Η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι πλούτος για όλους
Συνέντευξη κας Ντόρας Οικονόμου, Διευθύντριας του Τομέα Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού ΣΕΒ, στο περιοδικό Women Leaders/Diversity & Inclusion (BOUSSIAS)
Ποια είναι η τρέχουσα πραγματικότητα σε θέματα ισότητας και συμπερίληψης στην Ελλάδα; Υπάρχουν καλές πρακτικές εκ μέρους των επιχειρήσεων;
Ισότητα, Συμπερίληψη και Διαφορετικότητα. Το φύλο είναι η κατεξοχήν διάσταση της διαφορετικότητας που αναγνωρίζεται από τις επιχειρήσεις και αναφέρεται σε εσωτερικές πολιτικές, διαδικασίες και πρακτικές. Η διαφορετικότητα όμως αφορά και στην ηλικία, στην αναπηρία, στο θρήσκευμα, στην εθνικότητα, στη φυλή και στο σεξουαλικό προσανατολισμό. Σημειώνω, επίσης, τη σχετική «άγνοια» για τα θέματα ψυχικής υγείας, που συνοδεύονται από το κοινωνικό στίγμα με αποτέλεσμα να θεωρούνται «ταμπού», ενώ το φαινόμενο των διακρίσεων με βάση την ηλικία, κυρίως σε βάρος των μεγαλύτερων, είναι έντονο και θα μας απασχολεί όλο και περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Υπάρχουν δύο εναλλακτικές προσεγγίσεις ως προς τη διαχείριση της διαφορετικότητας: με κεντρική στρατηγική και με ad hoc χειρισμό. Πρότασή μας είναι η εξέλιξη της προσέγγισης από τις μεμονωμένες και άτυπες παρεμβάσεις προσωρινού χαρακτήρα με έντονο το προσωπικό στοιχείο στη δημιουργία στρατηγικής, με συγκεκριμένους στόχους, πολιτικές και δράσεις που μπορεί να ενσωματώνονται και στον ετήσιο κύκλο αξιολόγησης. Η αρχή μπορεί να γίνει με την αναφορά στον Κώδικα Δεοντολογίας, τον Κανονισμό Εργασίας κ.α., αλλά να επεκταθεί και να μη παραμείνει μια γενική αναφορά στην αρχή του σεβασμού στη διαφορετικότητα, χωρίς επίσημες πολιτικές.
Σχετικά με τις καλές πρακτικές, παρατηρούμε ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις να κάνουν στοχευμένη αναφορά στις αρχές της ίσης μεταχείρισης και του σεβασμού στη διαφορετικότητα στις δημοσιευμένες αγγελίες προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού.
Άλλες καλές πρακτικές που έχουμε εντοπίσει αφορούν στο υφιστάμενο ανθρώπινο δυναμικό. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν εκπαίδευση για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων, πολιτική εμμηνόπαυσης, ευελιξία στο ωράριο συμπεριλαμβανομένης της εξαίρεσης από βραδινές βάρδιες, και τον τόπο εργασίας για όσους/ες έχουν αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις, δράσεις με μεικτές ομάδες ανδρών-γυναικών για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ τους, υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης για τα άτομα που πάσχουν από άγχος ή κακή ψυχική υγεία, χρήση και άλλης γλώσσας στην εσωτερική επικοινωνία, προγράμματα που στηρίζουν την επιστροφή στο χώρο εργασίας μετά από μακρόχρονη απουσία (μητρότητα, ασθένεια), χορήγηση οικογενειακών επιδομάτων και σε ομόφυλα ζευγάρια κ.α.
Πώς οι επιχειρήσεις μπορούν να στηρίξουν την κοινωνία σε θέματα διαφορετικότητας και συμπερίληψης; Παράλληλα, με ποιους τρόπους η κοινωνία έρχεται να στηρίξει τον επιχειρηματικό κόσμο;
Οι επιχειρήσεις είναι μέρος της κοινωνίας άρα και η λήψη οποιασδήποτε δράσης δημιουργεί έναν κύκλο ωφέλειας. Τα όποια κοινωνικά στερεότυπα αντανακλώνται καθημερινά στο χώρο της εργασίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σημασία που δίνουμε ως κοινωνία στις σπουδές, με αποτέλεσμα να υφίσταται ένα εκπαιδευτικό σύστημα που παράγει αποφοίτους ανώτατης εκπαίδευσης, που δεν «απορροφούνται» στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα, η αντίληψη αυτή οδηγεί στην απαξίωση της τεχνικής εκπαίδευσης, η οποία όμως προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες εξέλιξης στο χώρο της βιομηχανίας., Ένα άλλο στερεότυπο είναι η κατεύθυνση των μαθητών σε συγκεκριμένους κλάδους σπουδών με βάση το φύλλο,. Η εκπαίδευση είναι η βάση της όποιας αλλαγής, για αυτό και ο ΣΕΒ έχει αναλάβει δράσεις, όπως ενδεικτικά η την πρωτοβουλία Skills4Jobs, και άλλεςσε θέματα παιδείας. Οι επιχειρήσεις μπορούν να συνεισφέρουν σε αυτή την αλλαγή με την ενσωμάτωση εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών αλλαγής κουλτούρας, δράσεων που έχουν σκοπό τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των διαφορετικών φύλων, εθνικοτήτων ή θρησκειών και παρεμβάσεων ειδικά στις τοπικές κοινωνίες. Το δε ανθρώπινο δυναμικό που έρχεται σε επαφή με τη διάθεση αλλαγής είναι ο καλύτερος πρεσβευτής για την ενίσχυση της αποδοχής της διαφορετικότητας και της σημασίας της συμπερίληψης στην καθημερινότητα.
