“Επιχειρήσεις Γνώσης” και η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από την ελληνική εργασιακή νομοθεσία

Χρήστος Γιορδαμλής 
Διευθύνων Σύμβουλος Prisma Electronics SA
Πρόεδρος του Δικτύου Συνδέσμων Βιοτεχνιών – Βιομηχανιών Ακριτικών Περιοχών

Υπάρχει μια μάλλον όχι λανθασμένη πεποίθηση ότι η ελληνική κοινωνία έχει γαλουχηθεί για δεκαετίες με μία μάλλον αρνητική προσέγγιση ως προς τις έννοιες «επιχείρηση» και «εργοδότης». Ο νομοθέτης σε μία προσπάθεια να προστατέψει από πληθώρα κακών πρακτικών και την απουσία ουσιαστικών ελεγκτικών μηχανισμών έχει δομήσει ένα υπερπροστατευτικό και δυσλειτουργικό πλαίσιο ως προς τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των εργαζόμενων και επιχειρήσεων που ταλαιπωρεί εξίσου και τους δυο, επηρεάζοντας σημαντικά την παραγωγικότητα της Ελληνικής Οικονομίας.

Ποιες είναι όμως οι προκλήσεις του “σήμερα” ειδικά για μία επιχείρηση έντασης γνώσης και τον εργαζόμενό της, η καθημερινότητα των οποίων διέπετε από ένα όχι τόσο σύγχρονο και ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο;

Η ευέλικτη Τηλε-εργασία είναι εφικτή σήμερα; Μπορεί κάποιος εργαζόμενος να εργαστεί από το σπίτι του μερικές ημέρες τον μήνα; Μπορεί να εφαρμοσθεί ευέλικτο ωράριο ως προς τον χρόνο άφιξης και λήξης και με ποιο διαχειριστικό κόστος; Τι ισχύει με τις υπερωρίες για έναν εργαζόμενο που αποφασίζει αυτός για τις ώρες εμπλοκής του ή εργάζεται με τηλε-εργασία στην ανάπτυξη λογισμικού; Ποιο είναι το πλαίσιο που διέπει τις αμοιβές ενός εργαζόμενου ειδικά όταν αυτές πρέπει να συσχετισθούν με το αποτέλεσμα; Ποιο είναι το πλαίσιο που διέπει την συμμετοχή ενός εργαζόμενου σε επιστημονικό συνέδριο, ή συναντήσεις εργασίας και απαιτεί π.χ. υπερατλαντικό ταξίδι; Είναι νόμιμο για μία επιχείρηση να αποδέχεται αίτημα εργαζόμενου να λάβει πολλές ολιγοήμερες άδειες στην διάρκεια του χρόνου; Μπορεί ο εργαζόμενος να εκτελεί άλλη εργασία γνώσης στον ελεύθερο χρόνο του; Ποια τα εργαλεία που διαθέτει μία επιχείρηση για να αποδείξει την διαρροή γνώσης; Μπορεί μία ΑΕ σήμερα, να ανταμείψει με μετοχές τον εργαζόμενό της; Αν ναι σε ποια αξία μετοχής; Τι ισχύει με τον ΕΦΚΑ στην περίπτωση αυτή; Ποιο το ειδικό καθεστώς που διέπει την συγχώνευση «εταιρειών γνώσης»; Τι ισχύει στην ανταλλαγή μετοχών;

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί μία σύγχρονη επιχείρηση έντασης γνώσης με τα περισσότερα από αυτά να επιλύονται στην πράξη μέσα από μια μάλλον άτυπη  διαδικασία συναίνεσης και σιωπηρής συμφωνίας των μερών.

Και τι ισχύει όταν ο εργαζόμενος ή η επιχείρηση αποφασίσουν να διακόψουν την σχέση τους; Τι ισχύει για την εκπαίδευση ή τις πληροφορίες που έχει λάβει ο εργαζόμενος; Ισχύει η προβλεπόμενη από τον Νόμο “υποχρέωση πίστης του εργαζόμενου” μετά την αποχώριση του; Ποιο το νομικό πλαίσιο προστασίας από την διαρροή γνώσεων; Τι ισχύει για την προστασία τυχόν εμπορικών μυστικών, ή άλλων δικαιωμάτων; Τι ισχύει στην περίπτωση που έχει δωθεί προαίρεση σε μετοχές συνδεδεμένες με μελλοντικά αποτελέσματα; Ποια τα μέσα προστασίας μιας επιχείρησης από την διαρροή ή την αξιοποίηση γνώσης που φέρει μαζί του ο πρώην εργαζόμενος από το νέο εργοδότης του; Ποιος ο τρόπος και ο χρόνος απονομής της Δικαιοσύνης για τα ανωτέρω περιπτώσεις και ποιες οι εφαρμοζόμενες διαδικασίες για την αποτίμηση της ζημίας;

Ο εκσυγχρονισμός του Εργατικού Δικαίου και των ελεγκτικών μηχανισμών ώστε να προσαρμοστεί στις τεχνολογικές μεταβολές αλλά και η προσθήκη κάποια “ρήτρας ανάπτυξης” πρέπει άμεσα να αποτελέσει προτεραιότητα.

Η κρίση της ελληνικής οικονομίας έφερε στο προσκήνιο έννοιες που για καιρό είχαν πάψει να υπάρχουν. Χωρίς την έννοια «επιχείρηση», η έννοια «εργαζόμενος» παύει να ισχύει. Χωρίς εξέλιξη, αλληλοϋποστήριξη  και σεβασμό σε ένα πλαίσιο αρχών μία κοινωνία οδεύει σε ανασφαλή περιβάλλοντα όπου πλέον διακυβεύονται η αξιοπρέπεια των ανθρώπων και το κράτος Δικαίου. Χωρίς την διαρκή, ουσιαστική στήριξη της κοινωνίας και των πολιτών της προς στις επιχειρήσεις που δημιουργούν, καινοτομούν και παράγουν η πραγματική ανάπτυξη θα είναι μακριά και το “company” ή το “brain” drain θα εξακολουθεί να παραμένει θέμα καθημερινής συζήτησης.