Είναι το Project Management υπηρεσία πολυτελείας;
Σωκράτης Μπαλτάς
Πολιτικός Μηχανικός
Operations Director ReDePlan AE
Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 29 Μαρτίου 2024
Ένας από τους διαδεδομένους ακαδημαϊκούς ορισμούς του Έργου – Project, το ορίζει ως «…Προσωρινή Οργανωτική Δομή…» που αποσκοπεί στη «…δημιουργία ενός μοναδικού προϊόντος ή υπηρεσίας…». Είναι προφανές από τα ανωτέρω γιατί εν γένει τα κατασκευαστικά έργα γίνονται αμέσως αντιληπτά από όλους ως «Projects». Είναι η ίδια η φύση της προσωρινότητας του εγχειρήματος με διακριτή χρονική αρχή και τέλος, άρα προσωρινή, σε συνδυασμό με την μοναδικότητα κάθε κατασκευής. Η λεπτομέρεια στον ορισμό που έχει σημασία όμως, προκύπτει από την φράση «Οργανωτική Δομή» και αυτό διότι το έργο δεν ορίζεται ως «το αποτέλεσμα» (το ολοκληρωμένο κτίριο, η κατασκευασμένη υποδομή, μια ολοκληρωμένη μελέτη ή μια επίδειξη μόδας κλπ) αλλά ως η ομάδα πόρων ανθρώπινων, οικονομικών και υλικών που διατάχθηκαν και οργανώθηκαν με «προσωρινό και μοναδικό» τρόπο και με αποκλειστικό σκοπό την επίτευξη ενός προσδιορισμένου στόχου – αποτελέσματος. Εν συντομία και με αποδεκτό απλοϊκό τρόπο, Έργο είναι η Ομάδα.
Είναι εξαιρετικά κρίσιμη αυτή η διάκριση, διότι εκεί διαχωρίζεται το Project Management από μια διευρυμένη έννοια «επιστασίας ή συντονισμού». Μέχρι και σήμερα στην Ελληνική αγορά το διαδεδομένο μοντέλο παραγωγής έργων είναι κατά βάση ένα μοντέλο «συντονισμού», ειδικότερα στα μικρού και μεσαίου μεγέθους έργα. Είναι εύκολα ερμηνεύσιμο γιατί συνέβη αυτό και πως διαμορφώθηκε στο πέρασμα των δεκαετιών. Η συσσωρευμένη εμπειρία και ευρυμάθεια του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού της χώρας, σε συνδυασμό με την σχετικά μικρή κλίμακα και χαμηλή πολυπλοκότητα πολλών έργων, αλλά και των οικονομικών συνθηκών, οδήγησαν στην επικράτηση ενός μοντέλου «τα κάνω όλα και συμφέρω». Η Διαχείριση Έργων ως διακριτή υπηρεσία οργάνωσης και παραγωγής, με εργαλεία και μεθόδους, δεν εμπεδώθηκε με το πέρασμα των ετών ως ικανή και αναγκαία συνθήκη για την παραγωγή έργων. Έως και σήμερα δεν υφίσταται «Μελετητικό Πτυχίο» κατά την έννοια του N.4412/16 για την «Διαχείριση Έργων – Project Management», ούτε είναι κοινή πρακτική σε συμβάσεις κατασκευής να αναφέρεται ο ρόλος του Project Manager και οι αρμοδιότες που εκχωρούνται από τον Κύριο του Έργου (ΚτΕ) σε αυτόν για την εκτέλεση της σύμβασης, κάτι που είναι κανόνας σε αγορές του εξωτερικού μέσω πρότυπων συμβάσεων.
