Καταλυτικός ο ρόλος της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης για το διεθνές εμπόριο, την εφοδιαστική αλυσίδα και την ενέργεια

Άρθρο κ.κ. Βίκυς Μακρυγιάννη, Διευθύντριας και Ελευθερίας Ρώμα, Senior Advisor, Τομέας Διεθνών Σχέσεων & Περιφερειακής Ανάπτυξης,  ΣΕΒ, στην εφημερίδα ”Χρόνος” της Θράκης

Ωστόσο, η περιοχή σημειώνει σημαντική αναπτυξιακή υστέρηση συγκριτικά με τις άλλες περιφέρειες της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο σε οικονομικούς, όσο και κοινωνικούς δείκτες

Προτάσεις για αναβάθμιση των δικτύων υποδομών, βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ενδυνάμωση και συγκράτηση του ανθρώπινου δυναμικού, στήριξη των εξαγωγών

Σε εθνικής σημασίας, λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, έχει αναδειχθεί η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (ΑΜΘ) τα τελευταία χρόνια, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η καίρια στρατηγική της θέση και οι οικονομικο-πολιτικές εξελίξεις, την έχουν εξελίξει σε κλειδί για το εμπόριο, την ενέργεια και την άμυνα.

Ωστόσο, η περιοχή σημειώνει σημαντική αναπτυξιακή υστέρηση συγκριτικά με τις άλλες περιφέρειες της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο σε οικονομικούς, όσο και κοινωνικούς δείκτες. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ* για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες, η ΑΜΘ βρισκόταν στην προτελευταία θέση στη κατάταξη των περιφερειών, όσον αφορά το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ**, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, ενώ σημειώνει και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αποταμίευσης των νοικοκυριών μεταξύ των περιφερειών. Σημειώνει επίσης το δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος νοικοκυριών, αλλά και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας. Παρουσιάζει δε σημαντικά περιθώρια για σύγκλιση με το μέσο όρο των περιφερειών σε δείκτες όπως το προσδόκιμο επιβίωσης και η βρεφική θνησιμότητα, παράγοντες οι οποίοι συσχετίζονται εν γένει και με το εισόδημα, την ανισότητα και τις συνθήκες διαβίωσης.

Πώς όμως θα καταφέρει η Περιφέρεια να καλύψει την αναπτυξιακή υστέρηση και να αξιοποιήσει τη γεωστρατηγική της θέση και τη συγκυρία, για να αναδειχθεί σε κόμβο ενέργειας, μεταφορών και εμπορίου;

