«Πειραγμένος» εξευρωπαϊσμός

Χρήστος Α. Ιωάννου
Διευθυντής Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 31 Μαΐου 2021

Για να γίνει η Ελλάδα σύγχρονη και παραγωγική οικονομία, με πολλές και καλές θέσεις εργασίας που βελτιώνουν την ευημερία εργαζομένων και πολιτών, προσελκύοντας παραγωγικές επενδύσεις εθνικές και ξένες, πρέπει, μεταξύ πολλών άλλων, να ακολουθεί και σύγχρονα πρότυπα ρύθμισης της αγοράς εργασίας, ευρωπαϊκά και διεθνή.

Η όποια, έστω μικρή, μεταρρυθμιστική πρόοδος, για να υπάρξει, πρέπει να αντιμετωπίζει διαχρονικά υφιστάμενες αγκυλώσεις και στρεβλώσεις. Ενδογενώς σπανίως επιχειρείται. Συχνά δε αυτοακυρώνεται, «πειράζοντας» τα στοιχειώδη ελάχιστα της αναγκαίας προσαρμογής σε ευρωπαϊκές  ρυθμίσεις. Ή οι (υποχρεωτικές) προβλέψεις ευρωπαϊκών ρυθμίσεων καθίστανται μη λειτουργικές λόγω ασυμβατότητας με υφιστάμενες  αγκυλώσεις και στρεβλώσεις.  Πλείστα τα παραδείγματα.

Πλέον πρόσφατο η υπό ενσωμάτωση Οδηγία 2019/1158/ΕΕ (ισορροπία επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής). Προβλέπει ατομικό  δικαίωμα  σε «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας» για γονείς και φροντιστές. Υιοθετεί σε κοινοτικό επίπεδο υφιστάμενες  πρακτικές και εθνικά δικαιώματα επιχειρήσεων και εργαζομένων για «ευέλικτες  ρυθμίσεις». Στο ελληνικό σύστημα  αγκυλώσεων και στρεβλώσεων οι «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας», όταν δεν αντιμετωπίζονται εχθρικά, είτε  δεν είναι επιτρεπτές, είτε δεν είναι λειτουργικές.

Οι «ευέλικτες  ρυθμίσεις» αφορούν  τον χρόνο και την οργάνωση της εργασίας. Το υπό έκδοση Employment Outlook 2021 του ΟΟΣΑ περιλαμβάνει έγκυρη διεθνή συγκριτική ανάλυση  ευέλικτων ρυθμίσεων οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Στην Ελλάδα απουσιάζουν δυνατότητες για βασικές μορφές τους, οι οποίες  αντιμετωπίζονται ως εχθρικές. Π.χ.

Averaging arrangements: η διευθέτηση του (εβδομαδιαίου, μηνιαίου, ετήσιου) χρόνου εργασίας με βάση τον μέσο όρο. Παραμένει δυσλειτουργική. Ενώ η ελληνική νομοθεσία προβλέπει δικαίωμα του εργοδότη για απασχόληση εργαζομένων 1 ώρα υπερεργασία την ημέρα,  και επιτρέπει την υπερωρία ως τα νόμιμα όρια με σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου, δεν τους επιτρέπει  να συμφωνούν και να συμψηφίζουν τον περισσότερο χρόνο εργασίας με χρόνο ανάπαυσης. Τους επιτρέπει να συμφωνούν μόνον για περισσότερο χρόνο εργασίας. Όχι όμως την διευθέτηση, δηλαδή την ευελιξία, του λιγότερου, στα πλαίσια του συμβατικού και του νομίμου χρόνου.

Compressed working weeks: η συμπύκνωση  εβδομαδιαίου  χρόνου εργασίας σε λιγότερες ημέρες. Η υφιστάμενη ρύθμιση δεν επιτρέπει διευθέτηση ωρών και ημερών. Η εξαγγελθείσα δυνατότητα τετραημέρου είναι μετέωρη, προϋποθέτει διόρθωση του ισχύοντος νόμου.  Κι εάν γίνει, καραδοκεί το ακόμη απαρχαιωμένο ασφαλιστικό: να μην αναγνωρίζει το τετραήμερο πλήρους ωραρίου ως πλήρες πενθήμερο χρόνου ασφάλισης (το οποίο ανάγεται εν συνεχεία σε ημέρες ασφάλισης πλέον του πραγματικού αριθμού ημερών εργασίας).

Working time bank: ο ατομικός λογαριασμός χρόνου εργασίας για συμψηφισμό προσθέτου χρόνου εργασίας με χρόνο ανάπαυσης και αδείας. Δεν χωρεί στα εδώ ισχύοντα.

Flexible working hours: για τα, αναγκαία σε εργαζομένους και επιχειρήσεις, ευέλικτα ωράρια εργασίας ακόμη αναζητούνται αντιγραφειοκρατικές λύσεις εφαρμογής και προδήλωσης των ημερήσιων μεταβολών του ωραρίου στην ΕΡΓΑΝΗ.

Με αυτά και πλείστα άλλα της (ακωδικοποίητης) νομοθεσίας (εν μέρει και της νομολογίας, αν και αυτή συχνά αναζητά λύσεις) που αποκλίνουν από σύγχρονες διεθνείς πρακτικές οργάνωσης του χρόνου εργασίας, πώς να ευδοκιμήσουν εν Ελλάδι οι «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας» των επιχειρήσεων και του ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου;

«Πειραγμένου» εξευρωπαϊσμού παράδειγμα δεύτερον. Η Οδηγία 2003/88/ΕΚ για την  οργάνωση του χρόνου εργασίας ορίζει την δυνατότητα παρεκκλίσεων από τα άρθρα της «εφόσον η διάρκεια του χρόνου εργασίας, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της ασκούµενης δραστηριότητας, δεν υπολογίζεται ή/και δεν προκαθορίζεται ή µπορεί να καθορίζεται από τους ίδιους τους εργαζόµενους, ιδίως δε εφόσον πρόκειται για: α) διευθυντικά στελέχη ή άλλα πρόσωπα εξουσιοδοτηµένα να λαµβάνουν αποφάσεις αυτόνοµα». Τι (δι)έγραψε η εγχώρια ενσωμάτωση;  «α.  διευθυντικά στελέχη». Το λοιπό   υπογραμμισθέν κείμενο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας παρελήφθη. Δεν πρέπει κάποτε να διορθωθεί/προστεθεί;