Μέτρα και ρυθμίσεις για εργασία δίχως παρενόχληση και βία: οι βασικές προβλέψεις του ν. 4808/2021 και οι δράσεις του ΣΕΒ.
Άρθρο κ. Ζήση Μανούζα, Policy Analyst του ΣΕΒ, στο Reporter.gr
Το ζήτημα της παρενόχλησης και βίας στην εργασία απασχολεί τον κόσμο των επιχειρήσεων εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για ένα ζήτημα κομβικής σημασίας, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του οποίου, δεν προάγει μόνο ευρύτερους κοινωνικούς στόχους, αλλά συμβάλλει και στην ομαλή και παραγωγικότερη λειτουργία των επιχειρήσεων. Επιπλέον, οι σχέσεις εξουσίας και εξάρτησης που ενυπάρχουν σε κάθε εργασιακό χώρο, αποθαρρύνουν συχνά τα θύματα –στην πλειονότητά τους γυναίκες– να καταγγέλλουν σχετικά περιστατικά σε βάρος τους. Η ψήφιση, επομένως, του ν. 4808/2021, μέσω του οποίου υιοθετείται μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη θεσμική προσέγγιση στην προσπάθεια πρόληψης και καταπολέμησης τέτοιου τύπου συμπεριφορών στην εργασία, αποτελεί μια κατ’ αρχήν ευπρόσδεκτη εξέλιξη.
Η Ομάδα εργασίας του ΣΕΒ για τη Διαφορετικότητα, τη Συμπερίληψη και την Ισότητα υποστηρίζει έμπρακτα κάθε πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση ενός εργασιακού περιβάλλοντος χωρίς διακρίσεις, βία και παρενόχληση. Στο πλαίσιο αυτό, συνέταξε έναν πρακτικό Οδηγό Εφαρμογής για τις επιχειρήσεις, μέσω του οποίου επιχειρεί να αποσαφηνίσει τις βασικές πτυχές του νόμου. Ο Οδηγός απευθύνεται κυρίως σε εργοδότες και σε στελέχη τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού. Συμπληρωματικά με τον Οδηγό, η προαναφερόμενη ομάδα εργασίας συνέταξε και μια σύνοψη του Οδηγού υπό τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων (Q&A), ως υποστηρικτικό εργαλείο για την ενημέρωση των εργαζομένων. Ο Οδηγός Εφαρμογής και η σύνοψή του παρουσιάστηκαν σε ανοιχτή διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΣΕΒ στις 16 Μαΐου 2022.
Ο ν. 4808/2021 υιοθετεί μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη προσέγγιση, καθώς στους σχετικούς ορισμούς συμπεριλαμβάνει κάθε δυνατή διάσταση είτε αυτή αφορά τα πρόσωπα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων, είτε τις μορφές και τον τόπο εκδήλωσης τέτοιων συμπεριφορών, είτε τους τρόπους διαχείρισης, διερεύνησης και διευθέτησης των σχετικών περιστατικών. Ενδεικτικά, στα πρόσωπα που υπάγονται στην προστασία του νόμου περιλαμβάνονται όχι μόνο οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση, ανεξάρτητα από το εργασιακό τους καθεστώς, αλλά και κάθε άλλο άτομο που αναπτύσσει κάποιου είδους σχέση με την επιχείρηση, όπως είναι οι καταρτιζόμενοι, οι εθελοντές, ή ακόμη και όσοι προσέρχονται στην επιχείρηση προς αναζήτηση εργασίας. Ομοίως, μια παρενοχλητική ή βίαιη συμπεριφορά θεωρείται ότι έλαβε χώρα κατά την εργασία, όχι μόνο όταν εκδηλώνεται στον χώρο εργασίας, αλλά και κατά τις μετακινήσεις, κατά τη διάρκεια εταιρικών εκδηλώσεων, καθώς και στο πλαίσιο επικοινωνίας μέσω ψηφιακών εφαρμογών. Η δε συμπεριφορά βίας και παρενόχλησης μπορεί να εκδηλωθεί είτε δια ζώσης με διάφορες μορφές – σωματική, λεκτική, μη λεκτική– είτε στον κυβερνοχώρο.
Ο νόμος θεσπίζει, επίσης, ορισμένες γενικές υποχρεώσεις, οι οποίες δεσμεύουν όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ατόμων που απασχολούν, συμπληρώνει παλαιότερες διατάξεις, προκειμένου να συμπεριληφθούν σε αυτές ζητήματα βίας και παρενόχλησης στην εργασία και προβλέπει, αποκλειστικά για τις επιχειρήσεις με προσωπικό μεγαλύτερο από είκοσι άτομα, την υποχρέωση υιοθέτησης δύο αυτοτελών πολιτικών: η πρώτη αφορά στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία και η δεύτερη στη διαχείριση εσωτερικών καταγγελιών. Κοινός παρονομαστής αυτών των ρυθμίσεων είναι, πριν απ’ όλα, η μηδενική ανοχή στη βία και παρενόχληση στην εργασία και η διαχείριση και διερεύνηση των καταγγελιών με απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα των θιγόμενων προσώπων. Συνολικά, οι προβλέψεις του ν. 4808/2021 για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία αποτελούν μια πρωτοβουλία προς τη σωστή κατεύθυνση. Συμπληρώνουν και εκσυγχρονίζουν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και υιοθετούν μία ολοκληρωμένη προσέγγιση γύρω από το ζήτημα. Βέβαια, η αποτελεσματικότητά τους μένει να φανεί στην πράξη.
