Οι επιχειρήσεις μπορούν να πολλαπλασιάσουν τις επενδύσεις τεχνολογικής αναβάθμισης

Συνέντευξη Δρ. Γιώργου Ξηρογιάννη, Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή ΣΕΒ, στο περιοδικό Construction, τεύχος Ιανουαρίου 2022

Η πανδημία αναμφισβήτητα αποτέλεσε κινητήριο μοχλό για τη γρηγορότερη ψηφιοποίηση. Σε ποιο επίπεδο, συγκριτικά με την Ε.Ε. και διεθνώς, βρίσκεται η ελληνική βιομηχανία όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό της;

Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις όπως και όλες οι σύγχρονες επιχειρήσεις της ελληνικής οικονομίας διατηρούν ψηλά στις προτεραιότητες τους τις ψηφιακές λύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τεχνολογικές επενδύσεις στην Ελλάδα κυμαίνονταν περίπου στο μέσο όρο της ΕΕ ακόμα πριν την πανδημία. Καταγράφαμε παραδείγματα προηγμένων συστημάτων Industry 4.0 σε όλους τους μεγάλους βιομηχανικούς ομίλους ακόμα και πριν την πανδημία. Όμως, αυτά τα παραδείγματα δεν ήταν ο κανόνας. Σε γενικές γραμμές οι ελληνικές επιχειρήσεις πριν την πανδημία αξιοποιούσαν τεχνολογίες ξεπερασμένων δυνατοτήτων. Ενδεικτικά, μόνο το 3% των επιχειρήσεων επένδυε σε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, έναντι 40% σε άλλες προηγμένες οικονομίες.

Οι υγειονομικές προκλήσεις έχουν επιταχύνει το ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι επιχειρήσεις όλων των μεγεθών πλέον εντάσσουν στον επενδυτικό σχεδιασμό τους λύσεις τεχνολογικής αναβάθμισης των γραμμών παραγωγής τους. Σήμερα, εστιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, μηχανικής μάθησης, ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων, IoT, cloud computing, ρομποτικών αυτοματισμών, κ.ά.

Το νέο ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και ο νέος αναπτυξιακός νόμος θα στηρίξουν καθοριστικά τις τεχνολογίες Industry 4.0. Η εστίαση αυτή είναι επιβεβλημένη. Μπορεί με μέτρο σύγκρισης τη ψηφιακή ωριμότητα πριν την πανδημία να υπάρχει αναμφισβήτητη πρόοδος, αλλά με μέτρο σύγκρισης την υπόλοιπη ΕΕ οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις (ειδικά οι μικρότερες) έχουν ακόμα δρόμο να καλύψουν. Η έκδοση 2022 του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ, τοποθετεί την ψηφιακή ωριμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων στην 24η θέση της Ε.Ε. Οι μετρήσεις δείχνουν μεν βελτίωση, αλλά για να κλείσει η ψηφιακή ψαλίδα, οι επιχειρήσεις πρέπει να υπερ-πολλαπλασιάσουν τις επενδύσεις Industry 4.0 σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

Η τεχνολογία εξελίσσεται μεν εκθετικά αλλά η υγειονομική κρίση αφήνει το αποτύπωμα της στις επιχειρήσεις. Πώς επηρεάζονται τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων και ποιος ο ρόλος του νέου ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης;

Οι επιχειρήσεις εμφανίζονται θετικές να προχωρήσουν σε επενδύσεις ψηφιακού μετασχηματισμού, με την πανδημία να επιταχύνει τις εξελίξεις. Οι μετρήσεις του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ δείχνουν ότι ακόμα και πριν την εκδήλωση του Covid-19, το 86% των ελληνικών επιχειρήσεων είχε δρομολογήσει επενδύσεις σε σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες. Το θετικό είναι ότι τα επενδυτικά πλάνα των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του «Σφυγμού του Επιχειρείν» του ΣΕΒ, το 62% των μεγαλύτερων επιχειρήσεων δηλώνει ότι θα προχωρήσει κανονικά στην υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων, ποσοστό που διαμορφώνεται σε 45% για τις μεσαίες.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ιδιωτικού τομέα μπορεί να ενισχυθεί με τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ. Μάλιστα, βάσει της έρευνας του «Σφυγμού του Επιχειρείν» του ΣΕΒ, το 70% των επιχειρήσεων εκτιμά ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα συμβάλει έμπρακτα στην αντιμετώπιση των συσσωρευμένων επενδυτικών προβλημάτων. Ενδεικτικά, περιλαμβάνει προγράμματα επιδοτήσεων περίπου €370 εκ. για τη βελτίωση της λειτουργίας των ΜμΕ με νέες τεχνολογίες ηλεκτρονικών πληρωμών, εργασίας από απόσταση, ψηφιακού γραφείου, κ.λπ. Επίσης, προγράμματα €75εκ. σε μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις για συστήματα έξυπνης μεταποίησης και τεχνητής νοημοσύνης. Ομοίως, το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 περιλαμβάνει σημαντικές δράσεις για την αναβάθμιση των επιχειρήσεων με καινοτόμες τεχνολογίες και την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων.

Κατά την άποψή σας, ευσταθεί η ανησυχία πως η μεγαλύτερη ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων θα αλλάξει τον τρόπο απασχόλησης και ενδεχομένως να οδηγήσει σε μείωση των θέσεων εργασίας;

Είμαι της άποψης ότι η τεχνολογία θα εξελίξει τις θέσεις εργασίας και θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες απασχόλησης, ειδικά για τους νέους. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες οδηγούν σε μεγαλύτερη ζήτηση επαγγελμάτων που έχουν σχέση με τους βιομηχανικούς αυτοματισμούς, την ανάλυση δεδομένων, την τεχνητή νοημοσύνη, τη μηχανική μάθηση, τη ρομποτική μηχανική, κ.ά. Τα επόμενα χρόνια, τα επαγγέλματα αυτά θα γνωρίσουν σημαντική ανάπτυξη.
Αξίζει να σημειώσω ότι όσο οι τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης θα ενσωματώνονται στη λειτουργία των επιχειρήσεων, τόσο θα προϋποθέτουν συνεχή εξέλιξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Eίναι χαρακτηριστικό, ότι πάνω από το 80% των θέσεων εργασίας που θα προσφέρονται το 2030 δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα. Επομένως, πρέπει από τώρα να προετοιμαστούμε για μια συνεχή αναβάθμιση των δεξιοτήτων στους περισσότερους κλάδους της οικονομίας. Για να καταλάβετε το μέγεθος της προσπάθειας, το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ υπολογίζει ότι το 40% των εργαζομένων πρέπει να επανακαταρτιστεί για συνολικό διάστημα 6 μηνών σε τεχνολογίες Industry 4.0 μέσα στην επόμενη τριετία.

Ο ΣΕΒ έχε ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για να αναβαθμίσει τις ψηφιακές δεξιότητες των νέων. Σε συνεργασία με την SAS δημιούργησε την Ακαδημία AI Minds. Η Ακαδημία προσφέρει σε φοιτητές δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό, εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και συστήματα ανάλυσης δεδομένων ώστε να εμβαθύνουν στις γνώσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Πολλές πανεπιστημιακές σχολές έχουν ήδη ενταχθεί στο πρόγραμμα, με στόχο 500 φοιτητές να συμμετέχουν στα προγράμματα της Ακαδημίας κάθε ακαδημαϊκό εξάμηνο.

Επίσης, ο ΣΕΒ συνεργάζεται με ελληνικά πανεπιστήμια όπως το ΟΠΑ, το ΕΜΠ, το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, κτλ ώστε να διασυνδέσει τους ερευνητές σε θέματα Industry 4.0 με τις επιχειρήσεις.

Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας πιστεύετε πως μπορούν να ενταχθούν με τις ίδιες ταχύτητες στον ψηφιακό μετασχηματισμό; Ποιες είναι οι παθογένειες που πρέπει να ξεπεραστούν;

Η ψηφιακή αναβάθμιση της χώρας προϋποθέτει παράλληλη πορεία στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Είναι αναμφισβήτητο ότι η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα, ειδικά στη ψηφιακή εξυπηρέτηση του πολίτη. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το «Σφυγμό του Επιχειρείν», η πύλη gov.gr λαμβάνει την καλύτερη αξιολόγηση.

Πλέον, ανάλογη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στις διεπαφές του δημόσιου τομέα με τις επιχειρήσεις, οι οποίες συνεχίζουν να επιφέρουν βάρη. Σίγουρα, καταγράφονται βελτιώσεις σε σχέση με το 2019. Αλλά, η πρόσφατη έκδοση του δείκτη DESI κατέδειξε η Ελλάδα έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης ώστε να παρέχει τις ψηφιακές διευκολύνσεις που απολαμβάνουν ήδη οι επιχειρήσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με το «Σφυγμό του Επιχειρείν», οι διεπαφές με τα υπουργεία, τα δικαστήρια και τα γραφεία πολεοδομίας συγκεντρώνουν πολύ χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης (κάτω από 15%). Επιπλέον, ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δοθεί στην αντιμετώπιση δομικών προβλημάτων όπως η έλλειψη διαλειτουργικότητας διαδικασιών και συστημάτων στις δημόσιες υπηρεσίες.

Σε κάθε περίπτωση, η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών από τη δημόσια διοίκηση μέσα στην πανδημία δημιούργησε εμπειρίες και δεξιότητες που είναι εχέγγυα για την ταχεία μετάβαση στην εποχή του Κράτους 2.0.