Νέες τάσεις και η αναβάθμιση των υποδομών στην εφοδιαστική αλυσίδα

Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Associate Advisor Τομέας Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Δικτύων & Περιφερειακής Πολιτικής ΣΕΒ, στην Εφημερίδα των Συντακτών

«Σήμερα πρέπει να τρέχεις πιο γρήγορα για να παραμείνεις στο ίδιο σημείο»
Philip Kotler

Ο κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί μια ζωτική οικονομική δραστηριότητα με αξιοσημείωτη συμμετοχή στη διαμόρφωση του ΑΕΠ (~10%) και της απασχόλησης (~200.000 άτομα). Διαχρονικά, το οικοσύστημα της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας είναι ο κύριος υποστηρικτικός βραχίονας της μεταποίησης, και αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη ανθεκτικότητα τόσο τις υφεσιακές επιπτώσεις της πολυετούς οικονομικής κρίσης όσο και τις πολυεπίπεδες διαταραχές που προκαλεί η πανδημία.

Ειδικότερα, στη χώρα μας, κατά την τελευταία δεκαετία, καταγράφεται πρόοδος σε μια σειρά κομβικών ζητημάτων ανάπτυξης της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως είναι η θεσμοθέτηση του ρυθμιστικού πλαισίου, η υλοποίηση βασικών υποδομών μεταφορών (ολοκλήρωση του κεντρικού οδικού δικτύου) και η διαμόρφωση υποστηρικτικού χρηματοδοτικού πλαισίου για τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων.

Μεγαλύτερη εστίαση απαιτείται πλέον στην αντιμετώπιση αδειοδοτικών προβλημάτων και γραφειοκρατικών στρεβλώσεων καθώς και ελλείψεων υποδομών συνδυασμένων μεταφορών που συγκρατούν τις αναπτυξιακές δυνατότητες του κλάδου και εξασθενίζουν την προοπτική ανάδειξης της χώρας μας, ως ηγετικού διαμετακομιστικού κέντρου στη Ν.Α Ευρώπη. Επιπλέον, των παραπάνω προκλήσεων, οι νέες τάσεις που αφορούν την απανθρακοποίηση των μεταφορών στην Ευρώπη και την αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, επιβάλλουν την υλοποίηση παρεμβάσεων σε πεδία όπως:

Η προώθηση συνδυασμένων και πράσινων μεταφορών

Είναι ενθαρρυντικό ότι η Πολιτεία δρομολογεί ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα σύνδεσης των εμπορικών λιμένων με το κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Παρατηρείται όμως σημαντική υστέρηση στη διακίνηση εμπορευματικών φορτίων μέσω σιδηροδρόμου (μόλις 2,5% των συνολικών χερσαίων εμπορικών μεταφορών).

Συνεπώς είναι εξίσου σημαντική η εντατικοποίηση και επίσπευση του προγράμματος αναβάθμισης των σιδηροδρομικών συνδέσεων των επιχειρηματικών πάρκων, των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων και των συγκεντρώσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας για την κάλυψη των αναγκών των παραγωγικών οικοσυστημάτων και την επίτευξη μιας σταθερής βιώσιμης συνδεσιμότητας.

Κομβικό ρόλο για την ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών αναμένεται να διαδραματίσει η διευκόλυνση ολοκλήρωσης των σχεδιαζόμενων πάρκων εθνικής εμβέλειας (Θριάσιο, Στρατόπεδο Γκόνου) για την παροχή υπηρεσιών logistics μεγάλης κλίμακας που λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής του μεταφορικού έργου.

Η υλοποίηση των παραπάνω έργων υποδομών είναι ζωτικής σημασίας για την εκπλήρωση των εθνικών στόχων που αφορούν στην προσέλκυση διεθνούς φορτίου και την παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας.

Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο μείωσης των ρύπων μεταφορών είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της ευρύτερης εφαρμογής εναλλακτικών καυσίμων (ηλεκτροκίνηση, υδρογονοκίνηση), η κοστολόγηση των υποδομών υποστήριξης και η εκπόνηση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου, με έμφαση στην παροχή υπηρεσιών last mile.

Η ψηφιοποίηση του κυκλώματος της εφοδιαστικής αλυσίδας

Η εισαγωγή των ηλεκτρονικών τιμολογίων αποτελεί μια θετική εξέλιξη για τις επιχειρήσεις με τη μορφή αύξησης της ταχύτητας & ασφάλειας συναλλαγών και μείωσης των διοικητικών δαπανών. Η ψηφιοποίηση του συνόλου των εγγράφων στην εφοδιαστική αλυσίδα εκτιμάται ότι θα πυροδοτήσει ανάλογα οφέλη, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, στην πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ΣΕΒ μελετά συστηματικά την υλοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής και της ανάπτυξης ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικής παρακολούθησης των διακινήσεων φορτίων και συνεργάζεται με τους αρμόδιους φορείς (ΑΑΔΕ). Πρόκληση αποτελεί η αξιοποίηση των διεθνών καλών πρακτικών (η εισαγωγή αντίστοιχου συστήματος στην Κεντρική Ευρώπη οδήγησε σε μείωση 5% των απωλειών ΦΠΑ) κατά τρόπο λειτουργικό που δεν επιβαρύνει το έργο των επιχειρήσεων και συνάμα διευκολύνει τη μετάβαση της Εφοδιαστικής στη νέα ψηφιακή εποχή.

Επίσης, οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες (ΑΙ, Επιστήμη Δεδομένων, Blockchain) παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας Παρατηρητηρίου Εφοδιαστικής Αλυσίδας, το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον ευρύτερο σχεδιασμό κλαδικής στρατηγικής και υποστηρικτικών υποδομών μεταφορών και σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης νέων υπηρεσιών & αγορών.

Η αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου

Ο Ν.4302/2014 αποτέλεσε μια εμβληματική νομοθετική πρωτοβουλία οριοθέτησης των δραστηριοτήτων της Εφοδιαστικής και θέσπισης κανόνων για την αδειοδοτική διαδικασία των επιχειρήσεων. Χρήζει όμως επικαιροποίησης, όπως συμβαίνει σε πολλά νομοθετήματα με την πάροδο του χρόνου. Ειδικότερα, καθίσταται αναγκαία η κωδικοποίηση & ενοποίηση του υφιστάμενου κατακερματισμένου νομοθετικού πλαισίου και η αναθεώρηση των ορισμών με την ενσωμάτωση των τελευταίων εξελίξεων στα πεδία της πράσινης μετάβασης και της ψηφιοποίησης.

Πλέον, η πρόκληση είναι να απλοποιηθεί περαιτέρω η αδειοδοτική διαδικασία, να μειωθούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και να επισπευσθούν οι συνοδευτικές περιβαλλοντικές μελέτες και εγκρίσεις. Χρειάζονται ταχύτερες ψηφιοποιημένες διαδικασίες (διασύνδεση με περιβαλλοντικά μητρώα και μητρώα οικοδομικών αδειών) και αυστηρή τήρηση των δεσμευτικών προθεσμιών. Απαραίτητη είναι επίσης η κατάργηση της κατάταξης σε κατηγορία δραστηριοτήτων ΚΑΔ βάσει του βαθμού όχλησης, μιας ξεπερασμένης πρακτικής περασμένων δεκαετιών, και η μετάβαση σε ένα μοντέλο αδειοδότησης με χρήση περιβαλλοντικών κριτηρίων που επιβραβεύουν τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Για τον σκοπό αυτό, ο ΣΕΒ μελετά τη βέλτιστη αξιοποίηση των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) κατά την αδειοδοτική διαδικασία και συνεργάζεται για το σκοπό αυτό με τα αρμόδια υπουργεία.