Ποια είναι τα κύρια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην προώθηση της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης;
Βασικό εμπόδιο είναι η αντίσταση από το ίδιο το ανθρώπινο δυναμικό της επιχείρησης, που συνδέεται με βαθιά ριζωμένα κοινωνικά στερεότυπα. Οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν τα κανάλια για την προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού που μπορούν να φέρουν διαφορετικά στοιχεία στους οργανισμούς.. Παράλληλα, οι ίδιες επιχειρήσεις πρέπει να εκπαιδεύσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους στα θέματα διαφορετικότητας, ισότητας και συμπερίληψης χωρίς απαραίτητα να μπορούν να δημιουργήσουν το σωστό περιεχόμενο. Αναγνωρίζοντας τα εμπόδια αυτά, ο ΣΕΒ έχει δημιουργήσει το πλαίσιο διαρκούς ενημέρωσης, που παρέχει τις κατευθυντήριες γραμμές μέσα από την Ομάδα Εργασίας.
Ως θεσμικός φορέας, μέσα από την Ομάδα για τη Διαφορετικότητα, τη Συμπερίληψη και την Ισότητα, με ποιους τρόπους ενισχύετε την εξέλιξη και την πρόοδο στα αντίστοιχα θέματα;
Οργανώνουμε τακτικά ενημερώσεις και εκδηλώσεις ενώ αναλάβαμε πριν από 2 χρόνια, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος EMBRACIVE ποσοτική και ποιοτική έρευνα για την διαφορετικότητα. Δημιουργήσαμε τη σχετική «εργαλειοθήκη», εκπαιδεύσαμε 100+ υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων και προχωρήσαμε σε πιλοτική εφαρμογή υιοθέτησης ή προσαρμογής σχετικών πολιτικών σε 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Για το θέμα της Ισότητας, στις αρχές του 2023 προχωρήσαμε σε έρευνα σε 618 επιχειρήσεις και 1000+ άτομα από το ευρύ κοινό για τη θέση των γυναικών στην εργασία και εκδώσαμε σχετικό οδηγό για την ενημέρωση των επιχειρήσεων και του κοινού. Τον Μάϊο του 2022, μετά την ψήφιση του ν.4808/21, δημιουργήσαμε οδηγό για την βία και παρενόχληση στην εργασία, τον οποίο διαθέτουμε σε επιχειρήσεις και στο ανθρώπινο δυναμικό. Επίσης, στον κύκλο ΜΑΖΙ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ που έχουμε δημιουργήσει με το ALBA προωθούμε σε ετήσια βάση σειρά σεμιναρίων με θεματολογία τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη καθώς και τις γυναίκες σε θέσεις ηγεσίας. Στηρίζουμε τον οργανισμό Junior Achievement ώστε να εφαρμόζονται προγράμματα επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση με την ενσωμάτωση των αξιών της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης. Ακόμη, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας μας Skills4Jobs που διεξάγονται τόσο στην Αττική όσο και στην περιφέρεια προωθούμε την ανάπτυξη τεχνικών δεξιοτήτων σε επαγγέλματα κρίσιμα για τη βιομηχανία και είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τη αυξανόμενη συμμετοχή νεαρών γυναικών στα προγράμματα για ηλεκτρολόγους αυτοματιστές και τεχνικούς πληροφορικής.
Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας με άλλους φορείς και οργανισμούς για την προώθηση της διαφορετικότητας και της ισότητας; Υπάρχουν κάποια παραδείγματα που μπορείτε να αναφέρετε;
Καμία επιχείρηση και κανένας θεσμικός φορέας δεν μπορεί να τα διαχειριστεί από μόνος του τα θέματα αυτά. Απαιτείται συνολική, ολιστική αντιμετώπιση και κάθε πλευρά να αναλάβει δράση συμβατή με τον ρόλο της και σε εναρμόνιση με τις δράσεις όλων ώστε να είναι συμπληρωματικές και βιώσιμες. Ενδεικτικά, ο ΣΕΒ για το θέμα της διαφορετικότητας και της ισότητας, συνεργάζεται με το ΚΕΘΙ, τον Συνήγορο του Πολίτη και με Πανεπιστήμια σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Στην Ομάδα Εργασίας μας συζητάμε τις πρακτικές με στόχο αυτή η γνώση να μοιραστεί και να κινητοποιήσει και άλλους οργανισμούς προς την εξέλιξη και ανάπτυξη όχι μόνο της κάθε επιχείρησης αλλά κυρίως του ανθρώπινου δυναμικού της που είναι αναπόσπαστο μέρος του κοινωνικού συνόλου. Για εμάς η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι πλούτος για όλους.
