Δύο – τρία μαθήματα από την κρίση του κορονοϊού – Άρθρο του Δημήτρη Βέργαδου, Δ/ντή Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Απασχόλησης ΣΕΒ, στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, 10/5/2020

Βαδίζοντας προς το τέλος της πρώτης φάσης της κρίσης του κορονοϊού, και με την προσδοκία ότι το σταδιακό άνοιγμα της οικονομικής δραστηριότητας θα προχωρήσει σύμφωνα με το σχεδιασμό, χωρίς πισωγυρίσματα, είναι ίσως η στιγμή να σκεφτούμε κάποια πράγματα σχετικά με τα μαθήματα που αυτή η κρίση αφήνει πίσω της. Μαθήματα που αφορούν σε ζητήματα οργάνωσης και παραγωγικής δομής.

Χωρίς αμφιβολία, η μέχρι σήμερα διαχείριση της υγειονομικής κρίσης αφήνει σε όλους μας, μια γεύση ανακούφισης ακόμη και υπερηφάνειας. Η χώρα μας, άντεξε χωρίς σημαντικές απώλειες, και αυτό πιστώνεται σε όλους: πολίτες και πολιτεία. Πρωτίστως δε πιστώνεται στους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, τους ειδικούς, επαγγελματίες και επιστήμονες της υγείας που κατάφεραν, παρά τις διαχρονικές ελλείψεις, να ανταποκριθούν σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες. Η χώρα μας επέδειξε διαχειριστική επάρκεια, σε ένα ζήτημα ύψιστης σημασίας, αξιοποιώντας το πολυτιμότερο κεφάλαιο που διαθέτει, το ανθρώπινο δυναμικό,  και πλέον καλείται αυτή την ικανότητα να την επιδείξει και στο κτίσιμο της επόμενης μέρας, μετά τον COVID-19.

Από την άλλη, η παραγωγική διάρθρωση έχει σημασία, ιδιαίτερα, σε περιόδους κρίσης.  Η πανδημία επηρεάζει όλους τους κλάδους της οικονομίας, σε όλο τον κόσμο.  Όμως, όπως διαπιστώνουμε αφήνει πιο βαριά τη σκιά της στους τομείς των υπηρεσιών, και στη χώρα μας ειδικά στον κλάδο της φιλοξενίας.  Σύμφωνα με το δελτίο ΣΕΒ (30/4/2020), η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος, λόγω του lockdown, είναι διάχυτη σε όλους τους κλάδους. Την μεγαλύτερη κάμψη, ειδικά όσον αφορά στις επιχειρηματικές προσδοκίες, εμφανίζουν οι κατασκευές (-45,8 μονάδες), οι υπηρεσίες (-25,5), ακολουθεί το λιανικό εμπόριο (-18,1 μονάδες). Όμως, όπως επίσης καταγράφεται, τη μικρότερη υποχώρηση εμφανίζει η βιομηχανία (-8,7 μονάδες). Οι μέχρι σήμερα  αντοχές της βιομηχανίας, παρά την περιορισμένη παραγωγική βάση που διαθέτουμε, έχουν αντανάκλαση και στην απασχόληση, αφού σύμφωνα την ΕΡΓΑΝΗ του Μαρτίου, οι παραγωγικές επιχειρήσεις της βιομηχανίας, της τεχνολογίας, αλλά και των κλάδων προστιθέμενης αξίας, ανεξαρτήτως μεγέθους διακράτησαν τις περισσότερες θέσεις εργασίας (λόγω ακριβώς και της υψηλής εξειδίκευσης των εργαζομένων). Σε πρόσφατες δηλώσεις της στο Bloomberg η επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup και πρώην του Ο.Ο.Σ.Α., Catherine Mann επισημαίνει ότι χώρες με ισχυρή παραγωγική και τεχνολογική βάση έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για μια ταχύτερη ανάκαμψη, σχήματος V, σε σχέση με χώρες που στηρίζονται κυρίως στις υπηρεσίες. Η ανάγκη  επαναπροσανατολισμού του παραγωγικού υποδείγματος, με έμφαση στην ενίσχυση της παραγωγικής βάσης, με όρους καινοτομίας, βιωσιμότητας (sustainability) και υψηλής τεχνολογίας, αποτελεί ίσως το πιο χρήσιμο μάθημα για το παρόν και το μέλλον.

Επίσης, την περίοδο αυτή, έγινε πράξη η υιοθέτηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων στους τομείς της εργασίας (τηλεργασία, τηλεδιασκέψεις, κα), καθώς και στην εκπαίδευση και στη δημόσια διοίκηση. Παρά τις προφανείς δυσκολίες, σχετικές έρευνες έδειξαν ότι εργαζόμενοι και ειδικότερα οι νεότερες γενιές εμφανίζονται έτοιμοι να περάσουν σε ένα διαφορετικό μοντέλο εργασίας με μεγαλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός ήρθε για να μείνει και η κρίση του κορονοιού, απλώς επιτάχυνε τις εξελίξεις. Οι νέες γενιές, ψηφιακά πιο ρωμαλέες, μας δείχνουν το δρόμο.  H αναβάθμιση σε σύγχρονες ψηφιακές δεξιότητες, που το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να προσφέρει, είναι το κλειδί για ανάπτυξη και ευημερία στο άμεσο μέλλον.

Η επόμενη περίοδος θα είναι δύσκολη και θα παραμείνει επικίνδυνη όσον αφορά στην εξέλιξη της επιδημίας του κορονοϊού.  Χρειάζεται υπομονή και υπεύθυνη στάση από όλους μας. Όμως, αργά ή γρήγορα, η υγειονομική κρίση θα αντιμετωπισθεί, αφήνοντας σημαντικές υποθήκες για τον μέλλον. Γιατί είναι βέβαιο, ότι οι υγειονομικές και όχι μόνο κρίσεις θα εμφανιστούν ξανά, όπως μας διδάσκει η ίδια η ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης. Το θέμα είναι να αφουγκραζόμαστε τα μαθήματα που μας αφήνουν και να σχεδιάζουμε το μέλλον, με μεγαλύτερη προβλεψιμότητα, επιστημονική γνώση  και διαχειριστική ετοιμότητα. Είναι ο μόνος τρόπος για να πορευθούμε σε έναν κόσμο που παραμένει γεμάτος αβεβαιότητες και προκλήσεις.