Η επικίνδυνη υπερωρία
Αντώνης Βάγιας
Δικηγόρος, Δ.Ν., Α. & Ι. Βάγιας & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων
Η παραγωγική διαδικασία των επιχειρήσεων είναι συνυφασμένη με τον χρόνο απασχολήσεως τού προσωπικού. Όλοι γνωρίζουμε ότι για κάθε εργαζόμενο η απασχόληση τερματίζεται σε καθοριζόμενα από τον νόμο ημερήσια και εβδομαδιαία όρια. Εξ ίσου γνωστό είναι ότι έκτακτες ανάγκες επιβάλλουν ενίοτε υπέρβαση αυτών των ορίων και τότε μιλάμε για υπερεργασία ή και για υπερωρία. Επειδή αυτή η έκτακτη απασχόληση συνιστά απειλή για την υγεία τού μισθωτού, ευλόγως ο νόμος επεμβαίνει και αναλαμβάνει τον προστατευτικό του ρόλο. Το ζήτημα επανήλθε στην επικαιρότητα εξ αιτίας ορισμένων πρόσφατων διαδικαστικών διατάξεων περί υπερωρίας (και περί υπερεργασίας), οι οποίες, ενώ δεν προστατεύουν την υγεία των εργαζομένων, βλάπτουν σοβαρά την υγεία των επιχειρήσεων. Επίκειται μάλιστα η έκδοση κρίσιμης υπουργικής αποφάσεως, η οποία θα δώσει το έναυσμα για την εφαρμογή τού τελευταίου και πιο ανελαστικού νόμου για τις υπερωρίες.
Οι διαδικασίες ελέγχου τής υπερωριακής εργασίας περιελάμβαναν πάντοτε και υποχρέωση των επιχειρήσεων να ενημερώνουν την αρμόδια υπηρεσία τού υπουργείου Εργασίας για την πραγματοποίηση υπερωρίας. Για δεκαετίες οι επιχειρήσεις είτε υπέβαλαν αναγγελία για προσεχή πραγματοποίηση υπερωρίας, είτε υπέβαλλαν αίτηση για έγκριση υπερωρίας. Η αναγγελία για την πραγματοποίηση υπερωριακής απασχολήσεως έπρεπε να γίνει το αργότερο την ίδια ημέρα με ταυτόχρονη ενημέρωση τού βιβλίου υπερωριών. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις η αναγγελία ευλόγως μπορούσε να γίνει και εντός τής επόμενης ημέρας. Αυτό το σύστημα δεν εμπόδισε ούτε τα όργανα τού υπουργείου Εργασίας να εκτελέσουν την αποστολή τους, ούτε τούς μισθωτούς να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Με νόμο τού 2013 καθιερώθηκε υποχρέωση όλων των επιχειρήσεων να ενημερώνουν το βιβλίο υπερωριών πριν την έναρξη τής νόμιμης υπερωριακής απασχολήσεως. Αυτή η διάταξη τροποποιήθηκε δύο φορές. Η τελευταία εκδοχή (άρθρο 36 τού νόμου 4488/2017) απαιτεί την χωρίς εξαίρεση προηγούμενη καταχώριση τής νόμιμης υπερωριακής εργασίας, αλλά και τής υπερεργασίας, στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
Η διάταξη δεν μπορεί έτσι κι αλλιώς να εφαρμοστεί για την υπερεργασία, αφού δεν μετρείται σε ημερήσια, αλλά σε εβδομαδιαία βάση. Για την υπερωρία, όταν είναι προβλέψιμη στην έναρξη και στην διάρκειά της, δεν τίθεται θέμα. Οι δυσχέρειες ανακύπτουν, όταν προκύψει ανάγκη υπερωρίας εκτάκτως σε ώρες εκτός λειτουργίας των διοικητικών υπηρεσιών των επιχειρήσεων ή των εξωτερικών λογιστικών γραφείων, με τα οποία συνεργάζονται οι μικρότερες επιχειρήσεις, αλλά και όταν δεν είναι γνωστή ή προβλέψιμη εκ των προτέρων η διάρκειά της. Και μη ξεχνάμε ότι το ΕΡΓΑΝΗ αργεί κάθε Τετάρτη 16:00 – 21:00. Άλλως τε μεταξύ των περιπτώσεων επιτρεπόμενης υπερωρίας, πάντοτε ευρίσκονταν περιστατικά, όπου είναι δυσχερής, αν όχι αδύνατη, η πρόβλεψη τής ανάγκης για έκτακτη, πέραν τού ωραρίου, απασχόληση, όπως, όταν πρέπει να εκτελεστούν επείγουσες εργασίες για την πρόληψη επικειμένων ατυχημάτων, την οργάνωση μέτρων σωτηρίας ή την αντιμετώπιση αιφνιδίων ζημιών είτε στο υλικό είτε στις εγκαταστάσεις τής επιχειρήσεως.