Αναβάθμιση των δικτύων υποδομών: Η βελτίωση των υποδομών στις μεταφορές, την ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, αποτελεί ένα από τα μείζονα ζητήματα για την περιοχή της ΑΜΘ. Την ίδια στιγμή, η έλλειψη υποδομών δημιουργεί πρόβλημα και στις εξαγωγές. Οι σε πολλές περιπτώσεις υποβαθμισμένες και ελλειμματικές υποδομές, δεν επιτρέπουν στην περιοχή να προχωρήσει με γρήγορα βήματα και να ακολουθήσει τις ταχύτατες εξελίξεις της εποχής. Είναι περισσότερο από απαραίτητη η επιτάχυνση εμβληματικών έργων υποδομών, συνδέσεων Βιομηχανικών Περιοχών (ΒΙΠΕ), κάθετων αξόνων Εγνατίας και αναβάθμισης συνοριακών σταθμών. Εκτός από τα εμβληματικά έργα μεταφορών, όπως ο σιδηροδρομικός άξονας Θεσσαλονίκη-Καβάλα-Αλεξανδρούπολη, η κατασκευή της Ανατολικής Περιφερειακής Οδού Αλεξανδρούπολης και η αναβάθμιση του Κρατικού Αερολιμένα Αλεξανδρούπολης, απαραίτητες είναι οι συνδέσεις των ΒΙΠΕ με τα κεντρικά δίκτυα, οι κάθετοι στην Εγνατία άξονες σε Έβρο και Ροδόπη και η αναβάθμιση των συνοριακών σταθμών (Κήποι, Ορμένιο, Καστανιές, Νυμφαία). Επίσης, η ηλεκτροκίνηση του σιδηροδρομικού τμήματος Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο, αλλά και η αξιοποίηση του λιμένα Αλεξανδρούπολης και η μετατροπή του σε πολυτροπικό διάδρομο μεταφορών, συνιστούν απαραίτητες προϋποθέσεις για να παίξει η περιοχή το ρόλο του Κάθετου Διαδρόμου για την ενεργειακή ανάπτυξη και να αναδειχθεί σε καταλύτη για την εφοδιαστική αλυσίδα και το διεθνές εμπόριο. Κρίσιμης σημασίας είναι η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να ενσωματωθεί απρόσκοπτα στο δίκτυο η διάθεση ηλεκτρικού ρεύματος από ΑΠΕ. Απαραίτητη για την ψηφιακή μετάβαση είναι η επίσπευση της εγκατάστασης δικτύου οπτικών ινών και δυνατοτήτων 5G, με προτεραιότητα τους οργανωμένους υποδοχείς, αλλά και τη δημόσια διοίκηση, την εκπαίδευση, τις μονάδες υγείας, αλλά και τις απομακρυσμένες κοινότητες. Επιπρόσθετα, στο θέμα των υποδομών, πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη η ανεπάρκεια σε κοινωνικές υποδομές, που καθιστά την περιοχή μη ελκυστική για τους νέους, οι οποίοι αναζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας.

Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος: Ζωτικής σημασίας για την περιοχή, αποτελεί η αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η ύπαρξη ικανών ρυθμίσεων για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, όπως επαρκή φορολογικά και επενδυτικά κίνητρα, είναι προϋπόθεση ανάπτυξης, προκειμένου να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά ως προς τα κόστη που οφείλονται στην απομακρυσμένη γεωγραφική θέση της Περιφέρειας. Επιπρόσθετα, χρειάζεται επιπλέον μέριμνα για τη διαχείριση του δυσανάλογου λειτουργικού κόστους που επιβαρύνει την παραγωγή τους, όπως με την εισαγωγή μεταφορικού ισοδύναμου μέχρι την ολοκλήρωση των μεταφορικών έργων. Απαραίτητος επίσης είναι ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων οργανωμένων υποδοχέων και η εξυγίανση άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων. Ως προς το ενεργειακό κόστος, ζητούμενο είναι η επίσπευση παρεμβάσεων που θα συνδράμουν τη διευρυμένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην παραγωγή, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας συμψηφισμού ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ (netmetering). Η Πολιτεία,οφείλει και πρέπει να κινητοποιήσει επενδύσεις, που θα δώσουν πραγματική αναπτυξιακή πνοή στην περιοχή, να βελτιώσει το επενδυτικό περιβάλλον και να δώσει επενδυτικά κίνητρα στις επιχειρήσεις και στη βιομηχανία, μεταξύ άλλων και για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Ενδυνάμωση και συγκράτηση του ανθρώπινου δυναμικού: Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα για την Περιφέρεια. Οι τοπικές επιχειρήσεις αναζητούν εργαζόμενους, την ίδια ώρα που η αναζήτηση ανθρώπινου δυναμικού είναι, σε παγκόσμια κλίμακα, μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη και τις επιχειρήσεις. Η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης έχει άμεση ανάγκη να αναστραφείη απώλεια νέων και ενεργού πληθυσμού εν γένει. Ταυτόχρονα, χρειάζεται ανθρώπους, επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό, για να τροφοδοτήσει την παραγωγική βάση. Η προστιθέμενη αξία της λειτουργίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου για την περιοχή είναι αδιαμφισβήτητη. Χωρίς όμως ένα σύγχρονο πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών, το κρίσιμο ανθρώπινο δυναμικό δεν θα παραμείνει στην περιοχή.

