Οι 6+1 προϋποθέσεις για μια βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη

Άρθρο Δρος Μαρίας Μποζούδη, Senior Advisor ΣΕΒ, στο περιοδικό Θεσσαλικές Επιλογές

Ο ΣΕΒ επενδύει στο μέλλον της περιφέρειας, με όχημα την γόνιμη συνεργασία του με τους περιφερειακούς βιομηχανικούς συνδέσμους

Η μακροχρόνια βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας, βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της πολιτικής του ΣΕΒ. Η διαμόρφωση δε του κατάλληλου μείγματος πολιτικής, για το σκοπό αυτό, αποτελεί διαχρονική πρόκληση για τη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι εντοπίζεται σημαντικό έλλειμα περιφερειακής ανταγωνιστικότητας σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ, ενώ ο Δείκτης Περιφερειακής Ευημερίας του ΟΟΣΑ αποτυπώνει έντονες διαπεριφερειακές ανισότητες. Εκτιμάται πως, εάν οι περιφερειακοί ρυθμοί ανάπτυξης παραμείνουν στα επίπεδα του 2014, δηλαδή του πρώτου έτους αύξησης του ΑΕΠ μετά το 2008, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα ανακάμψει στα προ κρίσης επίπεδα μόνο σε 5 περιφέρειες και μόλις το 2027. Μάλιστα, η ανάκαμψη για Αν. Μακεδονία-Θράκη, Κ. Μακεδονία και Κ. Ελλάδα αναμένεται μετά το 2039.

Πώς, λοιπόν, μπορεί να απελευθερωθεί ταχύτερα η αναπτυξιακή δυναμική της περιφέρειας; Στην πρόσφατη συνάντησή τους, οι Γενικοί Διευθυντές του ΣΕΒ και των περιφερειακών βιομηχανικών συνδέσμων μελών του εντόπισαν επτά συνιστώσες ως αναγκαίες και απαραίτητες συνθήκες περιφερειακής ανάπτυξης:

Πρώτον, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και η στήριξη της ρευστότητας των μικρότερων επιχειρήσεων της περιφέρειας, που έχουν δεχτεί διαδοχικά πλήγματα την τελευταία δεκαετία. Η ομαλή μετάβασή τους σε παραγωγική τροχιά μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση 2008-2017 και το σκόπελο της πανδημίας πρέπει να αποτελεί κοινή μέριμνα της κεντρικής διοίκησης και των περιφερειακών αρχών.

Δεύτερον, η ετοιμότητα των επιχειρήσεων να αξιοποιήσουν παραγωγικά τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ, με άξονες τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την καινοτομία και την κυκλική οικονομία. Προϋποθέσεις για αυτό είναι η στόχευση των μέτρων, η εφαρμογή απλοποιημένων και διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης και ελέγχου, η ταχεία εκτέλεση των σχετικών αποφάσεων, και η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των επιχειρήσεων, τόσο σε κεντρικό επίπεδο, όσο και σε περιφερειακό.

Τρίτον, η επίσπευση οριζόντιων μεταρρυθμίσεων που ενθαρρύνουν και διευκολύνουν την επενδυτική κινητικότητα σε ολόκληρη τη χώρα, με έμφαση στην ολοκλήρωση παρεμβάσεων εκεί όπου παραμένουν «ανοιχτά μέτωπα», όπως η χωροταξία και οι αδειοδοτήσεις στη μεταποίηση.

Τέταρτον, ο εκσυγχρονισμός των περιφερειακών υποδομών με γνώμονα τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Εκτός από τις φυσικές υποδομές, όπως οι συνδέσεις των ΒΙΠΕ με τα κεντρικά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, αλλά και τις εμπορικές πύλες της χώρας, είναι απαραίτητες επενδύσεις στις κοινωνικές υποδομές – και ειδικότερα σε υποδομές υγείας, παιδείας και πρόνοιας.

Πέμπτον, ο εξορθολογισμός του κόστους ενέργειας. Η προσαρμογή της παραγωγής στις αρχές της πράσινης οικονομίας και τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αποτελεί κεντρική αναπτυξιακή πρόκληση. Με τη χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα να είναι σχεδόν 40% υψηλότερη από τον Ευρωπαϊκό μ.ο., η ελληνική βιομηχανία και μεταποίηση – και τα νοικοκυριά – δέχονται ήδη τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στην ΕΕ.

Έκτον, η προώθηση εκείνων των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες σε κάθε περιφερειακό οικοσύστημα, ώστε να υπάρχει σύζευξη της τοπικής αγοράς εργασίας με την τοπική παραγωγή. Τα Περιφερειακά Συμβούλια του Υπουργείου Παιδείας για τη σύνδεση της παραγωγής με την αγορά εργασίας, και οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την περιφερειακή επιχειρηματικότητα μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά σε αυτήν την κατεύθυνση.

Καταλύτης σε όλα τα παραπάνω, και κυρίως ως προς την άμβλυνση κοινωνικών ανισοτήτων και την αναζωογόνηση των τοπικών κοινοτήτων, είναι η εγρήγορση της ίδιας της επιχειρηματικής κοινότητας για την προστασία των ευάλωτων ομάδων, και τη στήριξη ευκαιριών προσωπικής ανάπτυξης και επαγγελματικής εξέλιξης για τους νέους.

Καίριο ζητούμενο για τη δημόσια διοίκηση στο σύνολό της, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, είναι να αποφευχθούν επιλογές του παρελθόντος που δεν εξυπηρέτησαν την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού ιστού της περιφέρειας. Θύμα διαχρονικών πολιτικών αστοχιών και επενδυτικής ανωριμότητας, μια σύγχρονη περιφερειακή πολιτική με ουσιαστικό αναπτυξιακό αποτύπωμα συναρτάται με στοχευμένες οριζόντιες παρεμβάσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον, τον ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, την ειλικρινή συνεργασία της Πολιτείας με τον κόσμο της παραγωγής, και τις συστηματικές επενδύσεις στην ευημερία των τοπικών κοινωνιών.