Οικοσύστημα υπηρεσιών υγείας και βιοεπιστημών
Άρθρο Δρος Κώστα Τρούλου, Senior Advisor του Τομέα Καινοτομίας ΣΕΒ, στη Ναυτεμπορική
Η καινοτομία στις υπηρεσίες υγείας και τις βιοεπιστήμες στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφείλεται στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες Ελλήνων επιστημόνων και ερευνητών, όπως είναι οι spin-offs που επιχειρούν την αξιοποίηση τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, οι startups από επιχειρηματίες με γνώση του χώρου και επιστήμονες με υψηλή τεχνική κατάρτιση, καθώς και οι εταιρείες (κυρίως Ελλήνων του εξωτερικού) που ανοίγουν κέντρα έρευνας στην Ελλάδα για να αξιοποιήσουν το τεράστιο δυναμικό σε επιστήμονες υγείας, και πληροφορικής, ιατρούς, βιολόγους και μηχανικούς. Στα πλαίσια της υποστήριξης της καινοτομικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, ο ΣΕΒ διεξήγαγε έρευνα πεδίου προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός ανάπτυξης και οι προοπτικές των νεοφυών επιχειρήσεων στο χώρο της Υγείας και να εντοπιστούν σημεία που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη τους ώστε να βελτιωθούν.
Τα βασικά ευρήματα της έρευνας για τις προοπτικές των νεοφυών επιχειρήσεων στο χώρο της Υγείας
Το πρώτο εύρημα που εντυπωσιάζει είναι ότι πάνω από τις μισές εταιρείες του δείγματος σχεδιάζουν πλατφόρμες ψηφιακής υγείας κυρίως για τη διαχείριση νοσημάτων, τηλεϊατρική και ευεξία. Οι λύσεις ψηφιακής υγείας χρειάζονται (συγκριτικά) μικρές επενδύσεις ενώ απαιτούν προγραμματιστικές δεξιότητες που κυριαρχούν στην Ελλάδα. Ακολουθούν οι εταιρείες που κατασκευάζουν διαγνωστικά τεστ (τομέας που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη λόγω των απαιτήσεων της πανδημίας), και οι εταιρείες ιατροτεχνολογικών προϊόντων (medical devices).
Περιορισμένη δραστηριότητα παρατηρείται στην ανάπτυξη φαρμάκων, τις κλινικές έρευνες και τη βιοτεχνολογία, καθώς η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αλλά και το ρυθμιστικό καθεστώς είχαν ιστορικά διαφορετικές προτεραιότητες. Στον χώρο σήμερα, κυριαρχούν εταιρείες που απευθύνονται στις αγορές του εξωτερικού και έχουν γραφεία στην Ελλάδα για να αξιοποιήσουν το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό.
Πάνω από το 65% των εταιρειών βρίσκεται στα αρχικά βήματα ανάπτυξης (χρηματοδοτικός γύρος σποράς) με σημαντικές όμως προοπτικές. Γι αυτό άλλωστε, το 80% των εταιρειών αναζητούν επενδυτές. Οι επενδύσεις είναι σημαντικές για να αναπτυχθεί ο κλάδος, και τα κεφάλαια κρίσιμα για τη ταχύτερη ανάπτυξη των εταιρειών και τη μεγιστοποίηση του οφέλους για ιδρυτές και επενδυτές.
Σε ότι αφορά τις εμπορικές προτεραιότητες, το 90% των εταιρειών αναζητά πωλήσεις προς φαρμακοβιομηχανίες του εξωτερικού. Ταυτόχρονα, το 40% ενδιαφέρεται για τη συμμετοχή σε ερευνητικά έργα και τη συνανάπτυξη προϊόντων με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά (και εξελίξιμα) περιθώρια συνεργασίας με την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία και αυτό είναι κάτι που το οικοσύστημα θα πρέπει να αξιοποιήσει συνολικά.
Επίσης, το 65% των εταιρειών θέλει συνεργασία με νοσοκομεία και μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας για κλινικές δοκιμές, πιλοτικές εφαρμογές, ενώ το 57% θέτει σε προτεραιότητα τη γνωριμία με κορυφαίους ερευνητές της διασποράς που θα τους βοηθήσουν να αξιολογήσουν και να αναπτύξουν το προϊόν τους.
Τέλος, το 40% των εταιρειών θεωρεί ότι χρειάζεται η παρέμβαση της πολιτείας. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι κατά προτεραιότητα προτείνεται η βελτίωση της πρόσβασης σε κρατικά χρηματοδοτικά προγράμματα και η διευκόλυνση της διεξαγωγής κλινικών δοκιμών.
Από την έρευνα προκύπτουν ουσιαστικά συμπεράσματα αλλά και κατευθύνσεις για δράση. Ο ΣΕΒ εντείνει συνεχώς τις προσπάθειες για την ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ startups, φαρμακευτικών και άλλων παικτών της αγοράς, την ενίσχυση της deeptech έρευνας και ανάπτυξης, και θα αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε η δημόσια παρέμβαση να είναι πετυχημένη και επωφελής για το οικοσύστημα συνολικά.