Στήριξη των εξαγωγών: Αποτελεί πρόκληση, αλλά και προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Περιφέρειας, η άμεση στήριξη των εξαγωγών και η μεγέθυνση της εξαγωγικής βάσης. Για την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, αυτό περνάει μέσα από το ρόλο που μπορεί να παίξει η περιοχή εν συνόλω και το Λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, ειδικότερα, για το διεθνές εμπόριο και την εφοδιαστική αλυσίδα. Παρά το ότι οι εξαγωγικές επιδόσεις της Περιφέρειας, δηλ. η συμμετοχή των εξαγωγών στο ΑΕΠ, την κατατάσσουν σε μεσαία θέση, δηλαδή 6η μεταξύ των ελληνικών Περιφερειών (13,4%), η ευκαιρία που αναδεικνύεται από την τρέχουσα συγκυρία, δεν πρέπει να μείνει αναξιοποίητη και η περιοχή να συνεχίσει να εξελίσσεται σε κόμβο διαμετακομιστικού εμπορίου. Δεδομένου ότι η Τουρκία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς εταίρους της ΑΜΘ, κρίσιμος για τη ενίσχυση του εξαγωγικού εμπορίου είναι και o εκμοντερνισμός της Συμφωνίας Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία, με την προσαρμογή σειράς προβλέψεων που επιδεινώνουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών και ευρωπαϊκών προϊόντων και αφορούν τόσο δασμολογικές, όσο και μη δασμολογικές επιβαρύνσεις.

Ο ΣΕΒ για την ΑΜΘ
Πολλά και σημαντικά είναι τα παραδείγματα της επιτυχημένης επιχειρηματικότητας στην ΑΜΘ καθώς οι προοπτικές και οι ευκαιρίες όλο και αυξάνονται. Βιομηχανίες πλαστικών και χημικών, καπνοβιομηχανίες, εταιρείες υψηλής τεχνολογίας αλλά και εταιρείες στην εξόρυξη μαρμάρου, αξιοποιούν το ανθρώπινο δυναμικό, τις υποδομές και το φυσικό πλούτο της περιοχής, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και πρωταγωνιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μέσα από τη συνεργασία του μαζί τους, αλλά και με όλες τις επιχειρήσεις και τους τοπικούς φορείς, ο ΣΕΒ είναι παρών στην Θράκη. Στην πρόσφατη επίσκεψή του τον Φεβρουάριο, πραγματοποιήθηκαν επαφές με τοπικούς φορείς, με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και την επιχειρηματική κοινότητα, κατά τις οποίες αποτυπώθηκαν οι κρίσιμοι αναπτυξιακοί προβληματισμοί του τοπικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος και εντοπίστηκαν κοινές κατευθύνσεις δράσης, προς όφελος της περιφερειακής οικονομίας και κοινωνίας.

Ο ΣΕΒ έχει αναπτύξει πρωτοβουλίες σε πολλά πεδία για την επιτάχυνση της αναπτυξιακής πορείας της ΑΜΘ. Η διευθέτηση των επιδοτήσεων μισθολογικού κόστους προς τις επιχειρήσεις (12%), η πρόταση εκμοντερνισμού της Συμφωνίας Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας και η προώθηση του προγράμματος Skills4Jobs, της ολοκληρωμένης πρωτοβουλίας κατάρτισης του ΣΕΒ σε τεχνικά επαγγέλματα, πάντοτε σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις, είναι ορισμένες από τις δράσεις του ΣΕΒ για την περιοχή, οι οποίες συμβάλουν στην αντιμετώπιση αστοχιών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, αλλά κυρίως συνδράμουν στην απελευθέρωση της παραγωγικής δυναμικής της περιοχής.

*Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ)

**Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ)