Δεξιότητες και το μέλλον της εργασίας – άρθρο του κ. Δημήτρη Βέργαδου, Διευθυντή Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Ενημέρωσης του ΣΕΒ, στη Deal News, 24/1/2020

Όποιος παρακολουθεί την παγκόσμια διάσκεψη του World Economic Forum, που διεξάγεται αυτή την εβδομάδα στο ειδυλλιακό Davos, και που συγκεντρώνει περισσότερους από 3.000 ηγετικές προσωπικότητες από την πολιτική, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία των πολιτών, την ακαδημαϊκή κοινότητα, την τέχνη και  τις επιστήμες, διαπιστώνει ότι εκτός από την κλιματική αλλαγή και τις δραματικές της επιπτώσεις, από τα θέματα που κυριαρχούν στη φετινή ατζέντα είναι και το λεγόμενο reskilling/upskilling, δηλαδή η ανάγκη της επανευθυγράμμισης/αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, ως κρίσιμης προϋπόθεσης για μια πιο συνεκτική και βιώσιμη κοινωνική ανάπτυξη, διεθνώς.  Μάλιστα στη σχετική έρευνα που παρουσιάστηκε στην έναρξη της φετινής 50ης συνάντησης του WEF, παρουσιάστηκε ως εξαιρετικά επείγουσα η ανάγκη να συνδεθεί η εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και κοινωνίας, ώστε να εφοδιαστούν οι εργαζόμενοι και οι μελλοντικές γενιές με τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτητες πολλών G, με την 4η βιομηχανική επανάσταση ήδη παρούσα, να αλλάζει τον τρόπο που ζούμε, παράγουμε, και καταναλώνουμε, η υπεροχή δεν κρίνεται μόνο στη διάθεση τεχνολογίας αιχμής, αλλά κυρίως στη διάθεση των κατάλληλων δεξιοτήτων και του απαραίτητου ταλέντου.  Την ατζέντα αυτή έχει θέσει στο δημόσιο διάλογο ο ΣΕΒ με τις δράσεις του για το μέλλον της εργασίας όλο το προηγούμενο διάστημα και θα συνεχίσει να το κάνει, με έμφαση στην ανάγκη για συνεργασίες και συμπράξεις. Σήμερα οφείλουμε να κάνουμε πολλά, γρήγορα και μαζί, στο μέτωπο του ψηφιακού μετασχηματισμού εάν θέλουμε να καλύψουμε την απόσταση που μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη.  Και σίγουρα να κάνουμε πολλά και σημαντικά στο πεδίο της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και των κατάλληλων δεξιοτήτων. Το φαινόμενο δε ως χώρα να έχουμε το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (παραδοσιακά, και παρά την μείωση της τελευταίας περιόδου) ειδικά στους νέους, στην Ευρώπη, και την ίδια  στιγμή 1 στους 3 εργαζόμενους να μην βρίσκει εργασία ανάλογη των προσόντων του και επίσης 1 στις 3 επιχειρήσεις να μην βρίσκουν εργαζόμενους με τις κατάλληλες δεξιότητες, δείχνει ότι και ο γιαλός είναι στραβός και στραβά αρμενίζουμε…

Σύμφωνα και με την τελευταία έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP), οι επιδόσεις της χώρας μας είναι χαμηλές, στους περισσότερους από τους δείκτες που συνθέτουν τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων (European Skills Index).  Η έρευνα του 2018  αποτυπώνει για μια ακόμη φορά το σημαντικό έλλειμα που εμφανίζει η χώρα μας, στο τρίπτυχο ανάπτυξη-ενεργοποίηση-αντιστοίχιση δεξιοτήτων, αναδεικνύοντας τη διαρθρωτική φύση του προβλήματος που διασυνδέεται με την μειωμένη παραγωγικότητα και τον καχεκτικό παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.

Η Ελλάδα κατατάσσεται συνολικά στον ευρωπαϊκό δείκτη δεξιοτήτων προτελευταία (27η) στην Ευρώπη, μόλις μπροστά από την Ισπανία. Στον δε ειδικό δείκτη αντιστοίχισης δεξιοτήτων η χώρα μας καταλαμβάνει την τελευταία θέση, επίδοση που οφείλεται μεταξύ των άλλων, τόσο στην υψηλή υπερεκπαιδευμένη απασχόληση και στην αναντιστοιχία προσόντων, όσο και σε διαρθρωτικούς παράγοντες, όπως είναι η υποβάθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης και η έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Το παράδειγμα της Τσεχίας που σήμερα πρωτοπορεί στον ευρωπαϊκό δείκτη δεξιοτήτων, όπου τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται μεταρρυθμίσεις στο σύνολο σχεδόν των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης της χώρας, είναι αποκαλυπτικό. Μεταξύ των άλλων, η Τσεχική Δημοκρατία έχει υιοθετήσει μια στρατηγική ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων (Digital Czechia Strategy), η οποία αποσκοπεί στην εισαγωγή νέων μεθόδων μάθησης με τη χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών, ενώ  οι σχολές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι υποχρεωμένες να συνεργάζονται με τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες στον σχεδιασμό των προγραμμάτων σπουδών, ενώ οι επιχειρήσεις πρέπει να παρέχουν ευκαιρίες πρακτικής άσκησης στους σπουδαστές και παρακολούθησης της παραγωγής στο εκπαιδευτικό προσωπικό.

Για τη μεγιστοποίηση της συμβολής του ανθρώπινου δυναμικού στην οικονομική ανάπτυξη ο ΣΕΒ σε πρόσφατη ανάλυσή του, προτείνει 17 προτάσεις και μέτρα πολιτικής. Σε σχέση με την ανάπτυξη δεξιοτήτων, προτείνεται  ο εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, για την ενεργοποίηση δεξιοτήτων, η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας και η επέκταση των δομών και υπηρεσιών φροντίδας των παιδιών και για την αντιστοίχιση δεξιοτήτων, η άρση των εμποδίων δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας σε δυναμικούς τομείς της οικονομίας, η βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης αλλά και τα επενδυτικά κίνητρα για την πραγματοποίηση επενδύσεων, που θα ευνοούν τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας μας. Η δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας απαιτεί να μειώσουμε το κενό δεξιοτήτων που υπάρχει σήμερα. Στο χέρι μας είναι να το πετύχουμε.