Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως οδηγός ανάκαμψης μετά την πανδημία, – Άρθρο του Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου, Γενικού Διευθυντή στο Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στη Ναυτεμπορική, 29/5/2020
Η πανδημία και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που αντιμετωπίζουμε, αδιαμφησβήτητα αιφνιδίασαν αρνητικά το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Για τη χώρα μας, οι εύστοχες και άμεσες ενέργειες από πλευράς πολιτείας και πολιτών, είχαν ως αποτέλεσμα μια πρώτη επιτυχή αντιμετώπιση των συνεπειών, όσον αφορά στο επιδημιολογικό σκέλος. Πλέον, αναδεικνύεται έντονα η ανάγκη εστίασης στο μετριασμό των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συνέπειων που αναμένονται και στην υγεία, αλλά και στην οικονομία.
Η έξοδος από την κρίση της πανδημίας και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είναι κάθε άλλο παρά αντικρουόμενοι στόχοι. Επί της αρχής, ως φαινόμενα και τα δύο έχουν κοινά χαρακτηριστικά: πλήττουν δυσανάλογα τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς των κοινωνιών μας, είναι συστημικά, δυναμικά και μη γραμμικά, φέρνοντας εμφατικά στην επιφάνεια υφιστάμενες αδυναμίες, όπως για παράδειγμα υποδομών (συστήματα υγειονομικής περίθαλψης ή αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών), χρηματοπιστωτικών συστημάτων και της πραγματικής οικονομίας.
Κατά συνέπεια, όσον αφορά στην αντιμετώπισή τους, τόσο η πανδημία όσο και η κλιματική αλλαγή απαιτούν την ίδια θεμελιώδη μετάβαση από το βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό και στόχευση στην εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Σήμερα, η Ε.Ε. έχει καθορίσει, μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, τον οδικό χάρτη μετάβασης όλων μας στο 2030. Η φιλοδοξία να γίνει η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος, σε συνδυασμό με την επενδυτική ευκαιρία ύψους 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ και το πρόγραμμα δίκαιης μετάβασης αποτελεί υπόσχεση για πραγματικά ισόρροπη άρα και βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο επιχειρηματικός κόσμος στηρίζει έμπρακτα την κατεύθυνση αυτή. Οι ελληνικές βιομηχανίες συνέβαλαν ώστε οι εκπομπές CO2 από τον βιομηχανικό κλάδο στην ΕΕ να μειωθούν κατά 37% μεταξύ 1990 και 2016, ποσοστό που υπερβαίνει τη συνολική μείωση των εκπομπών της ΕΕ (-24%) για το ίδιο διάστημα. Δημιουργούνται σταδιακά υποδομές κυκλικής οικονομίας, αναπτύσσονται μοντέλα «κυκλικής επιχειρηματικότητας» και αυξάνεται η αντιμετώπιση του θέματος των αποβλήτων μέσω διαδικασιών ανακύκλωσης και ανάκτησης. Η ενσωμάτωση κριτηρίων ορθής διακυβέρνησης με περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση (ESG) στην επιχειρηματική στρατηγική και η λογοδοσία μέσω ετήσιων απολογισμών βασισμένων σε διεθνείς πρακτικές και πρότυπα επεκτείνεται.
- Η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της εφοδιαστικής αλυσίδας, με τον κίνδυνο τα περιβαλλοντικά κόστη να αποτελέσουν αφορμή να φύγουν επενδύσεις εκτός ΕΕ, προς κράτη με χαμηλές απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας.
- Η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του ενεργειακού μίγματος με όρους πρόσβασης σε φτηνή και καθαρή ενέργεια για τις επιχειρήσεις.
- Η μείωση της εξάρτησης από πρώτες ύλες και η μετάβαση στην κυκλική οικονομία με όρους ανάπτυξης αγοράς δευτερογενών υλικών και υπηρεσιών της κυκλικής οικονομίας.
- Η χρηματοδότηση της μετάβασης με όρους που να επιτρέπουν σε όλους τους τομείς να αναπτυχθούν και με ενίσχυση των κονδυλίων για έρευνα και καινοτομία.
Η συμπλήρωση και ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, όπου απαιτείται, αποτελεί σημείο εκκίνησης αφού θέτει το πλαίσιο των διαθέσιμων επιλογών. Καταλυτικός θα είναι όμως ο τρόπος εφαρμογής του, η μείωση των γραφειοκρατικών εμποδίων και η επιτάχυνση των διαδικασιών. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο νέος νόμος για τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας μέσω υιοθέτησης διαδικασιών συνέχισης της διαδικασίας και ανάληψης μέρους του όγκου από ιδιώτες αξιολογητές. Στόχος είναι οι αδειοδοτούσες αρχές να επικεντρώνονται στο τελικό ζητούμενο που είναι η γρήγορη και ουσιαστική για την προστασία του περιβάλλοντος αδειοδότηση. Αλλά και άλλες μικρότερου εύρους παρεμβάσεις, όπως η απεμπλοκή από χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης στην περίπτωση δοκιμών αξιοποίησης ενός αποβλήτου σε παραγωγική διαδικασία, που βρίσκεται σε πλήρη συμμόρφωση με την ανάγκη μετάβασης στην κυκλική οικονομία.
Κοιτώντας πίσω, από το 2030 και αναλογιζόμενοι το παρελθόν, θα θέλαμε η πανδημία COVID-19 να έχει αποτελέσει αφορμή μεταστροφής των προκλήσεων σε ευκαιρίες. Κάποιες έχουν ήδη καταγραφεί, όπως η έμφαση στην ψηφιοποίηση, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, την τηλεργασία, την εξ αποστάσεως σχολική εκπαίδευση ή την τηλεϊατρική. Σημαντικό σημείο αποτελεί η εμφανής μεταστροφή της εμπιστοσύνης στην επιστήμη και στην τεκμηριωμένη ενημέρωση για τους λόγους λήψης αποφάσεων, όπως και η σημασία της άμεσης και ευέλικτης υλοποίησής τους.