Υπό αυτή την έννοια λοιπόν, Project Management κάνουν όλοι και κανείς ταυτόχρονα. Έχοντας διασταλτικά αποδεχθεί στην γενική μας αντίληψη για την εκτέλεση έργων ως Διοίκηση Έργου, έναν γενικό συντονισμό με ad hoc χαρακτηριστικά, έχουμε εξαιρέσει από την παραγωγική διαδικασία κρίσιμα και σημαντικά μέρη, με τεράστια προστιθέμενη αξία στο τελικό αποτέλεσμα. Η οργάνωση και διαχείριση της επικοινωνίας, ο χρονικός προγραμματισμός και καταμερισμός εργασιών και ευθύνης, οι διαχείριση κινδύνων και ρίσκου, ο έλεγχος και αναφορά προόδου, οι εγκαθίδρυση διαδικασιών διαχείρισης αλλαγών και συμβατική παρακολούθηση, είναι όλα αναπόσπαστα αλλά και διακριτά μέρη της Διοίκησης Έργου. Κυριότερα όμως, δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε ως «Έργο την Ομάδα». Αυτή η “end to end” προσέγγιση της Διοίκησης Έργου που «ευθυγραμμίζει» τις επιδιώξεις των μερών στον κοινό και τελικό στόχο, μετατρέπει τον ΚτΕ από «Αφεντικό» σε καταλύτη αποφάσεων και καλλιεργεί κοινή αντίληψη των εμποδίων και αλληλεξαρτήσεων με διαφάνεια και ομαδικότητα, είναι που εν τέλει θα επιφέρει και προστιθέμενη αξία στο τελικό προϊόν.
Η μεγαλύτερη όμως «απειλή» είναι να περάσουμε σε μια νέα φάση, όπου θα εδραιωθεί η αντίληψη πως Project Management χρειάζονται μόνο τα πολύ μεγάλα έργα που όντως πραγματοποιούνται (ειδικά στο εξωτερικό με μοντέλα delivery partner). Σε μια φάση που «θα μετατρέψουμε» την Διοίκηση Έργου σε υπηρεσία πολυτελείας, η οποία δεν αφορά τα πολλά έργα που έρχονται μπροστά μας, αλλά εκείνα τα πολύ λίγα και σημαντικά με υπέρογκους προϋπολογισμούς και prestige. Στην εποχή μας που οι αλλαγές είναι συνεχείς και το περιβάλλον (θεσμικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό, τεχνολογικό) των έργων ολοένα και πιο πολύπλοκο και συνεχώς μεταβαλλόμενο, οι στόχοι και σκοποί κάθε έργου και συνεπώς κάθε επένδυσης, είναι πολλαπλοί (οικονομικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί). Το εύρος της τεχνολογικής εξειδίκευσης, των διαθέσιμων λύσεων, των περιορισμών και των προκλήσεων που καλείται κάθε έργο να αντιμετωπίσει απαιτούν την ολοκληρωμένη προσέγγιση Διοίκησης Έργου που εδράζεται στην αρχή ενός συνεργατικού μοντέλου οργάνωσης, με προσδιορισμένες αρχές επικοινωνίας των μερών, ρόλων, επίλυσης διαφορών και εν τέλει επίτευξης τελικού σκοπού του έργου. Ενός σκοπού εναρμονισμένου και με τους παραδοσιακούς και μετρήσιμους στόχους κόστους, χρόνου και ποιότητας.
Όσοι από τους δυνητικούς / μελλοντικούς επενδυτές & ΚτΕ, δημόσιους ή ιδιωτικούς, κάνουν την επιλογή να οργανώσουν τις επενδύσεις τους και τα έργα τους. σε όλο το φάσμα και εύρος ζωής ενός έργου (business case, feasibility, μελέτη, συμβασιοποίηση, κατασκευή, παράδοση), υιοθετώντας τις αρχές της Διοίκησης Έργου, μέσω και των κατάλληλων συνεργατών, όχι μόνο θα αυξήσουν σημαντικά την πιθανότητα επίτευξης των στόχων τους, αλλά θα είναι διαρκώς ενήμεροι και συμμέτοχοι στους κινδύνους, τις αλλαγές και τις ευκαιρίες. Είναι προ πολλού καιρός, ειδικά μετά την Οικονομική Κρίση, να μεταβάλουμε προς το καλύτερο και εναρμονισμένοι με τις διεθνείς πρακτικές το μοντέλο παραγωγής έργων. Είναι προφανές ότι είναι ζήτημα κλίμακας και κόστους. Ταυτοχρόνως όμως είναι και ζήτημα αντίληψης και κουλτούρας.
