Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Εξελίξεις στη σύσταση Μητρώου πιστοποιημένων ιδιωτών για αξιολόγηση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Κρυσταλί Μπούρχα
Associate Advisor, Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 3 Σεπτεμβρίου 2021

Η πρόσφατη έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) υπ’ αριθμ. 50/2021 (ΦΕΚ Α’ 126/19.07.2021) για τον καθορισμό των λεπτομερειών σύστασης στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) αποτελεί μια απαραίτητη εξέλιξη στα ρυθμιστικά ζητήματα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, διαδικασία η οποία επιβαρύνεται διαχρονικά από σημαντικές καθυστερήσεις που θέτουν προσκόμματα στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων.

Μετά από πολυετή καθυστέρηση ενεργοποιείται επί της ουσίας η θετική πρόβλεψη του Ν. 4014/2011 (άρθρο 16) για δυνατότητα διενέργειας από επαρκώς εξειδικευμένους ιδιώτες αξιολογήσεων ΜΠΕ που τους ανατίθενται από τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές, στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σε έργα και δραστηριότητες τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (κατηγορίας Α’). Η εν λόγω δυνατότητα παρέμενε αδρανής για σχεδόν δέκα έτη λόγω των εκκρεμοτήτων στην έκδοση της προβλεπόμενης δευτερογενούς νομοθεσίας για τη ρύθμιση του απαραίτητου πλαισίου εφαρμογής.

Στο ΠΔ προσδιορίζονται ειδικότερα: 1) οι προϋποθέσεις αδειοδότησης και εγγραφής στο Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ ιδιωτών, φυσικών ή νομικών προσώπων, τα απαιτούμενα προσόντα επαγγελματικής εμπειρίας και εκπαίδευσης, συντρέχοντα κωλύματα και περιστάσεις σύγκρουσης συμφερόντων, 2) η διαδικασία πιστοποίησης των νομιμοποιούμενων σε εγγραφή στο Μητρώο και χορήγησης της σχετικής άδειας, 3) η διαδικασία ανάθεσης, μέσω ηλεκτρονικής κλήρωσης, της εντολής αξιολόγησης ΜΠΕ στα ανωτέρω πρόσωπα από την αρμόδια αδειοδοτούσα περιβαλλοντική αρχή, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερόμενου φορέα του έργου/δραστηριότητας, και 4) η διαδικασία ελέγχου του έργου τους, ειδικώς οριζόμενες παραβάσεις, μεταξύ των οποίων και η υπαίτια μη τήρηση από τον ιδιώτη αξιολογητή προθεσμιών οριζόμενων από τη νομοθεσία, και οι σχετιζόμενες κυρώσεις.

Κάθε ιδιώτης αξιολογητής ΜΠΕ θα μπορεί να επιλέγει μεταξύ τεσσάρων πεδίων πιστοποίησης, κάθε ένα από τα οποία συνδέεται με διαφορετικές ομάδες έργων/δραστηριοτήτων, η άδειά του θα ισχύει για δέκα έτη με δυνατότητα ανανέωσης και θα έχει τη δυνατότητα παράλληλης διενέργειας έως και τριών διαφορετικών αξιολογήσεων ΜΠΕ.

Αντιπροσωπεύοντας ένα διαχρονικό αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας, η πιστοποίηση επαρκώς καταρτισμένων και έμπειρων ιδιωτών για τη συνεπικούρηση του αδειοδοτικού έργου, αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, συμβάλλοντας στην ελάφρυνση του συσσωρευμένου φόρτου των συχνά υποστελεχωμένων αδειοδοτουσών αρχών και στην επιτάχυνση των χρόνων αδειοδότησης. Σύμφωνα με τα ευρήματα παλαιότερης μελέτης του ΣΕΒ και του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ο χρόνος περιβαλλοντικής αδειοδότησης υπερέβαινε για τις νέες επενδύσεις τον θεσμικό χρόνο κατά περίπου 210-360 ήμερες κατά μέσο όρο, ενώ για υφιστάμενες επενδύσεις υπερέβαινε τον θεσμικό χρόνο από 69 έως 322 ημέρες.

Οι διαχρονικές αυτές καθυστερήσεις δεν αναμένεται, ωστόσο, να αντιστραφούν σύντομα εάν την έκδοση του ΠΔ για τους ιδιώτες αξιολογητές ΜΠΕ δεν ακολουθήσει άμεσα η έκδοση της Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) για τον προσδιορισμό των σχετικών με την αμοιβή τους ζητημάτων. Η εκκρεμότητα αυτή δεν επιτρέπει στην πράξη την άμεση ανάληψη των καθηκόντων τους, ενώ προκειμένου να μπορέσει να ενεργοποιηθεί συνολικά ο μηχανισμός της υποστήριξης του έργου των αδειοδοτουσών αρχών από πιστοποιημένους ιδιώτες θα πρέπει να επιδιωχθεί το συντομότερο δυνατό η έκδοση και του έτερου προβλεπόμενου από τον Ν. 4014/2011 ΠΔ για τη σύσταση του Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών για τη διενέργεια περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων από ιδιώτες ελεγκτές, μαζί με την σχετιζόμενη ΥΑ για τις αμοιβές αυτών.

Η ολοκλήρωση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου αποτελεί απαραίτητη συμπλήρωση, ώστε οι πρόσφατες θετικές μεταβολές στην περιβαλλοντική νομοθεσία, όπως ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ο εξορθολογισμός της κατάταξης έργων και δραστηριοτήτων, να αποτυπωθούν έμπρακτα και στην απομείωση των χρόνων αδειοδότησης.