕΕ, που καταρτίζει, διαθέτει στην αγορά, οργανώνει ή υλοποιεί ορισμένα διασυνοριακά σχήματα («ρυθμίσεις») δυνητικά επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, οφείλει να γνωστοποιεί εντός τριάντα ημερών αυτές τις ρυθμίσεις στην αρμόδια φορολογική αρχή η οποία, στη συνέχεια, θα κοινοποιεί, μέσω αυτόματης ανταλλαγής, ανά τρίμηνο, σχετικές πληροφορίες, όπως τα ονόματα των εμπλεκομένων φορολογούμενων και άλλων ενδιαμέσων, στις αρμόδιες αρχές όλων των άλλων κρατών-μελών. Υποχρέωση γνωστοποίησης έχουν ως ενδιάμεσοι και πρόσωπα βοηθητικά που, με βάση όλα τα στοιχεία και την εμπειρία τους, γνώριζαν ή μπορεί να υποτεθεί εύλογα ότι γνώριζαν ότι είχαν αναλάβει να παρέχουν βοήθεια ή συμβουλές σχετικά με τέτοιες ρυθμίσεις.
Η Οδηγία ορίζει μεταξύ άλλων ότι σε περίπτωση που η υποχρέωση γνωστοποίησης δεν είναι δυνατό να επιβληθεί σε κάποιον ενδιάμεσο, παραδείγματος χάριν λόγω δικηγορικού απορρήτου ή επειδή ο ενδιάμεσος δεν σχετίζεται με την ΕΕ ή επειδή ο φορολογούμενος καταρτίζει και εφαρμόζει τον μηχανισμό εσωτερικά, η υποχρέωση γνωστοποίησης μετατοπίζεται στον φορολογούμενο που ωφελείται από τη ρύθμιση, οπότε και θα πρέπει να τον ενημερώσει σχετικά ο, τυχόν, ενδιάμεσος.
Οι ρυθμίσεις που πρέπει να γνωστοποιούνται πρέπει αφενός μεν να είναι διασυνοριακές, δηλαδή να είναι είτε μεταξύ τουλάχιστον δύο κρατών-μελών είτε ενός κράτους-μέλους και μιας τρίτης χώρας, αφετέρου δε είτε να πληρούν κάποιους όρους ως προς τη φορολογική κατοικία των συμμετεχόντων σε αυτές (π.χ. διαφορετικές ή πολλαπλές φορολογικές κατοικίες) είτε να είναι ρυθμίσεις που έχουν πιθανό αντίκτυπο στην αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών ή στον προσδιορισμό του πραγματικού δικαιούχου.
Επιπροσθέτως, δηλωτέες είναι μόνο οι ρυθμίσεις που διαθέτουν «διακριτικά» (hallmarks) που προβλέπονται σε Παράρτημα της Οδηγίας, τα οποία θεωρείται ότι συνιστούν ένδειξη δυνητικού κινδύνου φοροαποφυγής. Για ορισμένα δε από αυτά τα «διακριτικά», πρέπει, για να υπάρχει υποχρέωση γνωστοποίησης, να μπορεί επιπλέον να αποδεικνύεται ότι το κύριο ή ένα από τα κύρια αναμενόμενα οφέλη τους ήταν η απόκτηση φορολογικού πλεονεκτήματος. Παραδείγματος χάριν, μία ρύθμιση που έχει ως αποτέλεσμα τη μετατροπή εισοδημάτων σε κεφάλαιο, δωρεές ή άλλες κατηγορίες εισοδημάτων τα οποία φορολογούνται λιγότερο ή καθόλου, θα είναι δηλωτέα μόνο όταν πληρούται η προϋπόθεση του κυρίου οφέλους ενώ μεταξύ άλλων ορισμένες ρυθμίσεις που έχουν πιθανή συνέπεια την υπονόμευση της υποχρέωσης αναφοράς βάσει κανόνων για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών (CRS) θα είναι δηλωτέες χωρίς τέτοια προϋπόθεση.
Κατά την ενσωμάτωση της Οδηγίας στην ελληνική έννομη τάξη, θα πρέπει να θεσπισθούν οι κυρώσεις για παραβάσεις των σχετικών διατάξεων ενώ δίνεται η δυνατότητα να ρυθμιστούν και ζητήματα όπως μεταξύ άλλων δικαιώματα απαλλαγής από την υποχρέωση γνωστοποίησης σε περίπτωση κάλυψης των σχετικών συμβουλών από δικηγορικό απόρρητο.
