Η Επέκταση Κλαδικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας

Χρήστος Α. Ιωάννου 
Διευθυντής Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας, ΣΕΒ 

Λόγω της λήξης του 3ου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, αναπτύσσεται για λόγους πολιτικούς/ επικοινωνιακούς η εξαγγελία περί «επιστροφής» των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων.

Συλλογικές διαπραγματεύσεις και συλλογικές συμβάσεις πάντοτε υπήρχαν και υπάρχουν.

Για όσους ήθελαν, μπορούσαν και συμφωνούσαν να ορίζουν τους όρους εργασίας με συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Δεν υπάρχει κανένα θέμα «επαναφοράς» τους, ούτε «πλήρους», ούτε «μερικής».

Είναι σήμερα σε ισχύ περισσότερες από 40 διεπιχειρησιακές συμβάσεις, σε επίπεδο εθνικό (π.χ. ΕΓΣΣΕ 2018, καπνοβιομηχανιών, τσιμεντοβιομηχανιών, τραπεζών, μεταλλείων – λιγνιτωρυχείων, ζαχαρωδών, ξενοδοχοϋπαλλήλων) ή τοπικό. Είναι σε ισχύ περισσότερες από 500 σε επίπεδο επιχειρήσεων.

Η φιλολογία περί «επιστροφής» συνδέεται με τεχνικά ζητήματα, όπως της επέκτασης ισχύος των ΣΣΕ και σε μη συμβαλλόμενα μέλη. Ζήτημα που στο παρελθόν δεν είχε τύχει της αναγκαίας υπεύθυνης αντιμετώπισης και ήταν μέρος του προβλήματος και της πορείας στην κρίση.

Για δεκαετίες έως το 2011, γινόταν συστηματικά με υπουργικές αποφάσεις, επέκταση  ΣΣΕ (αλλά και αποφάσεων της υποχρεωτικής διαιτησίας, η οποία δεν είναι συμβατή με τους διεθνείς κανόνες των ελευθέρων συλλογικών διαπραγματεύσεων) χωρίς καμία αξιολόγηση της αντιπροσωπευτικότητας του 51% των συμβαλλομένων μερών, αν και ο νόμος το προέβλεπε.

Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Γενικός Διευθυντής του ΣΕΒ κ. Σκέρτσος, εξηγεί γιατί η «επιστροφή» μπορεί να είναι «καταστροφική» αν είναι «επιστροφή» στην παθογένεια και την καταχρηστική συμπεριφορά του  παρελθόντος που ίσχυε μέχρι το 2011.

Η αναβίωση, μετά την 21 Αυγούστου 2018, του υπουργικού δικαιώματος της επέκτασης και της κήρυξης γενικώς υποχρεωτικών κλαδικών ΣΣΕ (των γνησίων κλαδικών, αποκλειομένων των ομοιοεπαγγελματικών), πρέπει να τηρεί συγκεκριμένες στοιχειώδεις προϋποθέσεις:

Πρέπει να αποκλεισθεί η παθογένεια της επέκτασης των ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ, καθώς καλύπτουν εργαζόμενους σε τελείως ανόμοιες μεταξύ τους επιχειρήσεις, με πολύ διαφορετική οικονομική κατάσταση και διαφορετικούς κλάδους. Με τις ομοιοεπαγγελματικές, οι μισθοί δεν έχουν την προϋπόθεση παρακολούθησης της κλαδικής και της επιχειρησιακής παραγωγικότητας. Είναι πηγή στρεβλώσεων στις  μισθολογικές κλίμακες μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων και  διαφορετικών κλάδων.

Παράλληλα, η αναβίωση της επέκτασης των κλαδικών ΣΣΕ θα έπρεπε τουλάχιστον :

1. να τηρεί την αντιπροσωπευτικότητα τουλάχιστον του 51% των εργαζομένων του κλάδου ως απαραίτητη προϋπόθεση,
2. οι συμβαλλόμενες οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων να συμφωνούν στην επέκταση ισχύος της κλαδικής ΣΣΕ,
3. να μην υπάρχει δυνατότητα επέκτασης των ρυθμίσεων που είναι παράγωγα της υποχρεωτικής διαιτησίας.

Ό, τι έχει αποτυπωθεί σε σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας (αρ. πρωτ. Οικ. 32921/2175-13.6.2018 (ψΑΩΕ465Θ1Ω-9ΚΩ)) καλύπτει τις προϋποθέσεις:

(α) αντιπροσωπευτικότητα του 51% (να ελέγχεται η συνδρομή των προϋποθέσεων του άρθρου 11 παρ. 2 του ν. 1876/1990) και (β) εν μέρει, ανάγκη συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών μέσω της διαδικασίας που ορίζει.

Για να διαπιστωθεί η αντιπροσωπευτικότητα του 51%, μετά την κατάθεση της κλαδικής ΣΣΕ στο Υπουργείο Εργασίας, θα καλείται από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας η εργοδοτική συνδικαλιστική οργάνωση που την υπέγραψε να καταθέσει στο Τμήμα Ειδικών Επιθεωρητών του ΣΕΠΕ το μητρώο των μελών της που δεσμεύονται από αυτήν, ώστε να διαπιστωθεί (μέσω του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου  Εργασίας) η αντιπροσωπευτικότητα του 51%.

Σε περίπτωση μη υποβολής από την εργοδοτική οργάνωση του μητρώου μελών της και της συνακόλουθης αδυναμίας τήρησης της προβλεπόμενης διαδικασίας, η επέκταση της ΣΣΕ δεν είναι δυνατή.

Μένει αυτή η διαδικασία να τηρηθεί στην πράξη.

Ήδη, το Υπουργείο Εργασίας ξεκινά την εφαρμογή της, και δεν πρέπει να  επανέλθουμε στις παθογένειες και στρεβλώσεις του πρόσφατου παρελθόντος.