Όπως η κοινωνική Ευρώπη ή όπως η Τουρκία;
Άρθρο κ. Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στα Νέα
Τα θέματα της εργασίας και της κοινωνικής πολιτικής προσφέρονται, ως γνωστόν, για εξαγγελίες μεταρρυθμιστικού και διεκδικητικού ζήλου. Αναγκαία και ευπρόσδεκτα και τα δύο. Προσφέρονται όμως, και στις δύο περιπτώσεις, ως πεδία στρεψόδικου λόγου. Που αναπαράγει ανακρίβειες και αυταπάτες. Κι εκεί που στην θεωρία μπορεί να εμφανίζεται κανείς υποστηρικτής της Κοινωνικής Ευρώπης, στην πράξη να είναι στους αντίποδες της Κοινωνικής Ευρώπης, ως μια εξαιρετική περίπτωση. Που στις θεσμικές προϋποθέσεις συγκρίνεται -και ταυτίζεται- με την Τουρκία.
Στο πλαίσιο αυτό, δυστυχώς, η αυτοεξαίρεση της χώρας μας από την κύρωση και εφαρμογή του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, ο οποίος βρίσκεται στα θεμέλια της Κοινωνικής Ευρώπης, αποτελεί ένα σημαντικό θεσμικό κενό. Ειδικά δε στο μέρος του εκείνο, που αναγνωρίζει με σαφήνεια τη συλλογική αυτονομία και το δικαίωμα των εργαζομένων και των εργοδοτών να ρυθμίζουν τις σχέσεις τους με ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης κυρώθηκε στη χώρα μας ελλιπώς με τον ν. 4359/2016. Η Ελλάδα με το άρθρ. 2 του ν. 4359/2016 εξαιρεί από την κύρωση το άρθρο 6 για εξασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο αυτό:
«Για εξασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος της συλλογικής διαπραγμάτευσης, τα Συμβαλλόμενα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση:
1. Να ευνοούν την ισομερή συνεννόηση μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
2. Να προωθούν, όταν αυτό είναι αναγκαίο και σκόπιμο, την καθιέρωση διαδικασιών εκούσιας διαπραγμάτευσης μεταξύ των εργοδοτών ή των οργανώσεων των εργοδοτών αφ’ ενός και των οργανώσεων των εργαζομένων αφ’ ετέρου, προκειμένου να ρυθμίζονται οι όροι απασχόλησης με συλλογικές συμβάσεις.
3. Να ευνοούν την καθιέρωση και χρησιμοποίηση κατάλληλων διαδικασιών συνδιαλλαγής και εθελοντικής διαιτησίας για τη ρύθμιση των εργασιακών διαφορών,
και αναγνωρίζουν:
4. Το δικαίωμα των εργαζομένων και των εργοδοτών για συλλογικές ενέργειες σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων, περιλαμβανομένου και του δικαιώματος της απεργίας, με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων που θα μπορούσαν να προκύψουν από τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις».
Σε αυτήν την θεσμική και ρυθμιστική απόκλιση από το άρθρο 6 του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, η χώρα μας «παραφωνεί» μεταξύ των 40+2, του Συμβουλίου της Ευρώπης σχεδόν μόνη της, με μοναδική ανάλογη περίπτωση αυτοεξαίρεσης από το ίδιο άρθρο αυτή της Τουρκίας. Κι αυτό για την Ελλάδα αποτελεί μια απόκλιση καθόλου τιμητική. Δεν είμαστε Τουρκία, ούτε στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, ούτε σ’ αυτό των κοινωνικών δικαιωμάτων και του κοινωνικού διαλόγου. Είμαστε κρίσιμο μέρος -και σύνορο- της Ευρώπης. Μπορούμε και πρέπει να είμαστε μέρος του πυρήνα της Κοινωνικής Ευρώπης στην πράξη.
Η λογική της αυτοεξαίρεσης το 2016 (από το δικαίωμα ελεύθερης συλλογικής διαπραγμάτευσης, από την υποχρέωση εκούσιας διαπραγμάτευσης και καθιέρωσης εθελοντικής διαιτησίας) ήταν να προστατευθεί ένα σύστημα υποχρεωτικής διαιτησίας που ισχύει στην Ελλάδα. Κληρονομιά από τις δύσκολες αυταρχικές εποχές της δεκαετίας του 1930. Όμως αλλεπάλληλες αποφάσεις του ILO (Διεθνές Γραφείο Εργασίας) το 2018, 2019, 2021, 2022 έκριναν το σύστημα υποχρεωτικής διαιτησίας στην Ελλάδα, ασύμβατο και αντίθετο με την Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 98 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Οπότε η Ελλάδα πρέπει να αποφασίσει και να προχωρήσει ανάλογα. Όπως η Κοινωνική Ευρώπη, ή όπως η Τουρκία; Θα συγκλίνει με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό κεκτημένο; Θα εφαρμόζει τις Διεθνείς Συμβάσεις 98 και 154 ως διεθνή πρότυπα για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις; Θα ευθυγραμμιστεί με τον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 6;
